Van koala's tot tijgers, alle zoogdieren moeten vanaf 2029 meer plaats krijgen in Vlaamse dierentuinen

De huidige minimumnormen voor het houden van zoogdieren in dierentuinen dateren van 1999. Daarom heeft Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) beslist om werk te maken van aangescherpte regels.

Concreet moeten vanaf 1 januari 2029 onder meer de beren, katachtigen, buideldieren, hoefdieren, knaagdieren en de kleine carnivoren op betere en grotere verblijven krijgen. Zo zal een tijger bijvoorbeeld minstens 550 m² buitenverblijf moeten krijgen, tegenover de 100 m² die nu geldt. Een witte neushoorn zal een buitenverblijf van minstens 2.000 m² moeten hebben, terwijl nu maar de helft verplicht is.

De nieuwe minimumnormen zijn gebaseerd op een uitgebreid advies van de Dierentuincommissie. "De regels waren gedateerd", zegt Tim Bouts, dierenarts en lid van de commissie in "De Ochtend". "Onze kennis van dieren en hun behoeften is de laatste 20 jaar ongelooflijke toegenomen. Het is dus meer dan normaal dat we die minimumnormen nu hebben bekeken."

"Een van de belangrijkste criteria voor een dier om zich bezig te kunnen houden, is oppervlakte", zegt Bouts. "In de natuur hebben dieren natuurlijk ook grote domeinen. Het is belangrijk dat we dat een beetje tegemoetkomen, wetend dat we de natuur natuurlijk niet kunnen nabootsen."

"Naast de grotere ruimtes is het ook belangrijk dat de verblijven zo natuurlijk mogelijk zijn. Apen moeten bijvoorbeeld klimmogelijkheden hebben. Tijgers zwemmen, dus in hun verblijf is een zwembad nodig. Dieren die graag alleen zijn, moeten zich kunnen afzonderen. Andere dieren hebben natuurlijk aarde nodig. Zo bekijken we dat per diersoort."

De nieuwe regels zullen dus wel een impact hebben op dierentuinen. Volgens Bouts zullen de nieuwe normen niet voor elke dierentuin haalbaar zijn, of toch niet voor alle dieren.

"Ik denk niet dat dierentuinen zullen moeten sluiten, maar dat ze enkele dieren niet meer zullen kunnen houden omdat ze er de ruimte niet voor kunnen creëren. Daardoor hebben ze wel meer plaats voor kleinere dierensoorten. We zien nu meestal overal dezelfde dieren, maar misschien zullen dierentuinen zich nu meer specialiseren."

"Er is nog geen officiële lijst van wat allemaal moet gebeuren", zegt Karel Ackaert van het dierenopvangcentrum De Zonnegloed in Vleteren. "Onze verblijven zijn sowieso al zeer ruim gebouwd geweest, dus ik weet niet of we veel moeten aanpassen, maar dat weten we gewoon nog niet. We weten dus ook niet wat haalbaar is. Als we echt gebouwen zullen moeten aanpassen, staat ons een grote uitdaging te wachten. We hebben al een mail gestuurd naar het kabinet om de volledige lijst met regels zo snel mogelijk te krijgen, maar momenteel is het bang afwachten."

Andere, grotere dierentuinen zoals ZOO Antwerpen en Planckendael, maar ook Pakawi Park, de vroegere Olmense Zoo, hebben de laatste jaren al veel geïnvesteerd in hun parken en lijken zich niet al te veel zorgen te maken. "Die nieuwe normen zijn volledig terecht natuurlijk", zegt Tommy Pasteels van Pakawi Park. "Wij hadden in 2019 al besloten om de dierenverblijven uit te breiden."

"Onze tijgers en leeuwen hebben al een nieuw verblijf dat voldoet aan de nieuwe normen, dus daar hebben we geluk mee. Het lijkt er momenteel ook niet op dat we andere dieren zullen moeten afstaan. Er zullen nog wel werken moeten gebeuren, en dat zal zeker lukken tegen 2029. Maar wij krijgen geen subsidies, dus mochten wij steun krijgen, zou dat ons sneller op weg zetten."

De nieuwe regels zullen het welzijn ten goede komen, maar uiteindelijk blijven het dieren in gevangenschap; een maatschappelijk steeds luider wordende kritiek op dierentuinen. "Het leven in de natuur is zeker niet altijd rozengeur en maneschijn", zegt Bouts. 

"Het is vaak een kwestie van eten of opgegeten worden. Zieke dieren sterven vaak. De klimaatopwarming laat zich ook voelen. In dierentuinen heb je dokters en eten. We hebben een lange weg afgelegd, maar er is nog een lange weg te gaan. Het is zeer belangrijk dat we eraan blijven werken."