Europese Centrale Bank verhoogt rente voor het eerst sinds 2011: “Inflatie blijft nog poos ongewenst hoog”

De gevolgen van het gewapende conflict, met een inflatie op recordhoogte en veel onzekerheid in de economie leiden tot sombere vooruitzichten voor de tweede helft van 2022 en daarna, zei de Franse nadat de ECB had beslist de rente voor het eerst sinds 2011 te verhogen in een poging de stijgende prijzen te beteugelen. 

Sinds de Russische inval in Oekraïne zijn met name de energieprijzen flink opgelopen. Daardoor moest de centrale bank nu eigenlijk wel ingrijpen. Later dit jaar gaat de rente mogelijk nog verder omhoog, maar over de omvang van toekomstige rentestappen laat de ECB zich in het rentebesluit van vandaag nog niet uit.

Wanneer de ECB de rente opvoert, verhogen banken over het algemeen ook bijvoorbeeld hun hypotheekrentes. Veel banken hebben dit afgelopen maanden al gedaan, omdat ze zagen aankomen dat de centrale bank met deze stap zou komen. Nu wordt lenen dus duurder en dat zorgt er naar verwachting voor dat mensen en bedrijven wat minder geld uitgeven, waardoor de vraag in de economie afneemt en de prijzen op den duur minder hard zullen stijgen.

De rente was door de centrale bank in de loop der jaren teruggebracht tot een historisch laag niveau. Dat deed de ECB om de economie van de eurozone aan te jagen. De zogeheten depositorente lag zelfs al een hele tijd 0,5 procent onder nul. Dit rentetarief gaat nu dus naar 0 procent. Dat betekent dat banken niet meer hoeven te betalen voor geld dat ze tijdelijk bij de ECB stallen.

Critici verwijten de ECB dat de renteverhoging veel te laat komt. De inflatie in de eurozone stijgt al maanden naar recordhoogtes. Tegelijkertijd zijn de economische vooruitzichten verslechterd als gevolg van de oorlog in Oekräine. Als de ECB in dit klimaat de rente te snel verhoogt, kan dat een last worden, vooral voor de landen in Zuid-Europa met een hoge schuldenlast.

Om ervoor te zorgen dat renteverhogingen sommige landen niet meteen in de problemen brengt, lanceert de ECB een nieuw anticrisisprogramma, het zogeheten Transmission Protection Instrument (TPI). Het TPI moet via gerichte obligatieaankopen voorkomen dat er “ongewenste” marktschommelingen ontstaan in zwakkere eurolanden zoals Italië, waar de rentes op staatsschulden veel harder zouden kunnen oplopen dan in sterkere landen. Dat zou, naast het riskeren van een eurocrisis, het doel van prijsstabiliteit in heel de eurozone dwarszitten.

Lagarde onthulde dat landen in aanmerking komen voor zulke aankopen als ze voldoende doen om hun begroting op orde te hebben, waarbij de centrale bank zich baseert op analyses van bijvoorbeeld de Europese Commissie en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Tegelijkertijd kan alleen de ECB besluiten of het middel wordt ingezet. “We gebruiken het liever niet”, zei Lagarde. Maar ze zei ook dat “als we willen, we er groots mee uitpakken”.

Beleggers op de valutamarkten leken niet onder de indruk van de toelichting. De euro gaf zijn eerdere winst vergeleken met de dollar alweer prijs. De waarde van staatsobligaties van Italië, dat naast de hoge staatsschuld ook midden in een politieke crisis zit, daalde hard.

Sinds het aantreden van ECB-president Christine Lagarde in november 2019 was de rente niet meer aangepast. De laatste keer dat de rente in de eurozone werd verhoogd was toen de Fransman Jean-Claude Trichet nog de hoogste baas was bij de ECB. Zijn opvolger Mario Draghi voerde sinds eind 2011 alleen maar renteverlagingen door.

Lees ook: Paul D’Hoore legt uit wat de renteverhoging voor u betekent: “Lenen wordt duurder, spaarboekjes geven niet meteen meer rendement” (+)

Bekijk ook: ECB kondigde in juni al aan de rente te verhogen om torenhoge inflatie tegen te gaan