Onderzoekers UAntwerpen ontdekken waarom spechten geen koppijn krijgen: “Mythe van spechten met schokabsorptie is ontkracht”

Al lange tijd vragen wetenschappers zich af hoe spechten zo snel met hun snavel tegen een boomstam kunnen hameren zonder hun hersenen te beschadigen. Sam Van Wassenbergh, verbonden aan de Onderzoeksgroep Functionele Morfologie (Departement Biologie, UAntwerpen), legt in het tijdschrift ‘Current Biology’ uit dat de heersende aanname — de specht zijn schedel absorbeert de schokken — niet klopt. 

“Spechtenkoppen werken eerder als een stijve hamer dan als een veiligheidshelmen”, legt Van Wassenbergh uit. “Uit onze berekeningen blijkt dat schokabsorptie immers nadelig zou zijn voor de pikvaardigheid van de spechten.”

“Tijdens het filmen van de spechten in dierentuinen zag ik ouders aan hun kinderen uitleggen dat spechten geen hoofdpijn krijgen omdat ze een schokdemper in hun kop hebben”, zegt de wetenschapper. “Deze mythe van spechten met schokabsorptie is nu ontkracht door onze vaststellingen.”

Het team analyseerde beelden in slow motion, gemaakt met hogesnelheidscamera’s. “We keken naar drie soorten spechten en ontdekten dat ze de schok van de impact met de boom niet opvangen”, aldus Van Wassenbergh. “Hun koppen functioneren eerder als een stijve, stevige hamer tijdens het pikken.”

Het gebruikelijke hameren van spechten op boomstammen is over het algemeen ruim onder de drempel voor hersenschuddingen, zelfs als hun schedels niet als veiligheidshelmen werken. De geobserveerde spechtensoorten zouden twee keer zou sneller moeten hameren dan wat de wetenschappers vaststelden of hameren op hout dat vier keer harder is om een hersenschudding op te lopen.

Vanuit evolutionair oogpunt kunnen de vaststellingen verklaren waarom er geen spechten zijn met veel grotere koppen en nekspieren. Hoewel een grotere specht krachtiger kan hameren, zou een hersenschudding hem waarschijnlijk in grote problemen brengen.

De bevindingen hebben ook praktische implicaties, aangezien ingenieurs in het verleden de anatomie van het skelet van de specht hebben gebruikt als inspiratiebron voor het ontwikkelen van schokabsorberende materialen. Volgens de nieuwe bevindingen is dat wellicht geen goed idee.

Uit een andere recente studie van het team van de UAntwerpen blijkt dat spechten vaak vast komen te zitten tijdens het hameren, maar dat ze zich toch snel kunnen bevrijden. Dat doen ze door afwisselend de bovenste en onderste helft van de snavel bewegen. Het volgende onderzoek van Van Wassenbergh en zijn team zal gaan over hoe de snavel is aangepast voor het pikken.

Lees ook:

Zo heb je Jupiter nog nooit gezien: James Webb-telescoop maakte nog meer verbluffende beelden

GETEST. Zijn varkens meer op hun gemak wanneer ze op stal naar muziek luisteren? “Johan Verminnen vinden ze geweldig”

Natuurpunt noemt 2022 ‘een boerenjaar’ voor wespen: “Alleen als er stevige zomerstormen aankomen, zouden er nog wat nesten kunnen verdwijnen”