Direct naar artikelinhoud
AchtergrondVoedselcrisis

Voedselcrisis versnelt: ‘Onlangs zag ik kinderen die te zwak en te ziek zijn om gewoon voedsel te eten’

Een kind loopt langs de rottende karkassen van geiten die van honger en dorst zijn omgekomen aan de rand van Dollow, Somalië.Beeld SOPA Images/LightRocket via Gett

Wereldwijd zullen volgens de VN 323 miljoen mensen dit jaar in voedselonveiligheid belanden door de ‘perfecte storm’ van de graancrisis door de Oekraïne-oorlog, covid en klimaatverandering. Voor ons betekent dat nog hogere voedselprijzen, voor kinderen in extreme armoede ondervoeding of dood.

“Het kwetsbaarst zijn de kinderen. Elke minuut wordt een nieuw kind getroffen door wasting – de dodelijkste vorm van ondervoeding. Elke elf seconden sterft nu een kind aan de honger.”

Deze keiharde cijfers werden afgelopen week in de verf gezet door Catherine Russell, hoofd van VN-kinderrechtenorganisatie Unicef op een conferentie van het Center for Strategic and International Studies (CSIS) over de globale voedselcrisis die razendsnel om zich heen grijpt in de armste landen. “Als 8 miljoen kinderen jonger dan vijf in de vijftien zwaarst getroffen landen niet snel therapeutische hulp krijgen, kunnen ze sterven. Onlangs zag ik al uitgeteerde kinderen op missies in Ethiopië en Afghanistan. Deze kinderen zijn te zwak en te ziek om gewoon voedsel te eten. Ze kunnen niet meer gered worden met zakken tarwe of soja. Om te overleven zijn ze afhankelijk van therapeutische voeding, maar er zijn grote tekorten van dit ‘Ready to Use Therapeutic Food’ (RUTF). Russell waarschuwde: “Zonder snelle actie kijken we aan tegen een kinderoverlevingscrisis.”

Samantha Power, vandaag als hoofd van USAID de feitelijke VS-minister van ontwikkelingssamenwerking, bepleitte een aanpak van de oorzaken: de klimaatverandering, de vernietigende economische impact van Covid-19 en de oorlog in Oekraïne – een ‘perfecte storm’. 

Droogte

“Extreme temperaturen en abnormale regenval verminderden de oogsten in broodmanden zoals de VS, Frankrijk, India, Brazilië en China al aanzienlijk. Vandaag wordt de droogte nergens zo acuut gevoeld als in Somalië, Kenia en Ethiopië, de Hoorn van Afrika”, zei ze. “Normaal hebben zij twee regenseizoenen per jaar. Nu bevinden we ons in de tijd dat landbouwers er doorgaans hun zaden zaaien en hun veestapel voeden. Maar voor het eerst sinds de tellingen begonnen ervoer de Hoorn nu víér opeenvolgende falende regenseizoenen. De voorspellingen voor het volgende, dat in oktober begint, zijn niet beter.” Power haalde een Afrikaans gezegde aan: ‘de dieren sterven eerst’. Graaslanden veranderen er nu in stof.  “Minstens 7 miljoen dieren zijn in de drie landen al gestorven. Nu dreigt er een explosie aan kindersterfte.”

Oekraïne

Hulp met graan uit Oekraïne, de ‘graanschuur van Europa’, is dit jaar beperkt. De havens aan de Zwarte Zee-kusten zijn vernield, zoals Marioepol, of belegerd, zoals Odessa. Er liggen nu al 20 miljoen ton maïs en tarwe opgesloten in silo's en havenloodsen. Power: “Miljarden calorieën liggen er terwijl mensen verhongeren. Ze nemen ook de plek in voor de verwachte 50 miljoen ton uit de nieuwe oogst.”

Door steun van de EU raakt nu 2 miljoen ton per maand de grens over via het land maar dat is slechts een druppel op een hete plaat. Power wijst ook op de rol van Rusland in het tekort aan meststoffen. “In november 2021 begon Rusland, ’s werelds grootste exporteur van meststoffen, al zijn leveringen terug te schroeven waardoor de mestprijzen verdrievoudigden. Alleen al in Afrika zullen de oogsten hierdoor 20 procent lager liggen dan vorig jaar.”

Kenianen demonstreren op straat om te protesteren tegen de hoge kosten van voedsel tijdens Saba-saba day (Swahili voor zeven-zeven), de dag en datum waarop de strijd voor democratie en sociale gelijkheid begon in 1990, in Nairobi op 7 juli 2022.Beeld AFP

Hogere voedselprijzen

Voeg daar de economische schokken aan toe door de voortsluipende covidpandemie en je hebt een verklaring waarom de Global Food Price Index, de spilprijzen die berekend worden door de VN-voedsel- en landbouworganisatie FAO, door het dak schieten. Ook voor ons betekent dit dat de hogere prijzen in de winkels nog een flinke tijd zullen aanhouden.

De FAO-voedselindex bedroeg 154,2 punten eind juni 2021, ietsje lager dan in mei, maar nog steeds 23,1 procent hoger dan juni vorig jaar. De internationale tarweprijzen blijven 48,5 procent hoger dan toen. Ook vlees en melkprijzen stijgen. In Afrika is de hogere melkpoederprijs een probleem.

De FAO gaat er nu van uit dat 46 landen nood hebben aan externe voedselsteun. Dit aantal zal oplopen als in de komende winter mensen armere huishoudens keuzes gaan moeten maken tussen betalen voor energiefactuur of voedsel – ook hier.

Steun met cash 

Power: “Honger kan niet alleen met voedselhulp bestreden worden. Zelfs in zeer moeilijke omstandigheden functioneren markten nog die voedsel verkopen. Onmiddellijke steun met cash kan sneller en efficiënter zijn, zodat ook de lokale economieën hulp krijgen.”

Alleen ontbreekt hiervoor de financiering. Power: “Helaas zien we wereldwijd hulpbudgetten gekort worden. De VS staat nu alleen in voor 86 procent van de steun die het Wereldvoedselprogramma (WFP) vraagt aan de wereld voor de Hoorn. De ruimhartigheid voor de mensen van Oekraïne moet ook bestemd zijn voor de minder zichtbare slachtoffers van Poetins oorlog, nu de dupe van de watervaleffecten van zijn terreur.”

Power besloot met een waarschuwing: “Er staat zoveel op het spel. Hoge voedselprijzen zorgen voor globale instabiliteit. We zagen al protesten tegen hoge voedselprijzen in minstens 17 landen. Vorige week nog vluchtte de president van Sri Lanka zijn land na onrust gevoed door een vreselijke mix van corruptie en inflatie. Als geschiedenis een gids is, dan weten we dat dit niet de laatste regering zal zijn die zal vallen.”