Veel vragen na ontploffingen op de Krim: is Oekraïne erin geslaagd het "onaantastbare" schiereiland te raken?

Rond 15 uur lokale tijd vonden gisteren meerdere explosies plaats op een luchtmachtbasis bij het stadje Novofedorovka, in het zuidwesten van het Krimschiereiland. Dikke rookwolken stegen op boven de luchtmachtbasis. Toeristen die aan de kust lagen te zonnen, schrikten op en maakten dat ze weg kwamen. 

Sindsdien wordt er volop gespeculeerd over de explosies. Ging het - zoals Rusland beweert - om munitie die ontploft is? Of is Oekraïne er op een of andere manier in geslaagd om een aanval op de Krim uit te voeren? Niet-officiële bronnen beweren alvast dat er negen Russische vliegtuigen zouden zijn vernield bij de "Oekraïense aanval". 

Het schiereiland is eigenlijk Oekraïens grondgebied, maar werd in 2014 bezet en geannexeerd door Rusland. Sinds de Russen ook een hele strook grondgebied ten noorden van de Krim op Oekraïne hebben veroverd, werd de Krim door Rusland veilig geacht. Als het een aanval was, dan is het de eerste keer sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne dat de Krim getroffen werd.

Oud-kolonel en defensiespecialist Roger Housen, die de oorlog in Oekraïne op de voet volgt, hecht weinig geloof aan de uitleg van Rusland. "Omdat er meerdere ontploffingen op ongeveer hetzelfde moment zijn geweest, weliswaar op korte afstand van elkaar, lijkt het me onwaarschijnlijk dat er munitie is ontploft."

Er is tot nog toe nog altijd geen enkele officiële bevestiging, gestaafd met satellietbeelden of andere bewijzen, van wat er gebeurd is, dus Housen vertelt alles met de nodige voorzichtigheid, maar hij vermoedt dat Oekraïne wel degelijk achter de explosies zit. Maar Housen is er bijna van overtuigd dat het niet om een raketaanval gaat.

De luchtmachtbasis op de Krim ligt op meer dan 200 kilometer van het front en voor zover geweten is, beschikt Oekraïne nu eenmaal niet over raketten die zo ver kunnen reiken. Noch de eigen raketten van Russische makelij noch de door het Westen geleverde raketten halen die afstand. Sommige westerse HIMARS-raketten (de zogenoemde ATACMS-raketten) halen wel 300 kilometer, maar die heeft het Westen voor zover we weten tot nu toe niet geleverd.

"Wat mij opviel, is dat de Amerikanen er als de kippen bij waren om te benadrukken dat er geen Amerikaanse wapens gebruikt zijn om de Krim aan te vallen." De Amerikanen leverden wel HIMARS-raketten waarmee Oekraïne al verschillende doelwitten heeft geraakt, maar daar waren geen ATACMS-raketten bij. "En ik ben geneigd om de Amerikanen te geloven."

Als het toch een raket zou zijn geweest, dan zou het dus een of andere Oekraïense langeafstandsraket kunnen zijn geweest. "Maar daar heb ik grote twijfels bij, want die hebben ze tot nog toe niet gebruikt." Een andere mogelijkheid is dat Oekraïne onder de radar, in het geheim, van een bepaald land langeafstandsraketten heeft gekregen.

Maar Housen denkt in plaats van aan een raket veeleer aan een aanslag op de Krim door Oekraïense speciale eenheden of partizanen (Oekraïense strijders die geen deel uitmaken van het officiële leger) die mogelijk de luchtmachtbasis zijn binnengedrongen. "Dat er ter plekke een operatie is uitgevoerd, lijkt me de meest plausibele uitleg." Twee Amerikaanse kranten brachten een soortgelijk verhaal op basis van anonieme Oekraïense hooggeplaatste bronnen. 

Als Oekraïne zo'n speciale operatie heeft uitgevoerd, wat betekent dat dan voor het verloop van deze oorlog? Moeten we nog meer aanvallen/aanslagen verwachten? "Op moreel vlak zal dit zeker belangrijk zijn voor Oekraïne, maar het negatieve effect voor Rusland zal veel groter zijn dan het positieve effect voor Oekraïne."

De Krim is namelijk van heel grote symbolische en militaire waarde voor Rusland, dat het schiereiland altijd als een deel van zijn grondgebied heeft beschouwd. "Als de Krim al niet meer veilig is voor aanslagen, wat dan met andere delen van het Russische binnenland."

Voor Rusland zou dit betekenen dat het zich meer zal moeten gaan focussen op de beveiliging van de eigen militaire basissen, legt Housen uit. "En dat kost heel veel mankracht en middelen, die niet op andere plaatsen ingezet kunnen worden. Dat is een echt serieuze, grote bijkomende last voor de Russen." Stel dat er de komende weken nog meer aanslagen plaatsvinden, dan zit Rusland met een groot probleem, stelt Housen, want dan zou het zijn logistieke installaties verder van het front moeten verplaatsen.

Geen geruststellend nieuws voor Rusland, maar dat het Krimschiereiland een nieuw front in de oorlog zal worden, sluit Housen in elk geval uit. "Oekraïne heeft daar de middelen niet voor. Een grondoffensief is uitgesloten, want dan moet Oekraïne eerst door die landbrug en de Russen hebben zich daar ingegraven. Ten tweede is de Oekraïense luchtmacht bijna onbestaande. En als ze al raketten zouden hebben die toch de Krim kunnen bedreigen, dan zullen het er niet veel zijn."

De Oekraïense president Volodimir Zelenski mag in zijn laatste videoboodschap dan wel gezegd hebben dat de oorlog in Oekraïne pas voorbij zal zijn "als de Krim bevrijd is", Housen is er rotsvast van overtuigd dat dat nooit zal gebeuren. "Het allerlaatste dat zal gebeuren, nooit dus, is dat Oekraïne de Krim gaat veroveren. Nooit! Jamais!"

De Russen zullen de Krim nooit afstaan en Oekraïne zal de Krim nooit kunnen veroveren, weet Housen, "maar Zelenski grijpt de gebeurtenissen van gisteren natuurlijk aan om nog eens bij de Russen te duwen waar het pijn doet, om wat zout in de wonde te strooien."