Een jaar taliban aan de macht in Afghanistan: “Mensenrechten van hele bevolking worden afgenomen”

De in 1994 opgerichte taliban kwamen aan het eind van de vorige eeuw al aan de macht in het Aziatische land, nadat de strijdkrachten van de Sovjet-Unie zich hadden teruggetrokken. Na de aanslagen op de Verenigde Staten van 11 september 2001 werden de extremisten verdreven door de Amerikanen omdat zij terreurgroep Al Qaida, verantwoordelijk voor de aanslagen, onderdak hadden geboden.

BEKIJK. Habib vertelt over de chaos in Kaboel nadat de taliban de macht grijpt:

Twintig jaar lang hebben westerse landen toen geprobeerd militairen op te leiden en democratie en mensenrechten in te voeren. In april vorig jaar begonnen de Verenigde Staten en de NAVO met het terugtrekken van hun troepenmacht. De aftocht leidde veel sneller dan verwacht tot de opmars van de fundamentalisten, die zich mogelijk jaren op de snelle machtsgreep hadden voorbereid.

Ook België ziet een duidelijke achteruitgang van de mensenrechten en fundamentele vrijheden in Afghanistan, een jaar nadat de taliban er de macht hebben gegrepen. Dat meldt Buitenlandse Zaken vrijdag in een mededeling. Een hervatting van de betrekkingen met het land zit er niet in.

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft bovendien een rapport opgesteld over het nieuwe regime van de taliban in Afghanistan. Volgens de organisatie schenden radicale islamieten voortdurend de mensenrechten. De ngo roept de taliban dan ook op om de rechten van de Afghaanse bevolking te herstellen, te beschermen en te bevorderen.

‘The Rule of taliban: A Year of Violence, Impunity and False Promises’ onthult wijdverspreide straffeloosheid voor verschillende misdaden van het regime. Amnesty klaagt aan dat dit alles gebeurt terwijl de taliban beloofd hadden de rechten van vrouwen en de persvrijheid te zullen respecteren. “De snelheid waarmee zij twintig jaar aan mensenrechten ontmantelen is verbijsterend”, aldus Yamini Mishra, regionaal directeur Zuid-Azië van Amnesty.

Concreet hebben de taliban het voorbije jaar onder meer vreedzame protesten de kop ingedrukt door ongewapende demonstranten te slaan en te beschieten. Ook de persvrijheid ligt onder vuur: het voorbije jaar zijn er ruim 80 journalisten gearresteerd en gefolterd omdat ze verslag deden van de protesten. Verder zijn ook honderden mensen onrechtvaardig vastgehouden, zijn er honderden buitengerechtelijke executies gebeurd en worden etnische en religieuze minderheden geviseerd. Ook vrouwen worden steeds meer aan geweld onderworpen en hun vrijheden worden steeds meer ingeperkt.

“We mogen niet aan de zijlijn toekijken hoe de mensenrechten van een hele bevolking worden afgenomen”, gaat Mishra verder. “Een krachtige en eensgezinde internationale reactie is de enige hoop om een einde te maken aan de nachtmerrie die de Afghanen nu al een jaar moeten doorstaan.” 

De nieuwe talibanregering blikt op de voorbije twaalf maanden terug als een bevrijding van de “bezettingsmacht”. De corruptie woekerde binnen de politieke elite en de hoogste militaire rangen, en met het moreel van het Afghaanse leger ging het van kwaad naar erger. Volgens expert Tamim Asey, die onder de vorige president Ashraf Ghani ook enige tijd viceminister van Defensie was, was de grootste nederlaag voor het moreel het vredesverdrag tussen de VS en de taliban uit februari 2021.

Veel soldaten vroegen zich plotseling af: “Als ze met deze lui vrede sluiten, waarom moeten wij dan vechten?” Het Westen heeft zich te veel begoochelingen gemaakt over de taliban, meent Asey. “Ze hebben een heel land uitgeleverd aan een terreurgroep. Onder de veronderstelling dat de taliban veranderd waren en zich zouden omvormen in een verantwoordelijke regering van westerse stijl, wat ze niet gedaan hebben.” Jongste voorbeeld? De dood van Al Qaida-leider Ayman Al-Zawahiri bij een Amerikaanse drone-aanval eind juli in hartje Kabul. De taliban bieden terroristen nog altijd een onderkomen, luidt de teneur.

Asey neemt de laatste Afghaanse regering zwaar op de korrel. De vlucht van president Ghani kort voor de machtsovername door de taliban heeft haar lot uiteindelijk bezegeld. “Hij kon het land en de elite niet verenigen. Hij kende de taal van het Westen, maar niet de taal van zijn eigen volk en zijn vlucht was een schande.” Volgens Asey had het ook anders kunnen lopen. Als de president bijvoorbeeld een deal met de taliban had onderhandeld en afgetreden was om plaats te maken voor een overgangsregering.

De geschiedenis herhaalt zich in de ogen van de voormalige viceminister van Defensie. De reden voor de militaire operatie in 2001 was immers de jacht op Osama bin Laden, die toen tijdens de heerschappij van de taliban onderdak had gevonden in het land. “Afghanistan is opnieuw een veilige haven geworden voor het terrorisme.” Bewijzen daarvoor zijn er genoeg. Alleen de jihadistische terreurgroepering Islamitische Staat (IS), die met terreurcellen in het land actief is, wordt door de taliban bestreden. “Het lijkt erop dat de VS en het Westen niets uit de geschiedenis leren.”

De taliban wijzen de beschuldigingen van de hand. Na de dood van Al-Zawahiri verkondigde de regering dat ze niet op de hoogte was van zijn verblijf. De machthebbers in Afghanistan spannen zich in voor internationale erkenning, maar willen niet weten van inmenging. Oproepen van de internationale gemeenschap om de scholen weer open te stellen voor meisjes, zien de taliban als onderdeel va het intern debat. “Niemand heeft het recht de interne aangelegenheden van ons land met ons te bespreken of ons voor te schrijven dat we een of ander systeem nodig zouden hebben”, aldus talibanwoordvoerder Bilal Karimi.