Europese Unie start onderhandelingen over toetreding van Albanië en Noord-Macedonië
In Brussel zijn de officiële onderhandelingen over de toetreding van Albanië en Noord-Macedonië tot de Europese Unie van start gegaan. Gisteravond hebben alle lidstaten hun toestemming gegeven. Beide landen wilden al langer toetreden, maar Griekenland en Bulgarije hielden lange tijd de boot af. Nu die kwesties opgelost zijn, kunnen de gesprekken echt starten, maar die zullen wellicht jaren duren.
Ursula von der Leyen, de Commissievoorzitter van de EU, was duidelijk opgelucht toen ze de Albanese premier Edi Rama en de Noord-Macedonische premier Dimitar Kovacevski kon verwelkomen in Brussel, samen met de Tsjechische premier Petr Fiala, die nu het roterend voorzitterschap van de Raad waarneemt.
Jullie bleven het vertrouwen in het toetredingsproces behouden
Ze had lof voor het geduld en vertrouwen van haar gasten uit de Balkan en het klonk een beetje als een verontschuldiging voor het oponthoud van jaren. Helemaal onterecht is dat niet, want beide landen uit Oost-Europa stonden al lang te drummen voor de poort van de EU, maar botsten telkens op een veto van of Griekenland of Bulgarije.
Het Griekse ongenoegen situeerde zich rond de naam en de identiteit van "Macedonië". Athene verweet dat land dat het op die manier onterecht aanspraak maakte op de culturele erfenis van het voormalige rijk van Alexander de Grote uit de 4e eeuw voor Christus en zelfs territoriale ambities tegenover de Noord-Griekse provincie Macedonië zou koesteren. Dat probleem werd in 2018 opgelost toen Macedonië zichzelf herdoopte tot "Noord-Macedonië" en alle aanspraken op Grieks terrein opgaf.
Daarna bleef dat andere buurland Bulgarije -ook een lid van de EU- met een nationalistisch veto zwaaien inzake taal, geschiedenis en rechten van de minderheden. Noord-Macedonië zou nu het Bulgaars erkennen als taal van de minderheid. Omgekeerd moet Bulgarije dat niet doen, maar wordt het Macedonisch wel erkend als een van de officiële talen van de EU. De nationalistische oppositie in Noord-Macedonië is niet te spreken over dat akkoord.
Hoe dan ook kan de toetredingsprocedure van de twee Balkanlanden nu van start gaan, al zal het nog wel enkele jaren duren vooraleer ze ook effectief lid worden. Ook Oekraïne en Moldavië staan klaar om gesprekken op te starten met de Europese Unie.
Wie zijn de twee kandidaat-lidstaten?
Het kleine Albanië aan de zuidkust van Adriatische Zee recht tegenover de hak van Italië is een van de armste landen van Europa. Er wonen drie miljoen mensen en de meesten daarvan spreken Albanees, een aparte tak in de Indo-Europese taalgroep die niet nauw verwant is met een andere Indo-Europese taal. Een goeie 56 procent van hen is moslim, de rest christen of atheïst. Het land was na de Tweede Wereldoorlog lange tijd een stalinistische dictatuur, maar is nadien gedemocratiseerd, al ging dat niet zonder slag of stoot.
Noord-Macedonië werd in 1991 onafhankelijk nadat het daarvoor een lidstaat van de federatie Joegoslavië was. Er wonen iets meer dan twee miljoen mensen, waarvan meer dan 60 procent orthodox-christen is. Het zijn veelal mensen van Slavische afkomst, verwant aan Serviërs en Bulgaren. Er zijn wel grotere minderheden van islamitische Albanezen en Turken en dus ook wat Bulgaren. Noord-Macedonië is pas lid geworden van de NAVO.
Na de uitbreiding van de EU de voorbije decennia bleef er in Europa een groot gat in wat men de Westelijke Balkan noemt. Dat zijn landen zoals Albanië, Noord-Macedonië, Bosnië-Herzegovina, Montenegro, Servië en Kosovo waarvan de meesten hun wagon graag aan het Europese treintje zouden hangen. Door allerlei nationalistische en politieke kwesties blijft dat proces wat hangen, maar analisten vrezen dat daardoor de instabiliteit in de Westelijke Balkan zal toenemen met conflicten tot gevolg, of dat Rusland zou pogen om invloed te verwerven bij "Slavische broedervolken". Dat is een van de redenen waarom de EU opnieuw wat perspectief wil bieden aan die landen.