Princiepsakkoord met Engie heeft troeven en risico's: "Maar de winst zal niet meer alleen naar Parijs vloeien"

De regering heeft een princiepsakkoord met Engie Electrabel over de verlenging van de 2 jongste kerncentrales. "Dan toch", zou je kunnen zeggen, want Engie zat daar niet echt op te wachten. Dat beaamt ook Luc Pauwels, energiespecialist van onze redactie. "Wel spreekt Engie over een 'niet-bindende intentieverklaring'", nuanceert hij. "Volgens hen moeten ze dus nog onderhandelen over een écht princiepsakkoord. Maar ze zeggen wel dat het zou kunnen dat die 2 reactoren 10 jaar langer zullen draaien vanaf november 2026."

De Belgische staat wordt geen "uitbater" van die reactoren, klinkt het in de persmededeling, maar dat is volgens Pauwels "een beetje spelen met woorden". "De uitbater is het bedrijf dat de mensen, de ingenieurs en arbeiders, inzet. De regering zegt: 'dat gaan wij niet doen, dus wij zijn niet de uitbater'. Maar dat was ook niet de vraag van Engie. Ze wilden dat de overheid mee betaalde, ook voor de investeringen in en de modernisering van die kerncentrales. En dat is wel degelijk gebeurd."

Wat betekent dat dan financieel? "De Belgische staat wordt medeaandeelhouder, lees: mede-eigenaar, van die kernreactoren. Dat betekent dat die mee moet investeren om ze op te knappen en veilig te houden, dus ook mogelijk het miljard of meer voor de levensduurverlenging: de helft daarvan zal voor de overheid zijn. Dan komen de winsten binnen en die zullen worden uitgekeerd aan de twee aandeelhouders."

Pauwels gaat ervan uit dat die centrales gebouwd zijn om winst te maken en dat de overheid er dus financieel baat bij heeft. "Maar er zijn ook risico's: als er pannes zijn, liggen die centrales uit en moet je veiligheidsonderzoeken doen en investeren. Dan kan het zijn dat ze verlies maken. Doel 1 en Doel 2 hebben bijvoorbeeld ooit 10 maanden uitgelegen door slijtageproblemen. Dat brengt niks op." Die risico's wil Engie niet meer lopen.

Ook over de kosten van de afbraak van de kerncentrales en het afval zijn al rudimentaire afspraken gemaakt. "De afbraak is volledig voor Engie, net als al het afval en de kosten daarvan van vóór 2026. Wel moet de overheid eindelijk duidelijk maken hoe Engie dat afval moet bergen. Die kosten kunnen alle kanten uitgaan. De overheid moet daarvoor nu een maximumbedrag vastleggen. Alles wat daarboven gaat, zal voor andere partijen, lees: misschien voor ons, zijn."

Belangrijk ook: ook na 2026 wordt nucleair afval geproduceerd. "Dat is zo'n 8 procent van de totale massa", rekent Pauwels. "Maar je zit daar dan als overheid als eigenaar in. Premier De Croo liet uitschijnen dat de overheid dan ook voor de helft van dat afval zal meebetalen."

Is het dan eigenlijk wel positief dat de overheid medeaandeelhouder wordt in die kernreactoren? "Dat is op zich geen slechte zaak. De winst zal niet meer alleen naar Parijs vloeien." Die extra controle van een overheid die toekijkt, kan ook bijdragen tot de veiligheid. "Je kunt je voorstellen dat men de veiligheidseisen nog hoger zal leggen en misschien zelfs meer zal investeren. Dat zijn alleen maar pluspunten."

Praktisch zal het wellicht als volgt verlopen: de twee reactoren waarvan sprake zullen eind 2025 worden stilgelegd, om dan in november 2026 weer op te starten. "Typisch in de aanloop van een levensduurverlenging worden die centrales af en toe stilgelegd, typisch in de zomer, om grote onderhoudswerken te doen. Dat zal men ook doen tot 2025. Het hele jaar 2026, tot november, zullen ze volledig uitliggen, om ze helemaal op te knappen. De nucleaire waakhond FANC moet dan kijken of ze veilig zijn voor ze definitief heropstarten."

Hoe komen we dan de winter van 2025-2026 door? "Naar die winter wordt met argusogen gekeken", knikt Pauwels. "Maar er zijn mechanismen in beweging gezet om dat op te vangen. Er gaan 2, mogelijk zelfs 3, gasgestookte elektriciteitscentrales aankomen en die zullen er ook zijn. Dan zou die winter overbrugbaar moeten zijn, zegt men. Ik ben er wel redelijk gerust op dat het licht zal blijven branden."