‘Op een halfuur stond het onder water’: meisje (13) en haar gezin verdrinken in ondergrondse ‘Parasite’-woning

“Doe het rustig aan en wees snel weer gezond!!” Zuid-Koreaanse media konden de berichten inkijken die een 13-jarig meisje maandagnamiddag naar haar grootmoeder in het ziekenhuis stuurde. Het zijn haar laatste berichten, want vier uur later kwam hun banjiha in een mum van tijd onder water komen te staan. Een van de buren getuigde later dat ze uit eten was en een halfuur later haar eigen kelderappartement onder water aantrof. Het dertienjarige meisje bevond zich op dat moment nog in de banjiha ernaast, samen met haar 47-jarige moeder en 48-jarige tante met downsyndroom. 

De drie probeerden via hun enige deur nog te ontsnappen uit de onder water lopende woning, maar door de druk van het water kregen ze die niet open, vertelde brandweercommandant Choi Tae-young achteraf. Ook buurman Jeon Ye-sung getuigde op SBS News dat hij de familie nog probeerde te redden via het raampje dat zich op straatniveau bevindt, maar een metalen rooster verhinderde die laatste reddingspoging. 

Enkele uren later, op dinsdagochtend, slaagden de hulpdiensten erin om het appartement leeg te pompen. Er werden drie levenloze lichamen gevonden.

Een miljoen, een appartement

“Ons land kreeg te maken met de zwaarste stortvloed in 115 jaar”, verklaarde president Yoon Suk-yeol woensdag na afloop van de regen. Minstens dertien mensen kwamen in Seoel om het leven door de gevolgen van die hevige regenval, maar het is de dood van het driekoppig gezin die de Zuid-Koreaanse regering nu de luidste kritiek oplevert.

Het gezin verhuisde zeven jaar geleden naar het kelderappartement in het zuiden van de hoofdstad. Volgens reconstructies in lokale media wist de familie dat het een overstromingsgebied was. Maar net als alle andere banjiha in de stad was het goedkoop. Daarmee is de familie ongewild het symbool geworden voor de torenhoge woonkosten in Seoel en de erbarmelijke omstandigheden van de kelderwoningen, waarin vooral jongeren en kansarme gezinnen in terechtkomen. 

Seoel kreeg van mobiliteitsbedrijf ECA International in juni nog de tiende plaats toegewezen van duurste steden om te wonen ter wereld. Persbureau Reuters berichtte eerder dit jaar ook al dat wie er een appartement koopt, gemiddeld 935.337 euro lichter is. Ter vergelijking: Notaris.be meldde in juli dat we in Vlaanderen gemiddeld 267.482 euro betalen voor een appartement.

Weinig verrassend dus dat wie financieel minder sterk in de schoenen staat al snel in banjiha terechtkomt. Volgens officiële cijfers waren er in 2020 meer dan 200.000 kelderwoningen in Seoel, oftewel 5 procent van alle woningen in de stad. Maar de donkere, vochtige appartementen staan al jarenlang onder publieke druk en vormen sinds kort ook een hoofdpunt op de politieke agenda’s. Zo kende de regio ook in 2010 enkele zware overstromingen, waarbij tientallen banjiha-inwoners om het leven kwamen. Als gevolg legde de overheid een verbod op voor zulke woningen in overstromingsgebieden. Een papieren regel, zo blijkt, wanneer Koreaanse media later berichtten dat er alsnog tienduizenden banjiha in zulke gebieden zijn bijgekomen sindsdien.

In 2019 kwamen de omstreden woningen weer in het vizier nadat Oscar-prent Parasite in een dramatische scène enkele banjiha laat onderlopen en zo in een oogopslag mensenlevens verwoest. Stadsplanner Choi Eun-yeong vertelde op CNN dat de internationale aandacht ervoor zorgde dat het weer bovenaan de politieke agenda verscheen – tenminste, tot de coronapandemie.

Maar nu er deze week opnieuw doden zijn gevallen in de semi- tot ondergrondse woningen, hakt de overheid knopen door. Zo maakte het stadsbestuur van Seoel woensdag bekend dat “kelders en halfkelders in Seoel niet meer gebruikt mogen worden voor woondoeleinden”. Op een termijn van tien tot twintig jaar wil het bestuur alle huidige bewoners van banjiha verplaatsen naar sociale woningen of vergoeden met ‘huurvouchers’. Eens alle banjiha leeg zijn zullen ze enkel nog gebruikt worden voor niet-residentiële doeleinden, waar ze oorspronkelijk ook voor gebouwd werden.