Waarom de gezondheid van je ogen mee bepaalt of je dementie krijgt of niet

“Van de 85-jarigen vertoont zo’n 15 tot 30 procent dementie. Dat is best een hoog aantal”, begint neuroloog en prof. Rik Vandenberghe (UZ Leuven). “Er is inderdaad een stijging, omdat dementie sterk toeneemt met de leeftijd en onze maatschappij meer en meer vergrijst.”

Maar het goede nieuws: de aantallen per leeftijdsgroep nemen wel af als we vergelijken met pakweg de jaren 80. “Dat komt omdat er nu meer wordt ingezet op preventie. We houden sneller rekening met risicofactoren zoals een hoge bloeddruk, diabetes of overgewicht.”

Nog een risicofactor in het rijtje: een slecht zicht. Dat komt naar voor in recent Amerikaans onderzoek, waarin de onderzoekers aanstippen dat kleine ingrepen aan de ogen kunnen zorgen voor minder gevallen van dementie. Dat klopt deels, legt prof. Vandenberghe uit. “Een goed zicht is belangrijk om de hersenen te stimuleren en belangrijke gebieden in onze hersenen actief te houden. Hoe meer stimuli binnenkomen, hoe beter voor de mentale activiteit. En dat is trouwens ook zo met een goed gehoor.”

Wie naar de radio luistert, de krant leest of op een andere manier (visuele) prikkels ontvangt, houdt dus de zenuwcellen en zijn brein actief. En dat is positief. “Zeker bij de oudere bevolking, waaronder toch zo’n 25 procent problemen heeft met hun zicht. Corrigeren met een bril of gehoorapparaat is aangewezen en kan een gunstig effect hebben op cognitieve achteruitgang. Het is dus terecht dat de aandacht hier nu meer op gevestigd wordt.”

Maar er is een nuance, wil prof. Vandenberghe onderstrepen. Volgens het Amerikaans onderzoek zou 1,8 procent van de gevallen voorkomen kunnen worden door gezonde ogen. Dat zijn 100.000 patiënten met dementie.

“Daarvoor moeten we kritisch zijn. We weten inderdaad dat dementie en oogproblemen vaak samen voorkomen, maar dat is moeilijk in cijfers om te zetten. We weten dat er een link is: iemand met een slecht zicht heeft meer kans op een cognitieve achteruitgang na verloop van tijd. Maar we kunnen niet zeggen dat het een oorzaak van dementie is.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

“Bij risicofactoren als diabetes, hoge bloeddruk, obesitas en gebrek aan lichaamsbeweging zien we het verband sterker. Al hangen ook die factoren nauw samen. Een hoge bloeddruk kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat de bloedvaatjes op het netvlies beschadigd raken en je dus minder goed ziet. Er zijn meerdere, mogelijke verklaringen voor waarom slechte ogen aan dementie gelinkt zouden kunnen zijn. Mogelijks is er een overschatting van hoe groot het risico op dementie is voor mensen met slechte ogen.”

Overschatting of niet, het verband is er wel, legt ook oogarts Julie Imschoot uit. “Aanvullende onderzoeken tonen dat patiënten met dementie frequenter een verdunde zenuwvezellaag hebben. Dit kan een negatieve impact hebben op het zicht.” Ze wijst ook op het feit dat mensen die minder goed zien, zich sneller zullen isoleren van anderen. “Slechter zien kan een impact hebben op het sociale leven en ook dat beïnvloedt de ontwikkeling van dementie. Mensen raken sneller geïsoleerd en zullen daardoor cognitief sneller achteruit gaan. Ze zijn door hun slecht zicht ook beperkter in hun dagdagelijkse activiteiten.”

“De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor hoe belangrijk goed zien is”, zegt Imschoot. “Preventie van aandoeningen binnen de oogheelkunde zoals glaucoom is belangrijk, want bij vroegtijdige detectie kan ernstige oogschade vermeden worden. Het zicht optimaal houden is dus cruciaal, en dat kan al met kleine ingrepen.” Denk aan een bril, oogdruppels, maar ook een cataractoperatie bijvoorbeeld.

“Zelfs al heeft de oogpreventie maar een klein effect op de cognitieve achteruitgang, dan nog is het immens belangrijk voor de volksgezondheid”, vult prof. Vandenberghe nog aan. “Ook omdat oog- en oorziekten veel voorkomen bij ouderen. Daarnaast zijn de andere risicofactoren op dementie, zoals overgewicht, iets wat je (deels) in de hand hebt. We kunnen dus gezonder ouder worden als we aandachtig zijn voor onze levensstijl.”

Hoeveel geheimen bewaar jij? Grote studie onthult dat elke mens er gemiddeld 13 heeft

Vergeetachtig of toch een geheugenstoornis? Experts lichten toe wanneer je alert moet zijn. “De signalen zijn subtiel” (+)