Stiekem gefilmd? U had maar beter moeten opletten
Met een ‘slimme’ bril kun je via een subtiel tikje op een montuur iemand filmen. Meta, het moederbedrijf van Facebook, lijkt nu al de vlucht vooruit te nemen tegen mogelijke privacybezwaren met een opvallende advertentiecampagne.
Misschien is het u donderdag ook opgevallen, toen u de papieren versie van De Morgen dichtsloeg. Op het einde pronkte een paginagrote ‘gids voor slimme brillen’, die uitlegt dat er een ledlampje brandt wanneer iemand een foto of video maakt via zijn montuur. In bijna elke Belgische krant kon u gelijkaardige advertenties terugvinden. Want dat zijn ze, ook al zien ze eruit als een informatiecampagne van de overheid. “Een bericht van Meta & Essilorluxottica”, heette het, de moederbedrijven van respectievelijk Facebook en brillenmerk Ray-Ban.
“Ik kan me geen campagne van een privébedrijf herinneren die er zo institutioneel uitzag”, schrikt ook marketingexpert Marc Fauconnier (Fauconnier+Selfslagh). En dat terwijl het product van beide bedrijven, de Ray-Ban Stories, niet eens vermeld wordt. Die zogenaamd slimme zonnebril werd in maart in ons land gelanceerd, en bevat twee camera’s om foto’s en video’s vast te leggen, via een drukje op het montuur of via het stembevel “hey Facebook, take a picture/video”.
Wie iets kent van advertentiebudgetten, weet dat zo’n brede campagne een flinke duit kost. En dat Meta-CEO Mark Zuckerberg dus kosten noch moeite spaart om u iets te vertellen: als u zo’n bevel hoort, of merkt dat een vinger naar een montuur glijdt of een lampje ziet branden, dan is uw privacy misschien wel in gevaar. “Dit is geen reclame maken, maar de vlucht vooruit nemen”, zegt Fauconnier. “Ziezo, wij hebben onze rol gespeeld.”
Glassholes
Echt geruststellend is het niet, dat je de hele tijd alert moet zijn voor spionage als je ligt te bakken op het strand. Verbazend is het echter evenmin, zegt technologiesocioloog Ben Caudron (Erasmushogeschool Brussel). “Meta probeert met deze campagne de mogelijke bezwaren te counteren die eerder rezen bij de Google Glass.”
Die Google Glass, met ingebouwde camera, bleek in 2013 een gigantische flop in de VS. Enerzijds vanwege het prijskaartje, anderzijds uit privacybezwaren. Volgend grapje circuleerde, zegt Caudron: “Weet je waar de Google Glass verboden is? (...) In de bestuurskamer van Google.” Gebruikers werden bedacht met de bedenkelijke bijnaam glassholes. Uiteindelijk werd de bril gebruikt in bepaalde industrieën, maar verdween in alle stilte voor de doorsneeconsument.
Nu is de ‘techbril’ dus terug. Naast de Ray-Ban Stories zijn er al slimme monturen op de markt gebracht door audiobedrijf Bose en SnapChat-moederbedrijf Snap, en ook het Chinese Xiaomi heeft een conceptbril. Zelfs Google waagt zich deze maand aan het testen van een prototype. Zonder camera deze keer, maar gericht op augmented reality (AR), zeg maar een virtueel laagje op de echte wereld.
Ook Meta maakt er geen geheim van dat de huidige Ray-Ban Stories vooral een opstapje is “naar een echte AR-bril”, aldus Zuckerberg. Of: een manier om de technologie in te burgeren via een hip brillenmerk. “Die normalisatie is al volop aan de gang, want de term ‘slimme bril’ wordt overal overgenomen”, merkt Caudron op. “Je zou nochtans verwachten dat de slimme bril geen technologie in zich draagt die de hele tijd data lekt.”
Hoewel Meta al benadrukte dat het samenzat met ngo’s en privacyridders om issues te bespreken, wees Access Now – een van de betrokken ngo’s – op een mogelijk gevaar: gebruikers van de Ray-Ban Stories linken hun bril aan de app Facebook View, die data kan verzamelen over gezondheid, aankopen, locatie en andere gevoelige gegevens. Een winkel zou dan zomaar een persoonlijke advertentie op je brilglas kunnen zetten wanneer je over de Nieuwstraat kuiert, zegt Caudron.
Bankautomaat
Het voordeel? Een foto nemen zonder dat die smartphone uit de broekzak moet. “En dat is best leuk, als je net aan het hiken bent in Noorwegen”, zegt Matthias Dobbelaere-Welvaert (Ministry of Privacy). “Maar we weten, zoals bij elke nieuwe technologie, dat misbruik om de hoek loert.” Hij verwijst naar de AirTag van Apple, een minuscuul zendertje. Handig als je hond vaak wegloopt, minder fijn als je stalkerige ex zo’n AirTag onder de bumper plakt.
Ook in dit geval stelt de Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) in een reactie dat “de discretie van zo’n ingebouwde camera ernstige risico’s kan inhouden voor de privacy van de gefilmde mensen”, zoals filmen aan een zwembad of bij een bankautomaat. “Sowieso laat de wetgeving niet toe om mensen te filmen of te fotograferen zonder hun medeweten.”
Maar bij deze weet u er dus van. En volgens Meta krijg je door het ledlampje – zichtbaar tot op 8 meter afstand – net een betere indicatie dan bij een stiekeme smartphonefotograaf. De Ierse privacywaakhond DPC twijfelt sterk aan die stelling: “Facebook heeft niet aangetoond dat er uitgebreide tests plaatsvonden om zeker te zijn dat het lampje duidelijk maakt dat de camera gebruikt wordt”, klinkt het in een statement.
Bibberen hoeft u nog niet meteen, een rondvraag bij verschillende brillenwinkels leert dat de Ray-Ban Stories allesbehalve een doorslaand succes zijn. “Ze staan hier aan de ingang maar krijgen amper een blik. Esthetisch valt het ook wel een beetje tegen”, klinkt het in een van de zaken. Toch zal ook deze technologie op termijn breed verspreid raken, denkt Caudron. “Kijk maar naar de slimme uurwerken. Die zijn spuuglelijk, maar iedereen heeft er een.”