De parlementscommissie die de bestorming van het Capitool onderzoekt, zette dinsdag uiteen hoe Donald Trump volgens hen het geweld op 6 januari uitlokte. Bewijs van coördinatie of rechtstreeks contact met extremistische groeperingen werd niet geleverd, wel werd getoond dat Trumps uitspraken extremisten aanzetten tot gewelddadige plannen en dat Trump weldoordacht had opgeroepen om naar het Capitool te trekken, terwijl daar de verkiezingsoverwinning van Joe Biden gevalideerd werd.

Volgens de commissie was Trump persoonlijk verantwoordelijk voor de chaos. “President Trump is een 76-jarige man. Hij is geen beïnvloedbaar kind. Hij is verantwoordelijk voor zijn eigen acties en zijn eigen keuzes”, aldus vicevoorzitter Liz Cheney.

Op de avond van 18 december werden Donald Trumps persoonlijke advocaten Rudy Giuliani en Sidney Powell, voormalig adviseur Michael Flynn, en Patrick Byrne door een jonge medewerker binnengelaten op het domein van het Witte Huis. De trouwe aanhangers van Trump probeerden hem tijdens een ontmoeting te overtuigen om zijn beweringen over een gestolen verkiezing door te zetten en het leger stemcomputers in beslag te laten nemen.

Toen Trumps officiële medewerkers lucht kregen van de ontmoeting, snelden ze erheen. Juridisch adviseur van het Witte Huis Pat Cipollone “vestigde een nieuw snelheidsrecord”, volgens Powell. “Ik denk niet dat een van die mensen de president goed advies aan het geven was. Ik begreep niet hoe ze binnen geraakt waren”, getuigde Cipollone.

Er ontstond een verhitte discussie tussen de twee kampen. “Bij momenten waren mensen aan het schreeuwen en beledigingen slingeren naar elkaar”, getuigde toenmalig stafsecretaris van het Witte Huis Derek Lyons. Adviseur van het Witte Huis Eric Herschman daagde Flynn naar eigen zeggen uit tot een gevecht, nadat die de Witte Huis-advocaten opgevers had genoemd. Giuliani verklaarde in een videogetuigenis dat hij gezegd had dat ze “een bende watjes” waren.

Cipollone en de andere juridische adviseurs konden de plannen van de “outsiders” uiteindelijk tegenhouden. Volgens een getuigenis van Cipollone voor de commissie vond hij het in beslag nemen van de stemcomputers “een vreselijk idee” waarvoor “geen wettelijke autoriteit was”. Hij geloofde naar eigen zeggen ook niet in de beweringen over een gestolen verkiezing en probeerde Trump te overtuigen zijn verlies te aanvaarden. “Wat is het bewijs? Op een bepaald punt moet je het voorleggen of zwijgen.”

Stafchef Mark Meadows escorteerde Giuliani van het domein. Medewerker van het Witte Huis Cassidy Hutchinson, die twee weken geleden tegen Trump getuigde, stuurde een bericht naar een collega: “De West Wing is losgeslagen.”

Wilde tweet

Enkele uren na de zes uur durende ontmoeting, in de vroege ochtend van 19 december, tweette Trump: “Statistisch onmogelijk om de verkiezing van 2020 verloren te hebben. Groot protest in D.C. op 6 januari. Wees erbij, het wordt wild!” Een tweet waarmee hij aanzette tot actie, volgens de commissie. Die verwees naar verklaringen van zijn aanhangers, die zeiden geïnspireerd te zijn door de tweet.

Protestacties werden geconcentreerd op 6 januari en vrijwel meteen na de tweet begonnen extremisten gewelddadige plannen te maken, zo moest blijken uit een geanonimiseerde getuigenis van een voormalige Twitter-medewerker. “Het voelde alsof een bende georganiseerd werd en ze hun wapens en logica samen legden, en hun redenering achter waarom ze bereid waren te vechten.” De commissie liet berichten en video’s zien, waaronder een Youtuber die zei dat er een “Red Wedding” zou zijn, verwijzend naar een massamoord, en iemand die zei dat betogers alle Democraten zouden moeten vermoorden.

