Zoutvervangers gebruiken in plaats van echt zout zou kans op beroertes en hart- en vaatziekten verminderen: waar vind je zoutvervangers bij ons?

De studie bekeek het onderzoek bij een groep van 32.000 mensen in 21 verschillende testen. Bij alle deelnemers kwamen dezelfde resultaten naar voor: zoutvervangers zorgden voor een lagere bloeddruk, ongeacht de leeftijd, het geslacht, het gewicht en de woonplaats van de geteste personen. Kleinschaliger onderzoek van 24.000 testpersonen gaf op zijn beurt aan dat de kans op te hoge bloeddruk en een hartaanval met 11 procent was afgenomen door die zoutvervangers. Het gevaar op een hartaandoening verminderde met maar liefst 13 procent.

“Wat belangrijk is om deze studie juist te interpreteren is dat we uit voedselconsumptiepeilingen wéten dat de gemiddelde zoutinname van de Belg te hoog is”, vertelt hoofddiëtist van het UZA Michaël Sels. “Bij mannen is dat nog hoger dan bij vrouwen. Als we echt naar de nadelige effecten van zout kijken, is vooral natrium in zout daar verantwoordelijk voor. Eén gram zout bevat 400 mg natrium. Het zorgt bijvoorbeeld voor een bloeddrukverhoging. Deze Britse studie bouwt daar op verder. Wanneer je vervangzouten gebruikt, zijn dat zouden zonder natriumchloride, maar met kaliumchloride. Dan heb je die nadelige effecten niet.”

“Natrium is voor een stuk mee verantwoordelijk voor je vochthuishouding”, zegt de expert. “Het zijn systeempjes die onze vochthuishouding en onrechtstreeks ook onze bloeddruk reguleren. Als je veel vocht vasthoudt, heb je een verhoogd risico op een hoge bloeddruk en daar zitten dan ook de cardiovasculaire risico’s. Hoe hoger de bloeddruk, hoe groter het gevaar dat een bloedvaatje scheurt, met de kans op een beroerte.”

De vervanger – met kaliumchloridezout – heeft dat effect niét. “Het smaakt wat bitterder, waardoor het meestal wordt gecombineerd met wat natriumchloridezout om die smaak te camoufleren. Eigenlijk is het een goed idee om dat effectief te gaan gebruiken, met een aantal uitzonderingen. Mensen die nierproblemen hebben, plasmedicatie of ontstekingsremmers nemen hebben een hoger risico om te veel kalium in het bloed te hebben. Ze krijgen al dat opgestapelde kalium niet voldoende kwijt. Andere mensen nemen met een gerust hart de zoutvervangers.”

Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, want waar vind je zo’n zoutvervangers? “Kalimuchloride of potassium chloride is één vervanger, maar mensen kennen dat nog niet echt goed”, vertelt Sels. “Gewoon een ander kruid dan zout gebruiken is altijd een goed idee. Als je op een toast met platte kaas bijvoorbeeld normaal peper en zout doet, kan je gerust eens sumak proberen in de plaats. Experimenteer gewoon. De toast kan ook met platte kaas en citroenzeste en wat peper. Het zijn andere smaakcombinaties die ervoor zorgen dat je je natriumconsumptie naar beneden haalt zonder dat je smakeloos eet.”

Sels waarschuwt voor zogenaamd 'kruidenzout' dat gezonder lijkt, maar het niet is. “Er wordt bijvoorbeeld in de markt gesproken van Herbamare, een merknaam voor een soort van kruidenzout. De naam zegt het zelf al: het is zout waar kruiden aan toegevoegd zijn. Als je daarentegen het etiket leest, zie je dat 93,7 daarvan gewoon natriumchloride is. Verder zit er dan nog 6 procent gedroogde groenten en kruiden in. Dat lijkt dus heel sterk op gewoon keukenzout, dat je duur koopt met wat extra’s erin. Wat je eigenlijk beter doet, is zuivere kruiden kopen: tijm, rozemarijn, kurkuma, paprikapoeder, currypoeder.”

Verder zijn er nog andere vervangers voorhanden. “Edelgist is er een voorbeeld van. Het is gist die vooral in de vegetarische keuken wordt gebruikt. Het zijn organismen die gekweekt worden op suikerwater en dan gedroogd worden. In edelgist zit geen natrium en je kan het perfect gebruiken om gerechten op smaak te brengen, het geeft een wat kaasachtige toets. Kelp is nog een andere variant. Dat is gedroogd zeewier. Als je dat zeewier droogt tot poeder zit daar wel wat natrium in, het is wat een tussenvariant, maar de verhouding is anders dan het kruidenzout.”

Effectieve zoutvervangers zijn trouwens te koop in de winkel. “LoSalt is daar een voorbeeld van”, zegt Sels. “Het grootste bestanddeel daarvan is kalium. En er is ook Jozo, een bekend zoutmerk dat een variant is: een mix van 70 procent kaliumzout en 30 procent gewoon keukenzout, om die bittere smaak weg te nemen. Allemaal alternatieven die de moeite waarde zijn om uit te testen.”

Hoe gezond is zout? En welke soort gebruikt je het best? “Wie regelmatig zout eet, leeft minder lang” (+)

Mogen zwangere vrouwen met deze hitte rauwe groenten eten? Gynaecoloog geeft antwoord op de meest gestelde vragen over voeding en zwangerschap (+)