‘We willen zo snel mogelijk vaccins’: Belgische homogemeenschap bezorgd na eerste doden door apenpokken

Nadat de Amerikaanse staat New York het apenpokkenvirus al had uitgeroepen tot een gevaar voor de volksgezondheid, kondigde de staat dit weekend de noodtoestand uit. Daarnaast werden in Spanje al twee doden door apenpokkenvirus geregistreerd. Eén dodelijk slachtoffer viel in Brazilië. Volgens een wetenschappelijke onlinepublicatie van de Universiteit van Oxford zijn er momenteel wereldwijd meer dan 21.000 gevallen gediagnosticeerd. In België gaat het over 393 gevallen, allemaal mannen tussen 20 en 71 jaar. Het virus verspreidt zich voornamelijk bij mannen die seks hebben met wisselende contacten.

De verdere en snelle verspreiding van het virus zorgt daarom ook voor bezorgdheid. “Er is ongerustheid over het gebrek aan vaccins”, zegt Rémy Bonny, directeur van de Europese belangengroep Forbidden Colours. “New York riep de noodtoestand uit, en daar worden veel vaccins aangekocht. Het lijkt me logisch dat er dan ook in Europa massaal vaccins aangekocht worden.” De vraag komt er volgens Bonny deels omdat de eerste getuigenissen in de media verschijnen. “Het lijkt me echt een zeer pijnlijke ziekte. Niemand wil zoiets meemaken. Daarom willen we zo snel mogelijk vaccins.”

Ook Vlaams Parlementslid en senator Orry Van de Wauwer (cd&v) merkt die vraag. “Ik liet me pas vaccineren in Canada waar ik nu ben voor een aidsconferentie. In België zou ik niet aan de voorwaarden voldoen.” Slechts een kleine risicogroep kan zich nu in België laten vaccineren. Een probleem, meent Van de Wauwer. “Veel mannen komen gewoon nog niet in aanmerking voor het vaccin. Veel vrienden hebben schrik om te daten of zelfs deel te nemen aan de Antwerp Pride binnenkort. Er is veel angst in de community.”

Volgens viroloog Marc Van Ranst zijn op dit ogenblik in België 3.040 vaccindosissen beschikbaar, en werden er 30.000 extra dosissen besteld, die tegen september of oktober geleverd zouden zijn. “We moeten de 3.000 vaccins die we nu hebben wel zo verstandig mogelijk gebruiken”, zegt Van Ranst. “Idealiter zou je breder willen vaccineren, maar die vaccins zijn er in Europa niet.”

Het is te weinig, meent Van de Wauwer. “In Canada kan elke man die seks heeft met mannen en een aantal specifieke doelgroepen het vaccin al krijgen.” Bovendien wijst de politicus nog op een ander gevaar, de vooroordelen die naarstig op sociale media rondgaan. “Vooral extreemrechtse politici hebben het over ‘onbeschermde anale seks’, en ‘losbandigheid’, wat niet klopt. Het is een dikke schande, want dat is opzettelijk stigmatiseren. Dat is exact wat er gebeurde in de jaren 80 toen hiv oprukte. Dat stigma is een heel groot probleem.”

Campagne

Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, speelt alvast kort op de bal en lanceerde een campagne rond het apenpokkenvirus. “We ontwikkelden een affiche en een kaartje – de vorm van een visitekaartje – met daarop de boodschap om alert te zijn voor het apenpokkenvirus, de symptomen, maar ook de maatregelen die genomen moeten worden bij besmetting”, zegt Sensoa-woordvoerder Boris Cruyssaert.

Er staat eveneens een QR-code op de kaartjes, met de adreslijsten van de testcentra. De kaartjes worden door terreinwerkers verspreid in de zogenaamde homosekshoreca. De campagne komt op tijd, want volgens Cruyssaert komen er veel vragen binnen.” Die komen er toch vanuit een bepaalde bezorgdheid”, stelt Cruyssaert.

Door de campagne te starten in homosekshoreca kan je ook het stigma versterken waar Van de Wauwer voor waarschuwde. Cruyssaert erkent het probleem. “We  verspreiden de infokaartjes zo veel mogelijk bij specifieke doelgroepen binnen de homogemeenschap omdat het virus toch vooral homomannen met wisselende contacten treft. We willen niemand beschuldigen, maar dat is de situatie op dit moment. Maar dat het virus énkel bij homo’s voorkomt, klopt natuurlijk niet.” 

Ook Van Ranst stelt dat ‘de overgrote meerderheid’ van de patiënten mannen zijn die seks hebben met mannen. “Maar de voorbije twee weken zien we dat er ook gevallen opduiken bij vrouwen en kinderen. Die percentages zijn momenteel nog heel klein: 0,3 procent van de gevallen van apenpokken in New York City komt voor bij vrouwen, en wereldwijd zijn 0,5 procent van de gevallen bij kinderen jonger dan 17 jaar. Het apenpokkenvirus richt zich dus niet specifiek op mannen die seks hebben met mannen. Het kan iedereen besmetten die niet gevaccineerd is tegen het oude pokkenvirus.”

Bovendien kan het ook door andere vormen van huidcontact zoals knuffelen, kussen, massage, of contact met besmette kledij, handdoeken of bedlinnen tot overdracht leiden. Toch is de stigmatisering niet ver weg. “Enkele Belgische extreemrechtse politici misbruiken het apenpokkenvirus om de hele gemeenschap te stigmatiseren”, zegt Bonny. “Los daarvan schrijven ze ook leugens over de overdracht van het virus. Dat heeft een grote impact op onze community.” Daarom pleit Bonny voor “een brede sensibiliseringscampagne die verder gaat dan de lgbtqi+-gemeenschap.” Van de Wauwer vindt dat vaccins “zo snel mogelijk” moeten worden opengesteld naar een breder publiek. “Het bestrijden van de vooroordelen is lastiger. Alle fake-informatie die verspreid wordt, moeten we tegengaan.”