Na nieuw drugsgeweld in Antwerpen: ‘De federale regering wuift het probleem weg’

De twee aanslagen komen niet als een verrassing. In 2022 zijn een 25-tal incidenten te linken aan de georganiseerde drugscriminaliteit, stelt Kristof Aerts, woordvoerder van het parket Antwerpen. De explosies worden onderzocht, ook een eventuele link met het drugsmilieu.

Partijen drugs kwijtgeraakt

Volgens criminoloog Charlotte Colman (UGent) zijn er twee redenen voor de aanslagen. De eerste is voor de hand liggend: de haven van Antwerpen, die een rechtstreekse drugsinvoer heeft vanuit Latijns-Amerika. “Dat zich incidenten voordoen in Antwerpen is niet vreemd, want we zitten met de Antwerpse haven.”

De recente incidenten zijn onder andere gerelateerd aan partijen drugs die zijn kwijtgeraakt, zegt Colman. Het is daardoor onrustig in het Antwerpse drugscircuit. In buurten waar bekende families wonen, vinden afrekeningen plaats. “Als er een schietpartij is, is het ofwel een intimidatie, ofwel een vergelding. Dit kan gaan om iets dat fout gegaan is in de eigen keten, of ten aanzien van een rivaliserende bende.”

Paradox

Burgemeester Bart De Wever (N-VA) zegt in een reactie dat dit “de zoveelste aanslagen zijn in de golf die nu enkele maanden bezig lijkt.” De Wever wijst naar de federale regering. “Het parket en de federale gerechtelijke politie voeren een oneerlijke strijd door een ernstig gebrek aan mensen en middelen. De federale regering ziet de georganiseerde misdaad niet als een prioriteit. Ministers geven nul op rekest en wuiven het probleem weg.” De oppositie vindt echter dat de burgemeester zijn verantwoordelijkheid te gemakkelijk afschuift. 

Precies dit is de paradox, stelt Joris van der Aa, journalist bij de Gazet in Antwerpen. “Mensen kijken naar de lokale politie en burgemeester. Die worden er op aangesproken. Zij zitten met de rommel, willen er wel wat aan doen, maar kunnen weinig. En degene die het kunnen doen, doen het niet.” De journalist volgt het onderwerp al jaren op de voet. “Ik ken landelijk geen een partij met mensen die in georganiseerde drugscriminaliteit gespecialiseerd zijn en hier regelmatig vragen over stellen. Men vindt het blijkbaar een Antwerps probleem. Het wapengekletter is alleen in de Antwerpse regio, op federaal niveau ligt niemand daar wakker van. Totdat bommetjes in schoten veranderen.”

Tekort aan manschappen

De hele keten is onderbemand, stelt Colman. Het parket, de federale politie, inclusief de scheepvaartpolitie, justitie en rechtbanken. Dit terwijl de dossiers groeien. “Al jaren klinkt een noodkreet. Vanuit de federale regering moet er meer geïnvesteerd worden. Naast een gebrek aan manschappen is er ook een gebrek aan specialisten, bijvoorbeeld voor het traceren van financieel economische activiteiten in het drugscircuit.” Het contrast met drugsorganisaties is groot, want daar is juist een overvloed aan middelen en mensen. Ook hoeven zij zich niet aan regels te houden waar politie en justitie zich wel aan moet houden. Justitie en politie doen wat ze kunnen, gelooft Colman. “De frustratie bij hen moet dan ook immens zijn.” 

In reactie stelt binnenlandminister Annelies Verlinden (CD&V) dat zij “vanaf dag  één heeft geluisterd en gehandeld naar de bezorgdheden van de Federale Politie”. Het kabinet maakt van georganiseerde misdaad een prioriteit, stelt ze, en zet daarvoor extra politiemensen in. “We investeren tijdens deze legislatuur 310 miljoen euro in de Geïntegreerde Politie: in ICT, infrastructuur en personeel. Ik beschouw dit niet als een eindpunt, wel als een belangrijke stap in de goede richting.” 

Daarnaast is een internationale aanpak van drugscriminaliteit van belang. “Ja, het is een probleem van de federale regering, maar het is ook een internationaal verhaal dat vraagt om een bredere aanpak” zegt Charlotte Colman. Drugscriminaliteit stopt niet aan de landsgrenzen, stelt ook minister Verlinden. Het kabinet zet in op versterkte internationale samenwerking, zoals politiesamenwerkingen met landen in Latijns-Amerika.

Preventie blijft belangrijk

Tot nu toe blijven de incidenten voornamelijk bij materiële schade. De vergelijking met Nederland, waar openbare liquidaties in het drugsmilieu plaatsvinden, is dan ook niet te maken. Journalist Joris van der Aa stelt: “Men vreest er al jaren voor dat het gaat gebeuren. Er wordt meer naar geweld gegrepen en naar wapens om te intimideren, maar iemand fysiek uitschakelen is uitzonderlijk.”

Op hogere lagen in het drugscircuit moet repressief opgetreden worden, maar bij ‘laaghangend fruit’, zoals drugskoeriers, moet ook aandacht zijn voor preventie, zegt criminoloog Colman. “Antwerpen kan op dat niveau zeker nog meer investeren in een sociaal vangnet voor jongeren die anders in het drugscircuit geraken. De luxe die criminele organisaties kunnen geven is niet vergelijkbaar met een baantje bij de kruidenier.” Een geïntegreerde samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, scholen en ouders is daarbij belangrijk. “Er zijn al mooie projecten en initiatieven in België, maar er kan nog meer gebeuren. Ik geloof heel rotsvast in het versterken van de preventieve component en hulpverlening.”