Olie, graan, Syrië en een kerndeal: Poetins agenda was vol in Teheran

De Russische president Vladimir Poetin heeft zich met zijn inval van Oekraïne persona non grata gemaakt in het Westen, maar is nog steeds welkom in andere delen van de wereld. Dinsdag werd hij op een rode loper ontvangen op het vliegveld van Teheran. Poetin ging er met name heen om voor het eerst sinds zijn invasie de hand te schudden van een NAVO-leider: die van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.

Voor Poetin is het van belang om de banden warm te houden met zijn resterende bondgenoten. Teheran is dan een logische bestemming. Rusland en Iran zijn allebei doelwit van westerse sancties, hebben overlappende belangen in Syrië en zien wel wat in militaire samenwerking. “Onze relatie is van een zeer diep, strategisch karakter”, zei Poetin onlangs nog tegen de Iraanse president Raisi.

De timing van het bezoek is opvallend. Eind vorige week reisde de Amerikaanse president Biden naar twee aartsvijanden van Iran in het Midden-Oosten: Saoedi-Arabië en Israël. Voor Teheran was het bezoek van de president van het grootste land op aarde een kans om te laten zien dat het niet geïsoleerd is. Poetin kreeg naast een ontvangst door president en hardliner Ebrahim Raisi een ontvangst door ayatollah Ali Khamenei, de Opperste Leider van het land.

Kamikazedrones

Poetin is niet de eerste Kremlinvertegenwoordiger die recentelijk Iran bezocht. In de afgelopen weken reisden Russische delegaties meerdere malen naar een militair vliegveld in Iran, zo stelt de Amerikaanse regering. De Russen zouden er Iraanse kamikazedrones hebben geïnspecteerd die van pas kunnen komen bij precisieaanvallen op Oekraïense stellingen. De Iraanse regering ontkent Rusland honderden drones te verkopen voor gebruik in Oekraïne, maar bevestigt ‘samenwerking op het gebied van nieuwe militaire techniek’.

Spanningsloos was het bezoek niet, want Poetin had ook plooien om glad te strijken. Het was niet voor niets dat de Iraanse olieminister hem dinsdag stond op te wachten op het vliegveld. Nu Rusland vanwege westerse sancties op zoek is gegaan naar nieuwe afnemers van Siberische olie, snoept het klanten weg bij Iran. Het Iraanse marktaandeel op de Aziatische oliemarkt staat plots onder druk. Rusland zegt te hopen dat Iran instemt met een hernieuwde nucleaire deal – in 2018 opgezegd door toenmalig Amerikaans president Trump – die de Iraanse economie lucht zou geven.  

Turkije

Nog belangrijker voor Poetin was de aanwezigheid in Teheran van de Turkse president Erdogan. Turkije verkoopt weliswaar zware gevechtsdrones aan Oekraïne, maar is de enige NAVO-lidstaat die geen sancties heeft ingesteld tegen Rusland. Poetin kan via de ontmoeting met Erdogan aan binnen- en buitenland laten zien dat er nog steeds naar hem wordt geluisterd door een NAVO-leider.

Poetin en Erdogan zijn hoofdrolspelers bij internationale onderhandelingen om de Oekraïense graanexport via de Zwarte Zee te herstellen. Turkije heeft Istanbul aangeboden als controlepunt voor Oekraïense graanschepen – Rusland eist inspecties van de schepen om zeker te zijn dat er over zee geen wapens worden vervoerd naar Oekraïne. Een akkoord zou grote voedseltekorten in onder meer Afrika enigszins kunnen terugbrengen.

Ook op de agenda: Syrië. Turkije dreigt met een militair offensief in het noorden van Syrië om Koerdische milities weg te drijven van de Turkse grens. Rusland en Iran, bondgenoten van de Syrische president Assad, zijn tegen een Turks offensief. 

Veiligheid in Syrië, een mogelijke nucleaire deal voor Iran, Oekraïens graan: Poetins bezoek aan Teheran, zo concludeerde de Russische krant Komsomolskaja Pravda, laat zien dat de Russische president een echte wereldleider is. ‘Drie mondiale thema’s op één reis.’