Dieselgate gaat door: sjoemelsoftware blijkt vervangen door sjoemelsoftware, oordeelt Hof

Het middel waarmee Volkswagen na uitbraak van het dieselschandaal zijn problemen probeerde op te lossen, blijkt mogelijk erger dan de kwaal. Toen in 2015 bekend werd dat de autofabrikant moedwillig software had gebruikt om miljoenen dieselauto’s schoner te laten lijken dan ze in werkelijkheid zijn, was aangepaste software een van de oplossingen.

Deze nieuwe software keek onder meer naar de buitentemperatuur. Als die onder de 15 graden Celsius kwam, werd het gebruik van een systeem om uitlaatgassen te reinigen, stapsgewijs uitgeschakeld. Volgens Volkswagen (en ook veel andere fabrikanten) is geleidelijk afschakelen noodzakelijk om schade aan de motor te voorkomen. 

De zaak waar het Hof uitspraak over doet, gaat over auto's die tussen 2011 en 2013 (dus voor de uitbraak van het schandaal) werden aangepast. Volgens een woordvoerder van het Hof is het niet zeker dat ze ook van toepassing is op latere aanpassingen. “Maar in feite is het probleem hetzelfde als het voor andere periodes geldt”, zegt hij. “Het gaat er hier vooral over dat de update illegaal is.”

Volkswagen kreeg destijds goedkeuring voor het gebruik van de nieuwe software van het Kraftfahrt-Bundesamt, de Duitse toezichthouder. Onder meer in Oostenrijk was twijfel gerezen over de rechtmatigheid van het gebruik van dit zogenoemde thermovenster (waarbij de buitentemperatuur de werking van de schoonmaaksystemen mede bepaalt). Het Oostenrijkse Hof heeft daarop het Europese Hof gevraagd om een oordeel. Het Hof stelde donderdag dat sprake is van een ‘verboden manipulatie-instrument’, oftewel sjoemelsoftware.

Thermovenster

Het Hof ontkent niet dat motorschade kan ontstaan, maar benadrukt dat de temperatuur in lidstaten van de Europese Unie heel dikwijls onder de 15 graden Celsius ligt, waardoor de schoonmaaksystemen niet of slechts deels werken. Volgens het Hof moeten deze systemen onder normale omstandigheden functioneren. Temperaturen onder de 15 graden zijn normaal.

Ook zegt het Hof dat toepassing van een thermovenster alleen is toegestaan als er ‘geen enkele andere technologische mogelijkheid is’ om het probleem op te lossen. Het is aan lokale rechters om te beoordelen of die er inderdaad niet waren destijds. Die technische alternatieven waren er wel: met Duitse fabrikanten is een vervangingsprogramma opgesteld, waarbij een beter functionerend systeem in bestaande auto’s zou worden geplaatst. Van dit vervangingsprogramma is echter nooit veel terecht gekomen.

Volgens het Hof is de oplossing die Volkswagen heeft bedacht, hoe dan ook illegaal. Omdat ‘het hier niet gaat om een gebrek van geringe betekenis’ kunnen eigenaren van een auto gekocht tussen 2011 en 2013 hun koopovereenkomst daarom mogelijk laten ontbinden. 

Verweer van de baan

 Vorig jaar won het de Nederlandse Stichting Car Claim een rechtszaak tegen Volkswagen. VW moet eigenaren van 150.000 auto’s van diverse van zijn merken 3.000 euro betalen. Wie een tweedehands diesel bezit, ontvangt 1.500 euro. VW is tegen deze zaak in beroep gegaan.

“Het belangrijkste verweer van autofabrikanten was altijd dat deze oplossing nodig is om de kwaliteit van de motor te beschermen”, zegt Guido van Woerkom van Stichting Car Claim. “Met deze uitspraak is dat verweer nu van de baan.”

Van Woerkom ziet het hoger beroep nu met nog meer vertrouwen tegemoet. Hij zegt te hopen dat met VW maar ook met andere autofabrikanten een collectieve schikking kan worden getroffen. “De contouren van wat niet mag zijn nog duidelijker. en de contouren van een collectieve schikking ook. Laten we nieuwe rechtszaken voorkomen en ons richten op de toekomst. En die ligt niet bij dieselauto's.” 

Volkswagen laat in een reactie aan persbureau AFP weten dat het systeem werkte tot een temperatuur van 10 graden Celsius, waardoor de impact van de uitspraak ‘minimaal is’ en procedures voor schadeclaims ‘gedoemd zijn te mislukken’.