22/3, één jaar later - het onderzoek: "Er blijven veel vragen open"

Precies 1 jaar geleden vond in Vorst een grote politie-operatie plaats waarbij een terrorist werd doodgeschoten. De politie-interventie betekende een doorbraak in de zoektocht naar Salah Abdeslam. Hij was tijdens de interventie uit het appartement ontsnapt samen met een kompaan.

4 maanden na de aanslagen in Parijs had de politie voor het eerst een concreet spoor naar Salah Abdeslam en stond het vast dat hij zich in ons land schuilhield. 3 dagen na de inval in de Driesstraat in Vorst, wordt Salah Abdeslam samen met een kompaan opgepakt in Molenbeek.

De onderzoekers zijn opgelucht, maar niet euforisch, want ze weten dat een deel van de terroristen nog spoorloos is. De arrestatie van Salah Abdeslam maakt hen zenuwachtig. Ze voelen zich opgejaagd en zullen dan beslissen om in ons land toe te slaan op de bewuste 22e maart.

Een jaar na de politieacties en de aanslagen reconstrueren Dirk Leestmans en Caroline Van den Berghe de feiten. Ze werkten samen met de collega’s van de Franstalige openbare omroep RTBF en konden de hand leggen op unieke documenten, verhoren en foto’s uit het onderzoek.

"We hebben een verhaal gemaakt dat opgesplitst is in vier hoofdstukken en we beginnen dag op dag een jaar geleden bij de inval in de Driesstraat, waar Salah Abdeslam bijna gearresteerd werd. Het volgende hoofdstuk is de effectieve arrestatie van Abdeslam, waarna er gefocust wordt op het rechtstreekse gevolg van de arrestatie: de aanslagen. Afsluiten doen we met een stand van zaken", vertelt een van de makers Dirk Leestmans in "De Ochtend" op Radio 1.

In de reportage worden ook 3D-animaties gebruikt om een beter inzicht te geven in het verloop van de feiten en de aanslagen. En er zijn ook nooit eerder getoonde beelden van de politie-operaties te zien. Door die 3D-animaties kunnen de acties van de speciale eenheden, maar ook van de terroristen zelf gereconstrueerd worden.

En er komen effectief nieuwe inzichten boven tafel. "Verrassend was dat de terroristen al kort na half 8 in Zaventem aangekomen waren, maar dat het daarna nog een half uur duurt voor ze effectief toeslaan. Wat doen ze daar de hele tijd?"

Daarnaast getuigen voor het eerst ook de leiders van het onderzoek en de federaal procureur over de aanslagen en de politie-interventies die eraan voorafgaan. "De aanslagen hebben zeker de mensen die werkten in Zaventem getekend, zowel op professioneel als op persoonlijk vlak. Op de kritiek die er kwam op het onderzoek, antwoorden ze: "We hebben gedaan wat we konden met de mensen en middelen die we hadden". Aan inzet zal het inderdaad niet gelegen hebben. Sommigen sliepen in hun kantoor." De reportagemakers zagen dan ook ontzettend veel engagement en inzet. "Of er structurele tekorten waren, zal moeten blijken uit de commissie."

"Met terrorisme wordt men met een nieuwe vorm van criminaliteit geconfronteerd, waarbij men eigenlijk vooral een stap vóór moet zijn door aanslagen te verijdelen. En daarin zijn we wel geslaagd benadrukken de onderzoekers."

Doorheen het onderzoek werd er vaak gezegd dat de terroristen allesbehalve professionals waren, maar dat vindt Leestmans dubbel. "Enerzijds waren ze zeer professioneel, dat blijkt ook uit de aanslag die ze gepleegd hebben. Anderzijds zie je dat er ook een aantal dingen gebeuren waarbij je de wenkbrauwen fronst. Neem nu de vlucht van Abdeslam uit de Driesstraat. Hij valt terug op zijn oude vriendenkring. Dan vraag je je af: "Waarom kan hij niet terugvallen op die organisatie?" Je zou ook kunnen zeggen dat dat net weer wijst op het professionalisme. Er zijn cellen die onafhankelijk opereren en dat wijst dan weer op de hoge graad van professionalisme. Daardoor dek je elkaar af."

Worden alle vragen opgelost? "Nee", vertelt Leestmans. "Er blijven veel vragen open. Wie had de hand in al die aanslagen? We weten dat er voortdurend contact was met Syrië, we hebben een vermoeden wie dat is, maar eigenlijk weten we dat niet zeker. Een andere belangrijk vraag is: waar zijn de wapens? We weten dat er nog ergens wapens opgeslagen zitten, vermoedelijk in een garagebox, maar die zijn nog altijd niet gevonden."

22/3, 1 jaar later - het onderzoek, wordt vanavond uitgezonden, om 21.25 uur op Eén.