Op de ochtend van 1 december 1948 werd op Somerton Beach in Adelaide, in de Australische deelstaat South Australia, een lichaam gevonden. De man droeg een wit hemd en een das, in zijn nette pak was geen kreuk, zijn schoenen waren opvallend proper voor iemand op een strand, net als zijn handen en rosbruine haar. Er lag een ongerookte sigaret op zijn borstkas. Een portefeuille had hij niet bij zich.

Volgens de lijkschouwer was de man een veertiger in topconditie. Een autopsie wees in de richting van vergiftiging: bloed in de maag, een beschadigde lever, een milt die drie keer zo groot was als normaal, en blokkeringen van de nieren, lever, milt en hersenen. Maar er werd geen gif aangetroffen in het lichaam en typische symptomen zoals braken en stuiptrekkingen werden niet vastgesteld. Het zou dus om een bijzonder snel werkend gif moeten gegaan hebben dat onder de radar kon blijven van artsen in die tijd.

Foto’s en vingerafdrukken van de overleden man werden wereldwijd verspreid, maar hij kon nooit geïdentificeerd worden. Decennialang braken Australiërs zich het hoofd over de zaak van de ‘Somerton Man’. Zijn lichaam werd vorig jaar opnieuw opgegraven, in de hoop de zaak alsnog te kraken.

Enorme stamboom

Nu heeft professor Derek Abbott van de universiteit van Adelaide bekendgemaakt dat hij samen met de Amerikaanse geneaoloog Colleen Fitzpatrick de identiteit van de man heeft achterhaald, nadat hij de zaak in 1995 begon te onderzoeken. Ze wachtten niet op de vrijgave van de beenderen, maar gebruikten haren die aan een indertijd gemaakt gipsen lijkmasker plakten om een DNA-profiel op te stellen. Ze gebruikten populaire DNA-databases zoals Ancestry.com om verwanten te vinden en bouwden stukje bij beetje aan de stamboom van de man. Tot die liefst 4.000 namen omvatte.

De onderzoekers stootten op achterneven in de derde graad, eerst iemand aan vaders kant en dan iemand aan moeders kant. “Het is een driehoeksmeting van twee verschillende, totaal ver verwijderde delen van de stamboom, dus dat is zeer overtuigend.” Afgelopen weekend werd uiteindelijk een match vastgesteld tussen DNA-tests van de verre familie en het DNA-staal van de overleden man. Abbott voelde zich naar eigen zeggen alsof hij de Mount Everest beklom, met “die mengeling van opgetogenheid dat je aan de top bent, maar ook vermoeidheid”.

Volgens de professor blijkt de ‘Somerton Man’ Carl “Charles” Webb (43) te zijn, een elektrisch ingenieur die op 16 november 1905 in Footscray, een wijk van Melbourne, geboren werd en voor wie geen overlijdensakte bestaat. De Australische politie heeft de doorbraak nog niet geverifieerd en zou zelf een “parallel onderzoek” voeren.

Webb was getrouwd met Dorothy Robertson of “Doff Webb”. In april 1947 verliet hij haar en verdween hij. Dorothy ging in een rechtbank in Melbourne de scheiding aanvragen, waarbij ze liet weten dat haar man vermist was. Ze verhuisde nadien naar South Australia.

Mysterie

De identiteit van de ‘Somerton Man’ mag dan eindelijk (allicht) achterhaald zijn, zijn dood blijft gehuld in mysterie. Waarom herkende niemand zijn foto? Werd hij vermoord, en door wie of waarom dan? En wat moeten we opmaken uit zijn bezittingen?

In zijn zak zat een pakje sigaretten van het goedkope merk Army Club, maar de sigaretten waren verwisseld met dure. Alsof hij zich opzettelijk armer probeerde voor te doen dan hij was, merkte de politie op. Daarnaast had hij een halfvol pakje Juicy Fruit-kauwgom bij zich en een aluminium haarkam die alleen in de VS te koop was. Ook zijn pak was vermoedelijk Amerikaans. Maanden na zijn dood vond een patholoog in zijn kostuum een verborgen binnenzakje, met daarin een opgerold stukje papier met “Tamam Shud” op gedrukt, Perzisch voor “ten einde”.

Het papiertje bleek uit een boek gescheurd: “Tamam shud” is de laatste regel van ‘The Rubaiyat’ van Omar Khayyam. De vertaalde eeuwenoude Perzische verzen waren in de jaren veertig populair in het Westen. De politie lanceerde een oproep voor informatie, meer bepaald over een editie uit 1941. Een buurtbewoner kwam naar voren: hij had het boek waaruit het vers was gescheurd op 30 november gevonden op de achterbank van zijn auto. Die had hij met de ruiten open geparkeerd bij Somerton Beach.

Achteraan in het boek stonden cijfers en letters gekrabbeld. De cijfers bleken een telefoonnummer van een vrouw in Glenelg, een wijk van Adelaide. Ze zou geschokt gereageerd hebben toen haar het lijkmasker werd getoond, maar ontkende dat ze de man kende. De politie vermoedde dat ze een relatie met hem had.

De letters in het boek leken op codetaal uit de oorlog, maar de vijf lijnen, waarvan één doorstreept, konden nooit gekraakt worden, zelfs niet door speurders van de FBI en Scotland Yard.

De ‘Somerton Man’ had ook een bus- en treinticket op zak. Dat leidde de speurders naar het station van Adelaide, waar hij de dag voordien aangekomen moest zijn. Ze vonden er een koffer waarvan ze veronderstelden dat die van hem was. Er zat onder meer een bolletje draad in, hetzelfde als waarmee zijn broek hersteld was. Daarnaast bevatte de koffer kleren waaruit de labels waren geknipt. Op drie hemden was wel de naam “Keane” geschreven. Ook op de das van de overleden man stond “T. Keane”, maar niemand met die naam was als vermist opgegeven.

De raadselachtige omstandigheden, briefjes en codes leidden sommigen tot de theorie dat de man een Russische spion was.

“Nog werk te doen”

“Er is nog werk te doen”, geeft professor Abbott toe. “Nu is er het historische werk van echt verder graven en informatie vinden over het leven van de man en zijn omstandigheden en wat precies geleid kan hebben tot deze situatie.”

De professor heeft wel al enkele theorieën. “We kunnen het niet met zekerheid zeggen, maar we kunnen speculeren”, aldus Abbott, dat Webb van Melbourne naar Adelaide reisde om zijn ex-vrouw op te zoeken. Webb bleek ook een schoonbroer te hebben genaamd Thomas Keane, die bij hem in de buurt woonde en van wie hij mogelijk kleren gebruikte die gelabeld waren met diens naam. Abbott denkt dat de raadselachtige letters in het boek kunnen verwijzen naar racepaarden, waarop Webb graag gokte. De man zou ook een liefhebber en amateur-auteur van poëzie zijn geweest, wat het stukje van het gedicht in zijn zak zou kunnen verklaren.

Abbott zegt dat de achterneven die hij vond helaas te ver van Webb afstaan om iets over hem te weten. Ze vonden ook geen foto’s in oude familiealbums. “Ik hoop, nu zijn naam verspreid wordt, dat er iemand zal zijn die ergens in een tuinhuisje een oud fotoalbum heeft liggen.”