Sector slaat noodkreet: beperk stuntprijzen en aantal supermarkten

Op tien jaar tijd zijn er op Vlaams en Brussels grondgebied 1.190 supermarkten bijgekomen, een toename van 57 procent, becijferde onderzoeksbureau Locatus. In Vlaanderen zijn er nu 2,53 supermarkten per 10.000 inwoners en daarmee zitten we bij de Europese koplopers. Specifieke cijfers voor Limburg wil Locatus niet kwijt, maar ook in onze provincie lijken sommige gemeentes een supermarktmagneet.

“Dat winstmarges onder druk staan, heeft te maken met de intrede van de Nederlandse supermarkten Albert Heijn en Jumbo”

Gino Van Ossel, professor Retail & Trade Marketing

“Op de meeste locaties in Vlaanderen knokt een groeiend aantal supermarktketens ten koste van alles voor hun marktaandeel”, meldt Buurtsuper. “Groepen zoals Delhaize, Carrefour en Spar Colruyt laten een stijgend aantal winkels door zelfstandige ondernemers of zogenaamde franchisenemers uitbaten, omdat de meeste verkooppunten in eigen exploitatie verlieslatend zouden zijn. Veel franchisenemers zullen dit jaar echter een negatief boekjaar draaien door stijgende energie- en personeelskosten en krimpende marges.”

Kwaliteitserosie

“De groepen proberen met stuntpromoties, type 1+1 gratis, hun omzet en marktaandeel te behouden in deze ratrace. Dat leidt tot algemeen dalende winstmarges over de hele voedselketen en tot een kwaliteitserosie van onze voeding.”

De belangenorganisatie wil dat de overheid twee pijnpunten wegwerkt: net zoals in Frankrijk moeten er beperkingen komen op stuntpromoties. Daarnaast willen ze de wildgroei aan supermarkten indijken. Maar een Europese richtlijn, de ‘Bolkestein Richtlijn’ van 2006, verbiedt om een extra supermarkt te weigeren om economisch redenen (oververzadiging). “Dat moeten we herbekijken”, vindt Buurtsuper. “Sommige kleinere dorpen en gemeenten kennen geen buurtwinkels meer terwijl er in andere een overaanbod is.”

Wielerwedstrijd

“Ik vrees dat de vraag om maatregelen op niks uitdraait”, denkt Jorg Snoeck van het gespecialiseerde platform RetailDetail. “Het is een vrije markt, je kan dat niet tegenhouden. En we zitten in een speciaal land: in België zijn de grote spelers uit alle buurlanden aanwezig. Er is zelfs een Russische supermarkt.”

“De noodkreet van Unizo is absoluut terecht. Maar een oplossing vinden, is verduveld moeilijk”, stelt Gino Van Ossel, professor Retail & Trade Marketing aan Vlerick Business School. “Dat winstmarges onder druk staan en verder dalen, heeft te maken met de intrede van de Nederlandse supermarkten Albert Heijn en Jumbo in België. Albert Heijn en Jumbo zijn markt aan het veroveren. Het is zoals een wielerwedstrijd: als je demarreert en de rest kan niet volgen, dan ga je je toch niet inhouden?”

“Mijn buikgevoel zegt dat er eind dit jaar een uitzuivering van supermarkten kan komen”

Raymond Cretskens, uitbater supermarkten

Regels om stuntprijzen te beperken of de inplanting van nog meer supermarkten tegen te gaan, zijn ook volgens Van Ossel moeilijk juridisch te realiseren. “In een ideaal scenario zouden supermarkten samen vredesonderhandelingen voeren. Maar onderlinge afspraken maken, is onwettig”, geeft Van Ossel aan. “En door de groei van e-commerce gaan er nóg meer vierkante meters winkelruimte te veel zijn. Iedereen ziet dat het geen zin heeft om nog meer supermarkten bij te zetten, en toch gebeurt het.”

“Zelfstandige winkeliers, de zogenaamde franchisenemers, winnen aan belang, maar tegelijkertijd staat hun winstgevendheid onder druk. Een aantal zal sneuvelen. Een stuk van de oplossing ligt misschien bij onderhandelingen tussen zelfstandige supermarkten en de centrales waar ze aankopen.”

Verdringingsmarkt

Raymond Cretskens uit Rotem baat met zijn familie twintig supermarkten uit als franchisenemer. Hij zei eerder al dat er in België 150 supermarkten te veel zijn. “Ik vind dat er van overheidswege toch regularisatie zou moeten komen”, zegt de ondernemer. “België is een verdringingsmarkt, heeft iemand van een buitenlandse keten me ooit gezegd: ze zetten hier een winkel bij om iemand anders weg te duwen.”

“We zitten in een vrije markt en ik ben het ermee eens dat de consument keuze moet hebben. Maar doe je de consument plezier met een overaanbod supermarkten gevolgd door een opeenstapeling van faillissementen? Mijn buikgevoel zegt me dat er eind dit jaar zo’n uitzuivering van supermarkten kan komen”, zegt Cretskens. “De maatschappij is daar niet mee gebaat.”