Onderbetaald, slecht gehuisvest en illegaal: 55 vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel op Borealis-werf in Antwerpse haven
Op de grote bouwwerf van het chemiebedrijf Borealis in de Antwerpse haven zijn 55 vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel ontdekt. Ze zouden een loon van hooguit 650 euro per maand gekregen hebben om 6 op de 7 dagen te werken aan de bouw van een nieuwe fabriek. Het Antwerpse arbeidsauditoraat onderzoekt de zaak. Borealis zelf wijst erop dat het gaat over werknemers van een onderaannemer en vraagt "volledige transparantie".
Borealis, een van de grootste spelers in de Europese chemische industrie, bouwt een grote plasticfabriek in Kallo, in de Antwerpse haven. Het bedrijf wil er propyleen produceren, een basisproduct in de chemiesector, o.a. om plastic te maken. Het Oostenrijkse Borealis investeert 1 miljard euro in de nieuwe fabriek.
Op de werf werkten mensen waarvan vermoed wordt dat zij het slachtoffer zijn geworden van "mensenhandel met economische uitbuiting tot doel", zegt arbeidsauditeur Bart Wens op basis van de eerste verklaringen die deze mensen hebben afgelegd.
BEKIJK - In deze reportage uit "Het journaal" geeft arbeidsauditeur Bart Wens meer uitleg over de zaak:
Verschillende elementen wijzen inderdaad in de richting van mensenhandel, bevestigt ook Klaus Vanhoutte, directeur van hulporganisatie Payoke, die de betrokken mannen nu helpt op te vangen.
De mannen werden slecht betaald, waren slecht gehuisvest en velen zijn illegaal in het land omdat hun werkvergunningen verlopen zijn. Een groot aantal was Europa binnengekomen via Hongarije en Polen, waar zij een - tijdelijke - werkvergunning hadden gekregen.
650 euro
Het gaat om twee groepen van mannen: een groep uit de Filipijnen en een groep uit Bangladesh, legt Klaus Vanhoutte van Payoke uit. De mannen werden in hun landen van herkomst aangeworven, met de belofte dat ze in het buitenland goed betaald zouden krijgen als pijpfitter of lasser. Vaklui dus.
Voor hun werk op de werf van Borealis zouden de mannen maandelijks een loon gekregen hebben van amper 650 euro. "Dat is een kwart van het loon dat ze in theorie zouden moeten krijgen," zegt Klaus Vanhoutte, "en daarvoor moesten ze zes op de zeven dagen werken".
BEKIJK - In een vroeger rusthuis in Deurne werden begin juli 55 jonge Bengalezen en Filippijnen in erbarmelijke omstandigheden gevonden . Vandaag trof onze collega Fatma Taspinar in datzelfde gebouw nieuwe mensen aan, uit Turkije. De Turkse arbeiders zijn afgelopen weekend naar hier overgevlogen door de firma IREM-Ponticelli, naar eigen zeggen onder aantrekkelijke voorwaarden.
Duidelijke signalen
De zaak ging twee weken geleden aan het rollen toen de Vlaamse consul van de Filipijnen lucht kreeg van de feiten. Het ging toen nog over acht mensen.
De diplomaat tipte Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) en hulporganisatie Payoke. “Uit dat gesprek kwamen duidelijke signalen dat er sprake was van mensenhandel”, zegt Klaus Vanhoutte van Payoke.
Daarop gebeurden er twee invallen door de politie, de sociale inspectie en de Antwerpse stadsdiensten. Op één adres in Antwerpen werden 27 personen aangetroffen en de dag erna werden op een andere plek nog eens 28 mensen gevonden.
Eén van de twee panden is door de stad Antwerpen meteen onbewoonbaar verklaard, het andere niet, maar het was ook in slechte staat.
