Crombez: "PvdA is afgestraft voor importeren liberale ideeën"
Voor Rutten zijn de liberalen van de VVD ondanks het zetelverlies de duidelijke winnaar van de verkiezingen. Terecht, vindt ze, want de Nederlandse liberalen hebben een heel optimistische campagne gevoerd. "Na de brexit en de overwinning van Trump in Amerika was het de vraag of het ranzige populisme zou doorbreken in Europa en dat is helemaal niet gebeurd", klinkt het.
Rutten is vooral ook onder de indruk van de grote opkomst bij de noorderburen voor de verkiezingen: ruim 80 procent. Een opmerkelijk cijfer voor een land dat geen stemplicht heeft. Dat moet bij ons ook kunnen, vindt ze. "Voer in België ook stemrecht in, dan wordt de democratie een feest."
Crombez: "Kiezer verstaat het niet meer"
Minder optimisme valt te horen bij SP.A-voorzitter John Crombez. Hij ziet in het slechte resultaat van de PvdA - het verlies van 29 zetels - een duidelijk bewijs dat de sociaaldemocraten van PvdA niet in de liberale regering hadden mogen stappen.
"Een sociaaldemocratische partij die mee bestuurt en de zorg heel erg afbouwt... dan verstaat de kiezer niet meer waarom sociaaldemocratie mee in de regering zit. Ik heb daar niets meer mee, ik versta dit niet. Je kunt aan niemand uitleggen dat sociaaldemocraten dit doen."
Nog volgens Crombez hebben de Nederlandse sociaaldemocraten de fout gemaakt door het kiezerspubliek op te splitsen in arbeiders en elite. Terwijl problemen in de zorgsector, de flexibilisering op de arbeidsmarkt en de sociale dumping volgens hem iedereen aangaan en de brede bevolking er dus voor gewonnen moet worden.
Meegaan in de liberale as?
Rutten gaat ervanuit dat de liberale VVD en D66 nu een liberale as zullen vormen, aangevuld door CDA en PvdA, maar haar collega-voorzitter twijfelt eraan of dit een goed idee is.
"Als je zo zwaar de verkiezingen verliest, dan is besturen altijd zeer problematisch", stelt Crombez. "De vraag is welke optie ze nog hebben. Als je het landschap bekijkt, als je dat vertaalt naar bij ons, dan zit bijna niemand nog boven de 10 procent. Een enorme versplintering, en dan als PvdA in een coalitie gaan zitten, waar je redelijk machteloos bent door de vele partijen, dan is de vraag: wat kan je daar nog betekenen?"
Voor Crombez is het duidelijk: de sociaaldemocraten hebben gefaald. En hij ziet er een duidelijke les in. "Als je als progressieve, socialistische partij in de maatschappij wil staan, dan moet je niet de liberale ideeën importeren, maar je eigen thema's zetten: mantelzorg, degelijke verloning, lagere facturen en sociale dumping bestrijden."
"Hoop en optimisme heeft het gehaald"
Groen-voorzitster Meyrem Almaci ziet in de grote winst voor haar zusterpartij GroenLinks een teken dat "hoop en optimisme het haalt van angst en polarising". Een verhaal dat je ook elders in Europa ziet, aldus Almaci.
"Het Nederlandse regeringsbeleid is hoe dan ook zwaar afgestraft", stelt ze. "Hoe je het ook draait of keert, de opluchting de grootste te zijn neemt niet weg dat de VVD zetels heeft verloren en dat er een afstraffing was voor de PvdA."
GroenLinks boekt niet alleen de grootste winst, de groenen worden ook de grootste partij in Amsterdam en bij de -25-jarigen. Het succes van de partij is voor een groot stuk op het conto te schrijven van de jonge, charismatische leider Jesse Klaver. Niet verwonderlijk, vindt Almaci. "Hij heeft een zeer sterke persoonlijkheid, brengt een hoopvol, realistisch verhaal en reikt ook oplossingen aan. Hij heeft die rol niet alleen goed gespeeld, hij ís gewoon ook zo."