CHECK - Neen, deze beelden tonen niet aan dat bosbranden door helikopters worden aangestoken 

"Hoe kan het dat er zoveel bosbranden ontstaan door onze zooo extreme fake klimaat gebeurtenissen !! NOU ZOOOOO DUS GEWOON DE BOSSEN IN DE FIK STEKEN DOORMIDDEL VAN EEN HELIKOPTER DIT ALLES GEBEURT EXPRES MENSEN WORDT WAKKER !!!" klinkt het in een tweet. Bijgevoegd is een filmpje van een gele helikopter die boven een brandend bos vuurgensters verspreidt. 

Een dag later dook een soortgelijke video op van een helikopter die met een vlammenwerper over een bos vloog. "Gefilmd door vakantiegangers in Spanje", staat erbij. "Bosbranden zijn aangestoken, niet ontstaan."

Een soortgelijke bewering vinden we op Facebook ook terug in het Spaans, Roemeens en Slowaaks.

Maar klopt die bewering wel en zijn er dus echt helikopters die grote, bosrijke gebieden zomaar in brand steken tijdens een droge zomer? Neen, het gaat in beide gevallen om helitorching. Dat is een techniek om een vuur gecontroleerd te laten branden. Helitorching wordt onder meer gebruikt om bosbranden gecontroleerd in te dijken en zo te blussen. 

Wat zien we nu in de video's? 

De eerste video blijkt uit 2018 te zijn. Het gaat om een video gemaakt tijdens bluswerken tijdens een bosbrand een paar kilometer ten zuidwesten van Quesnel, British Columbia, Canada. De beelden werden in 2019 al misbruikt om te beweren dat bosbranden in het Amazonegebied in Brazilië opzettelijk zouden zijn aangestoken. In dit artikel uit 2019 getuigt de betrokken firma over de brand in Canada. 

Ook de tweede video is al enkele jaren oud. Het Hongkongse medium Annie Lab kon achterhalen dat de tweede video al in maart 2017 op Facebook werd geplaatst door het Bureau of Land Management Arizona. Ook de factcheckers van AFP deden al onderzoek naar de beelden en verwijzen eveneens naar het Bureau of Land Management. 

Die organisatie meldt dat het om gecontroleerde branden in natuurpark Hualapai in de staat Arizona gaat. Het spreekt in de post ook over 'prescribed fire', 'ignitation operation', 'fire managers' en tot slot 'helitorching'. Bij helitorching wordt een speciale brandstofgelmix op een gebied gespoten zodat het gecontroleerd kan afbranden, zo staat te lezen op de website van dit bedrijf dat helikopters en helitorches aanlevert. 

Amerikaanse brandweerlui leggen hieronder uit hoe helitorching werkt

Op die manier kunnen bosbranden dus via gecontroleerd afgebrande buffers  ingedijkt worden (zoals in de eerste video). Vuur verspreidt zich namelijk niet snel over zo'n afgebrande buffer. Of kan, zoals in Hualapai Park het geval was, een ecosysteem worden beschermd. Volgens het Bureau of Land Management moest er daar bijvoorbeeld een deel vegetatie verdwijnen om de habitat van het muildierhert te verbeteren. Op afgebrande stukken land groeien in de jaren nadien vaak grassen die herbivoren aantrekken. Gecontroleerde branden worden ook gebruikt om natuurlijke bosbranden na te bootsen zonder al te veel schade. 

Vooral in het zuidwesten van de VS wordt helitorching vaak ingezet tijdens het brandseizoen. Omdat het voor brandweerlieden of houthakkers te gevaarlijk is om respectievelijk van dichtbij te blussen of stroken bos om te hakken, zorgen helikopters met helitorching voor buffers.  In het noorden van Californië werd de tactiek acht jaar geleden bijvoorbeeld gebruikt om een grote bosbrand in te dijken. 

Bij ons in België wordt de techniek niet toegepast, zo zegt Ronny Van Riel , brandweerkapitein van de zone Rand waaronder ook de Kalmthoutse Heide valt. Daar ging in 2011 nog zo'n 600 hectaren natuur in vlammen op. Volgens Van Riel hebben Belgische brandweerlui niet de opleiding of het materiaal om aan helitorching te doen. "Het is bovendien een gevaarlijke praktijk als je niet getraind bent en geen controle hebt over het stuk dat je wil afbranden", zegt hij. "Zeker in het droge zomerseizoen is het risico te groot." In de wintermaanden worden wel stukken heide gecontroleerd weggebrand, maar dat gebeurt niet met een helikopter.