Amnesty International: "Deal met Turkije is schandvlek op collectieve geweten Europa"

Als gevolg van het Turks-Europese vluchtelingenakkoord mogen vluchtelingen vanuit Turkije niet meer de zee op. Vluchtelingen en asielzoekers die al op de Griekse eilanden zaten, zouden worden teruggestuurd naar Turkije, dat beschouwd werd als een derde, veilig land. De bedoeling was om de toestroom van vluchtelingen naar Griekenland te stoppen.

Maar de overeenkomst werkt in de praktijk niet. Door personeelsgebrek in de vluchtelingencentra neemt de afwikkeling van de asielprocedure maanden in beslag, waardoor duizenden vluchtelingen vastzitten op de Griekse eilanden. Hun levensomstandigheden zijn weinig benijdenswaardig: de kampen zijn overbevolkt en vuil en er breekt vaak geweld uit. Ook in Turkije is de opvang ondermaats.

Hoewel Turkije volgens het akkoord een veilig derde land is voor vluchtelingen en asielzoekers blokkeren de Griekse rechters de terugkeer van Syrische asielzoekers naar Turkije net omdat de situatie er onveilig is.

Volgens Amnesty International echter zijn er toch al Syrische asielzoekers onder dwang teruggestuurd naar Turkije, zonder toegang tot asiel en zonder in beroep te kunnen gaan tegen hun terugkeer. "Dit is in strijd met het internationaal recht", klinkt het.

De mensenrechtenorganisatie pleit er dan ook voor dat de EU, in plaats van asielzoekers en vluchtelingen terug te sturen naar Turkije, dringend gaat samenwerken met de Griekse overheid om de asielzoekers van de eilanden over te brengen naar het vasteland waar hun dossier behandeld kan worden.

Daarnaast moet Europa volgens Amnesty ook werk maken van de verdeling van vluchtelingen over Europa en hen andere veilige en legale routes aanbieden, zoals gezinshereniging of humanitaire visa.

"Veel Europese leiders, waaronder ook de Belgische, beloofden dat er vanuit Italië en Griekenland een spreiding op gang zou komen waardoor mensen zouden kunnen doorstromen binnen Europa. In de praktijk is dat nauwelijks het geval. Waar er vele tienduizenden mensen een oplossing zouden moeten vinden in een ander land blijft dit nu beperkt tot enkele honderden, enkele duizenden mensen", zegt Eva Berghmans van Amnesty International.

“Het feit dat Europese leiders een deal die zo onmetelijk veel lijden veroorzaakt, voorstellen als een succes, toont aan dat de EU-Turkije-deal niets te maken heeft met bescherming van vluchtelingen. Alles draait erom hen buiten Europa te houden,” aldus nog Berghmans.

“De EU-Turkijedeal is een vlek op het collectieve geweten van Europa. Nu het akkoord zijn tweede jaar ingaat, moet het niet gezien worden als een blauwdruk voor andere deals, maar eerder als een blauwdruk voor wanhoop van duizenden hopeloze mensen die voor oorlog en conflict vluchten op zoek naar bescherming.”

Ook volgens Unicef is er geen reden om het akkoord met Turkije een succes te noemen. "Een jaar na het afsluiten van de Balkanroute en het akkoord met Turkije lopen de kinderen van vluchtelingen en migranten een groter risico van deportatie, opsluiting, uitbuiting en ontbering."

"De medewerkers van Unicef in Griekenland merken een grote mate van leed en frustratie bij de kinderen en hun families. Er was zelfs een kind van 8 dat een poging tot zelfmoord deed. Ondanks de recent verbeterde levensomstandigheden zijn er een aantal onbegeleide kinderen die psychische problemen hebben en te maken hebben met angst, agressie en geweld wat soms tot drugsgebruik en prostitutie leidt. Oorlog, een gevaarlijke reis en het  lange verblijf in de vluchtelingenkampen kunnen tot post-traumatische stoornis leiden", aldus Unicef.