Noem hem vooral géén oligarch of vriend van Poetin: multimiljardair Len Blavatnik aast op Belgisch voetbal

De man die géén vriend van Vladimir Poetin mag worden genoemd, zetelt in Londen in een huis dat tot de verbeelding spreekt, niet in de laatste plaats vanwege de ligging. Schuin aan de overkant, in Kensington Palace, woonden onder meer koningin Victoria en prinses Diana. De Russische ambassade ligt om de hoek. De Joodse zakenman, investeerder, weldoener en multimiljardair Sir Leonard Valentinovitsj Blavatnik (65), Len voor intimi en géén oligarch, kocht het robuuste stadspaleis op het adres 15 Kensington Palace Gardens in 2004 voor 41 miljoen pond. Onder meer een andere gegadigde met een Russische achtergrond, Roman Abramovitsj, had het nakijken.

Na een verbouwing – denk aan ramen van gewapend glas en een ondergrondse parkeergarage met een superhandige lift voor de auto’s – steeg de waarde van het huis tot zo’n 200 miljoen pond, was in 2013 de schatting. Blavatnik kan kiezen uit dertien slaapkamers en met zijn vrouw en kinderen films kijken in de huisbioscoop.

Om zijn conditie op peil te houden is er een sportzaal. Hij kan een baantje trekken in het 25 meterbad dat deels in de open lucht ligt en daarna een goede fles uitkiezen in de wijnkelder. Grappig detail: vanaf 1989 was het huis in gebruik als dependance van de Russische ambassade, voor de inlichtingendienst.

Bar mitswa met Bruno Mars

Als pendelaar tussen Engeland en de Verenigde Staten heeft Blavatnik ook een stuk of vijf onderkomens in het duurste deel van New York, de Upper East Side. Open huis houdt hij nooit in Londen of Manhattan. Hij schermt zijn privéleven zorgvuldig af. Interviews geeft hij niet. Over het gezin is niet veel meer bekend dan dat Blavatnik getrouwd is met een Amerikaanse, Emily Appelson.

Ze hebben vier kinderen. Twee van hen, zo ging het gerucht, kregen tijdens hun bar mitswa’s optredens voorgeschoteld van twee wereldsterren, Bruno Mars en Ed Sheeran. Dat was vrij eenvoudig te arrangeren. Met zijn bedrijf Acces Industries nam Blavatnik al in 2011 de Warner Music Group over, de muziekdistributeur die onder meer het werk van Mars, Sheeran, Coldplay en Dua Lipa beheert.

Muziek- en sportrechten vullen zijn portefeuille voor een steeds groter deel. Vorige week meldde de Financial Times dat Blavatnik interesse heeft om met een andere poot van zijn imperium, het Britse sport- en entertainment platform DAZN, rivaal Eleven Sports over te nemen.

‘Netflix van de sport’

Dat zou betekenen dat de uitzendrechten van het Belgisch voetbal (én van de rechten van de Formule 1 in veel Europese landen) in handen komen van DAZN (spreek uit Da Zone, red.). Het past bij de ambities van DAZN, een wereldwijde streamingdienst die wil uitgroeien tot het ‘Netflix van de sport’. De rechten van het Italiaanse voetbal zijn al binnen.

De man achter de mogelijke deal met Eleven Sports is een wereldburger, een goudzoeker die banden heeft met Oekraïne, Rusland, Amerika, Engeland en Israël. Op de jaarlijkse ‘rich list’ van The Sunday Times, de ranglijst van de rijkste Britten, staat hij dit jaar met een vermogen van twintig miljard pond op de vierde plaats. Desondanks zakte hij een plaatsje.

Blavatnik groeide op in Odessa, in de toenmalige Sovjet-republiek Oekraïne. Het Joodse gezin verhuisde naar Yaroslavl, een plaats ten noorden van Moskou. Blavatnik was een prille twintiger toen zijn opmars begon, na een tweede emigratie in 1978. Zes jaar later was hij Amerikaans staatsburger. In Amerika studeerde hij computerwetenschappen en bedrijfskunde aan twee prestigieuze universiteiten, Columbia en Harvard.

Geen vriend van Poetin

Zijn fortuin vergaarde hij elders, in Rusland in de wilde jaren negentig onder president Jeltsin. Met een oude studiegenoot spoorwegkunde uit Moskou, Viktor Vekselberg, profiteerde hij volop van de privatisering van staatsbedrijven, in de olie- en aluminiumsector. Hij manoeuvreerde omzichtig.

Blavatnik behield ruim afstand tot het Kremlin, in tegenstelling tot zijn partner Vekselberg, en trok zich resoluut terug uit Rusland toen Vladimir Poetin zijn macht steeds meer begon uit te breiden. In 2013 verkocht hij zijn Russische holdings, een jaar voor de annexatie van de Krim en het begin van de Koude Oorlog II.

Zorgvuldig bewaakt hij zijn imago. Media die hem als oligarch omschrijven, krijgen een bataljon juristen op hun dak. Ook suggesties over een mogelijke connectie met Poetin worden hard bestreden. In 2017 moest The Guardian in een rechtzetting melden dat Blavatnik geen vriend van Poetin genoemd had mogen worden. Blavatnik had al sinds 2000 geen contact meer met de Russische president en was nooit bevriend met hem geweest. Een jaar later verontschuldigde ook een andere Britse kwaliteitskrant zich, The Times, nadat Blavatnik in een artikel een oligarch en een vriend van Poetin was genoemd. “Hij zegt dat hij geen van beiden is”.

Sir Len

Intussen bouwt Blavatnik ook op een andere, uiterst doeltreffende manier aan zijn imago. Hij doneert miljoenen, bij voorkeur aan instellingen die zijn naam in grote letters vermelden. Onder meer universiteiten (Oxford, Harvard), musea (Tate Modern, British Museum, Victoria and Albert) en concertzalen (Carnegie Hall, Royal Opera House) profiteerden van miljoenengiften, en vernoemden afdelingen en instellingen naar de weldoener. In Israël profiteren tienduizenden gezinnen van door hem verstrekte voedselpakketten. In Amerika maakte hij donaties over aan zowel Democraten als Republikeinen, inclusief Donald Trump.

Het is ook eigenbelang wat hem drijft, zeggen critici. De beloning die hem in Engeland een plaats bezorgde te midden van de elite en volgde in 2017, toen Blavatnik werd geridderd door koningin Elizabeth. En zo werd Leonard Blavatnik Sir Len, een gerespecteerd lid van de upper class met relaties in de allerhoogste kringen.

Zijn kameraad Viktor Vekselberg mag wél een oligarch worden genoemd. Zijn banden met Moskou zijn sterk. Al in april 2018 werd hij door de Amerikaanse regering op de zwarte lijst gezet, waardoor hij bijvoorbeeld niet meer in staat is zijn dochter en kleinzoon in New York te bezoeken. 

Len Blavatnik heeft het spel handiger gespeeld. Zijn verleden is uitgewist.