1 Worden de nucleaire centrales nu zeker met tien jaar verlengd?

Neen, er is enkel nog maar een principeakkoord bereikt tussen de Belgische staat en Engie. Een akkoord dat volgens Engie niet-bindend is en waar het zich nog altijd uit kan trekken. De onderhandelingen tussen Engie en België kunnen nog vastlopen. Daarnaast moet nog een ganse reeks van procedures doorlopen worden, zoals een milieu-effectenrapport en een bevraging in de buurlanden om Doel 4 en Tihange 3 in november 2026 opnieuw op te starten en tot 2036 open te houden. Volgens Minister van Energie Tinne Van der Straeten zijn die procedures nu opgestart. Daarnaast zijn er nog heel wat bijkomende investeringen en werken nodig om de centrales opnieuw op te starten. Dat kan allemaal vertraging oplopen. Tot slot is er ook nog eens een grondige inspectie van de centrale nodig vooraleer opnieuw op de startknop gedrukt mag worden. Heel wat hordes dus, alhoewel geen enkele horde op dit moment onoverkomelijk lijkt.

2 Blijft het licht nu na 2026 branden?

Na 2026 normaal wel, het jaar daarvoor wordt daarentegen een hele uitdaging. In 2025 gaan alle kerncentrales sowieso dicht, goed voor 6 GW aan vermogen dat wegvalt, of zowat de helft van de normale Belgische elektriciteitsproductie. De heropstart van de 2 GW van Doel 4 en Tihange 3 is ten vroegste voor november 2026 gepland, waardoor we het een jaar zonder kerncentrales moeten stellen. Dat zal opgevangen worden door hernieuwbare energie en zowel bestaande als nieuw te bouwen gascentrales. Tot nu toe zijn er nog maar twee nieuwe gascentrales vergund: een van Luminus in Seraing en een van Engie in Les Awirs. Volgens experts is er tegen 2025 nog een derde nieuwe gascentrale nodig om het licht te laten branden. Dan wordt in de eerste richting aan een nieuwe Engie-centrale in Vilvoorde gedacht, maar die kreeg tot nog toe geen vergunning. Cruciaal om de winter van 2025 door te komen, is dat die centrales tegen dan gebouwd en operationeel zijn, wat een heel krappe timing wordt.

De heropening van Tihange 3 en Doel 4 in 2026 zorgt dat er het jaar erna normaal wel voldoende productiecapaciteit is. Het gebruik van kerncentrales na 2026 leidt er ook toe dat er vanaf 2026 minder gas nodig zal zijn om elektriciteit op te wekken. Er zal hierdoor ook minder CO2 uitgestoten worden dan in een scenario zonder kerncentrales.

3 Wordt iedere Belg nu mede-eigenaar van kerncentrales?

Ja. De centrales van Doel 4 en Tihange 3 worden in een nieuwe vennootschap gestopt waar de Belgische staat voor de helft eigenaar van wordt. Die structuur staat dus ook in voor de investeringen die nodig zijn voor de verlenging van de centrales. Engie zal de centrale wel alleen uitbaten en is dus verantwoordelijk voor alle operationele activiteiten. De mogelijke winst zal volgens Premier De Croo volledig gedeeld worden.

Een reden waarom voor een joint venture werd gekozen zou zijn dat Engie zich op die manier wil beschermen tegen al te veel politieke wispelturigheid en wil vermijden dat de regering na enkele jaren de kerncentrales toch zou sluiten. België draait via het partnerschap wel mee op voor de ontmanteling en berging van de twee jongste kerncentrales.

4 Wat met de ontmantelings- en bergingskosten? Schuift Engie de factuur door naar de belastingbetaler?

Daar blijven zowel Alexander De Croo als minister van Energie Tinne Van der Straeten vaag over. Bedoeling is dat de Belgische Staat tegen eind dit jaar een eindfactuur zou maken wat de totale ontmanteling en berging van alle kerncentrales gaat kosten. Die kosten zijn volledig op het conto van Engie, behalve die voor de laatste twee centrales, waar België ook voor gaat betalen.

Als de kosten toch hoger zouden uitvallen dan door België begroot, dan draait de Belgische staat op voor de extra kosten boven dat plafond, niet Engie. In de praktijk zal het wellicht relatief eenvoudig zijn om de kosten van de ontmanteling en afbraak van de centrales accuraat te begroten. Moeilijker wordt het om de kosten van de berging van nucleair afval in te schatten, aangezien die kosten over honderden – en voor sommige vormen van nucleair afval duizenden – jaren verspreid worden. Er is ook nog altijd geen beslissing over hoe en waar we dat nucleair afval definitief gaan stockeren. De kans is groot dat de Belgische staat ooit voor een deel van die kosten opdraait. Alhoewel het moeilijk te voorspellen valt of Engie en België binnen vijfhonderd jaar nog bestaan.

5 Is Engie opnieuw de grote winnaar?

In het verleden klonk het dat Electrabel dankzij de afgeschreven kerncentrales de melkkoe was van het Franse Engie; de moeder boven Electrabel. ‘Wingewest België’ dat de hoge winsten op elektriciteitscentrales moest doorschuiven naar Engie, waarvan de Franse staat de grootste aandeelhouder is.

Of Engie opnieuw grote winsten gaat boeken op de verlenging van de centrales is wel de vraag. Engie was sowieso geen vragende partij om de kerncentrales te verlengen omdat het nog weinig brood en winst zag in het langer open houden van kerncentrales. Tot voor enkele maanden luidde het verdict bij Engie dat de centrales onherroepelijk dicht zouden gaan, wat de regering ook zou beslissen.

Het is niet duidelijk of Engie nu gezwicht is omdat het via de kleine lettertjes in het akkoord – zoals het aanrekenen van hoge exploitatiekosten of het afwenden van een deel van de ontmantelingskosten op de belastingbetaler– financieel toch een goede zaak hoopt te doen.

Wat misschien meespeelt is het groter geopolitiek verhaal. De gas- en energiecrisis treft Frankrijk ook. Afgelopen winter was er bovendien een tekort aan nucleaire opwekkingscapaciteit in Frankrijk zelf omdat veel centrales stillagen door werken of pannes. Het voerde een record aan stroom in vanuit België. Het is dus in het belang van Frankrijk zelf dat België voldoende niet-fossiele stroom kan opwekken. Misschien kreeg Engie daarom de opdracht vanuit Parijs om zich constructief op te stellen en financieel niet het onderste uit de kan te halen bij de onderhandelingen.