BELUISTER - Klaus Vanhoutte van Payoke legt in "De ochtend" op Radio 1 uit wat er is gebeurd:
Vermoedelijke slachtoffers mensenhandel ontdekt in Antwerpse haven: "We zijn niet verrast"
Mensenhandel
Klaus Vanhoutte zegt dat verschillende elementen duidelijk wijzen in de richting van mensenhandel. Door het lage loon is er ten eerste al sprake van uitbuiting. Ten tweede zijn de meesten illegaal in het land, omdat hun werkvergunningen zijn verlopen. En ten derde waren ze slecht gehuisvest. “Dan kom je toch al snel bij mensenhandel uit”, luidt de conclusie.
Arbeidsauditeur Bart Wens beaamt dit en zegt dat de mannen op basis van hun eerste - summiere - verklaringen voorlopig al het statuut van slachtoffer van mensenhandel hebben gekregen.
BEKIJK - Verslaggever Fatma Taspinar gaf in "Het journaal" een stand van zaken, met ook een reactie van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD):
Intussen is een onderzoek gestart naar de zaak. Het zijn de sociale inspectiediensten en de federale gerechtelijke politie die belast zijn met dat onderzoek.
Concreet zullen zij alle slachtoffers de komende weken uitgebreid verhoren, om in beeld te brengen hoe zij op deze werf beland zijn en hoe zij tewerkgesteld werden. "Het is een kluwen van aannemers en onderaannemers", zegt de arbeidsauditeur.
Borealis eist "volledige transparantie"
Volgens Borealis gaat het niet om werknemers van Borealis zelf, maar om medewerkers van de Frans-Italiaanse aannemer IREM-Ponticelli. Dat liet het consortium weten in een reactie aan de kranten De Tijd en Gazet van Antwerpen.
Borealis benadrukt dat het van al zijn partners verwacht "dat zij zich op een ethische en conforme manier gedragen, zoals duidelijk is bepaald in de Borealis Code of Business Conduct en dat zij alle wettelijke voorschriften, met inbegrip van de arbeidswetgeving, volledig naleven."
Borealis is naar eigen zeggen "verbaasd en verontwaardigd". "De verhalen die aan het licht zijn gekomen over de manier waarop deze mensen werden behandeld, hebben iedereen bij Borealis diep geschokt."
"We hebben een task force opgericht om de zaak te onderzoeken", luidt het in een persmededeling. "Wij eisen volledige transparantie en openheid van zaken door IREM-Ponticelli."
IREM en Ponticelli kondigden begin vorig jaar aan dat ze het contract hadden binnengehaald om de nieuwe installatie voor Borealis in Kallo te bouwen. IREM-Ponticelli reageert vandaag niet op het onderzoek en heeft al 20 Turkse arbeiders ingevlogen voor de werf bij Borealis. Volgens één van hen is alles prima geregeld: onderdak, 380 euro leefgeld en een loon van 2.000 à 2.600 euro.
IREM heeft in het verleden ook al grote projecten uitgevoerd bij andere grote chemische bedrijven in de Antwerpse haven, zoals bij TotalEnergies en ExxonMobil.
Opvang beperkt
Voor zover Klaus Vanhoutte van Payoke weet, is het de eerste keer dat dergelijke praktijken in West- Europa op zo’n grote schaal worden ontdekt. “Meestal worden dergelijke werkkrachten ingezet op het Arabisch schiereiland.”
Een groep van 55 gaat volledig boven onze capaciteit.
Voor de drie organisaties die in ons land instaan voor de opvang van slachtoffers van mensenhandel (Payoke, Pag-Asa en Sürya) is dit alvast een ongekende situatie, zegt Klaus Vanhoutte, want in heel België is er maar een 70-tal plaatsen voor slachtoffers van mensenhandel. “Een groep van 55 gaat volledig boven onze capaciteit. Wij zijn totaal niet voorzien op zo'n grote groep.”
“De stad Antwerpen heeft gelukkig heel alert gereageerd en samen met ons gezocht naar opvang. Helaas is dat maar tijdelijke opvang”, besluit Vanhoutte. Dus nu is het alle hens aan dek om de hele zaak te onderzoeken, alles administratief te verwerken en de slachtoffers te blijven begeleiden.