Uit “honderden” berichten bleek volgens de commissie “strategische en tactische planning” door extreemrechtse groepen, die plots begonnen samen te werken. Medestanders van Trump, waaronder Roger Stone en adviseur Michael Flynn, hadden bovendien banden met extreemrechtse milities zoals de Proud Boys en Oath Keepers, klonk het.

Voormalig woordvoerder van de Oath Keepers Jason Van Tatenhove getuigde dinsdag voor de commissie dat hij de groep zag radicaliseren en zei dat het land geluk heeft gehad dat 6 januari geen groter bloedbad werd.

Stephen Ayres, die schuldig pleitte aan binnenbreken in het Capitool, getuigde dat iedereen “opgejut” werd door Trumps speech, en dat hij niet van plan was naar het Capitool te gaan, maar ze “volgden wat Trump zei”. Ayres zei dat het zijn leven kapotmaakte, dat hij niet langer gelooft in de ‘gestolen verkiezing’ en waarschuwde anderen hun oogkleppen af te nemen.

Gepland

De commissie trachtte aan te tonen dat Trump niet zomaar spontaan zijn aanhangers aanspoorde naar het Capitool te trekken, maar dat dit gepland was.

In een kladversie van een tweet, die in de nationale archieven is opgenomen met een stempel ‘Gezien door de president’, kondigde Trump zijn speech aan met “enorme menigte verwacht, marcheer naar het Capitool achteraf. Stop the steal!”

Er werd een e-mail getoond van voormalig campagnemedewerker Katrina Pierson aan medeorganisatoren van de betoging. Daarin klonk het dat de president verwachtte “iedereen op te roepen naar het Capitool te marcheren”. Een andere organisator, Kylie Jane Kremer, schreef dat het stil moest gehouden worden, “maar de president gaat er gewoon ‘onverwacht’ toe oproepen”. Een collega-organisator, Ali Alexander, schreef dan weer in een sms op 5 januari: “Morgen: Ellipse, dan Capitool. Trump zou ons moeten bevelen naar het Capitool te gaan aan het einde van zijn speech, maar we zullen zien.”

De avond voor de bestorming had Trump volgens de commissie twee telefoongesprekken met zijn voormalige adviseur Steve Bannon. Na een gesprek dat volgens de logboeken van het Witte Huis 11 minuten duurde, verklaarde Bannon: “De hel zal losbreken. Morgen komt het allemaal samen. Al wat ik kan zeggen is: hou je vast.”

“Burgeroorlog”

Voormalig campagneleider van Trump Brad Parscale stuurde meteen na de bestorming berichten naar zijn collega Pierson, waarin hij zei zich schuldig te voelen omdat hij Trump had helpen winnen in 2016. Nu zag hij een president “die vroeg om een burgeroorlog” en wiens woorden leidden tot de dood van een vrouw bij de bestorming, klonk het in de berichten die dinsdag getoond werden.

“Onze stichters zouden geschokt geweest zijn,” besloot commissielid Jamie Raskin, “als ze vernamen dat een Amerikaanse president op een dag politiek geweld tegen onze eigen instellingen zou omarmen en verontschuldigen, of doelbewust een gewapende menigte uit zou sturen om het Capitool aan te vallen, om de macht te grijpen tegen de wil van het volk”, aldus Raskin, die het had over een “Amerikaanse slachting”. “De Watergate-inbraak was een bijeenkomst van de Scouts-welpen vergeleken met deze aanval op ons volk en onze instellingen.”

Intimidatie?

Aan het einde van de hoorzitting meldde vicevoorzitter van de commissie, de Republikeinse Liz Cheney, nog dat Trump mogelijk een getuige heeft willen intimideren. Volgens Cheney probeerde Trump een getuige die nog aan het woord moet komen te bellen. Die persoon nam niet op, maar waarschuwde een advocaat. De commissie heeft de zaak gemeld aan het ministerie van Justitie.