Bocht van Ecolo in bikkelharde onderhandeling met Engie? Meebetalen voor berging nucleair afval "is mogelijk" 

De onderhandelingen over de verlenging van onze twee jongste kernreactoren Doel 4 en Tihange 3 zijn nog volop aan de gang. Onderhandelingen onder hoogspanning: als ze nog te lang aanslepen, wordt een verlenging van de twee reactoren tegen 2025 zo goed als onmogelijk. Bovendien stonden de regeringseisen voor de verdere uitbating van Doel 4 en Tihange lijnrecht tegenover die van Engie-Electrabel. 

Engie vroeg dat de regering voor een deel eigenaar zou worden van de twee reactoren én ook gedeeltelijk de extra kosten voor de berging van het  extra nucleaire afval  zou betalen. Want als je mede-eigenaar wordt, zijn niet alleen de lusten voor jou maar ook een deel van de lasten, is de redenering.

Maar dat is nu net het probleem: federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), geflankeerd door premier De Croo kreeg een strikt onderhandelingsmandaat mee: een verlenging voor tien jaar graag, maar de regering wordt onder geen beding mede-eigenaar van Doel 4 en Tihange 3 én zal dus ook geen cent betalen voor de berging van het extra nucleair afval.

Daarmee stonden de twee partijen in hun uitgangspunten lijnrecht tegenover mekaar: onderhandelingen op het scherp van de snee, heet dat. Maar wel met Engie dat totaal geen vragende partij meer was voor een levensduurverlenging én een tegenpartij, de federale regering, die met de rug tegen de muur staat. 

Want de twee kernreactoren zijn echt wel nodig, zo erkennen zelfs de groene partijen. Door het conflict in Oekraïne is aardgas namelijk peperduur geworden. Poetin gebruikt aardgas zonder enige terughoudendheid als geopolitiek wapen. Voor je stroomproductie enkel inzetten op gasgestookte elektriciteitscentrales als aanvulling op hernieuwbare energie, is wel heel erg spelen met de energieprijzen. En ook met de bevoorradingszekerheid. Het is beter om dan (even) een zo gedifferentieerd mogelijk productiepark aan te houden, met niet alleen wind, zon en gas, maar ook met nucleaire technologie. 

Dat die technologie ook nog één van de betere is om de klimaatopwarming onder controle te houden, is mooi meegenomen. Maar de huidige onderhandelingen worden vooral gestuwd door angst voor de oplopende energiekosten en de bevoorradingszekerheid en niet zozeer door een zorg voor ons klimaat.

Hoe dan ook: de positie van de regering is niet erg comfortabel. Engie heeft er namelijk meerdere malen op aangedrongen de knoop over de verlenging van Doel 4 en Tihange voor eind 2020 door te hakken. De regering heeft dat toen niet gedaan. Of eigenlijk wel: de regering koos eind 2020 duidelijk voor (gesubsidieerde) nieuwe gascentrales als aanvulling op wind- en zonne-energie. De definitieve beslissing voor de kernuitstap werd gelijk ook opgeschoven naar november 2021. Engie koos eieren voor haar geld, ging voluit voor gascentrales en stopte haar plannen voor de verlenging van de twee jongste kernreactoren. Alle ogen waren gericht op een energietoekomst met wind en zon, aangevuld met gas. Tot tevredenheid van federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten, overigens. 

Maar het kan verkeren. In het najaar van 2021 brak de energiecrisis uit. Die eigenlijk vooral een gascrisis is. In geen tijd verveelvoudigden de prijzen van het aardgas en dus ook van de elektriciteit die met gasgestookte centrales moest worden gemaakt. Er sloop twijfel in de rangen van de regering: de beslissing om te beslissen begin november werd opgeschoven naar eind november. Uiteindelijk werd het eind december. Waar werd beslist de beslissing nog eens uit te stellen naar midden maart. Uitstel na uitstel, met plots de twee kernreactoren die opnieuw in het vizier kwamen. Bepaalde betrokkenen trokken de wenkbrauwen op.

Die gingen nog meer de hoogte in toen de regering midden maart besliste om Doel 4 en Tihange 3 toch nog met tien jaar te verlengen. Door de oorlog in Oekraïne was de wereld immers veranderd, was het argument. Alweer een bocht in het al heel bochtige parcours van de kernuitstap. Bij Engie-Electrabel waren ze niet bepaald amused.

De nare ervaringen met de laatste overhaaste verlenging van Doel 1 en Doel 2 speelden daar zeker een rol in. Electrabel moest toen halsoverkop tijdens de verlenging de oude kernreactoren nog moderniseren. Maar het kreeg af te rekenen met pannes. Doel 1 en 2 lagen daardoor tien maanden dicht. 10 maanden geen inkomsten, maar wel nog een nucleaire belasting van 20 miljoen euro per reactor te betalen. Bij Engie willen ze absoluut geen herhaling van dat scenario.  Ook het feit dat de regering keer op keer hun waarschuwingen om zo snel mogelijk te beslissen in de wind sloeg, zorgde voor wrevel op het hoofdkwartier in Parijs.

Vandaar dat Engie de hakken in het zand zet. Indien de regering een verlenging van de twee reactoren wil, zal ze een deel van de risico's moeten dragen. Lees: ze moet mede-eigenaar worden van Doel 4 en Tihange 3. Dan kan ze mee profiteren van de opbrengsten, maar zal ze ook de lasten moeten incasseren. Bij die lasten zit ook de berging van het nucleair afval. Er zal volgens onze ruwe berekeningen ca. 8 procent nieuw afval bijkomen wanneer Doel 4 en Tihange 3 tien jaar langer draaien. De extra kosten daarvan zal onze overheid als mede-eigenaar dus ook gedeeltelijk mee moeten betalen.

Dat ook de regeringspartij die zich het hardnekkigst tegen kernenergie verzet nu zelfs mogelijk wil meebetalen voor dat extra nucleaire afval, lijkt erop te wijzen dat de regering een fundamentele bocht aan het maken is. Ze laat dus haar eigen eisen los en komt helemaal tegemoet aan de compleet tegenovergestelde eisen van Engie.

Mogelijk is het dat wat De Croo met een principe-akkoord bedoelt. Mogelijk komt dat ook één van de dagen uit de bus. Mogelijk zien sommigen daarin geen akkoord, maar een nederlaag of zelfs een totale capitulatie. Een capitulatie is per slot van rekening ook een akkoord. Maar wel één waarbij één van de betrokken partijen alle voorwaarden aan de andere kant van de tafel moet aanvaarden. Zonder concessies.