Recessie wordt stilaan onafwendbaar, maar dat is niet per se slecht nieuws: ‘Ik zie vooral de positieve kant’

De energieprijzen breken record na record. De hitte jaagt het energieverbruik nog verder de hoogte in, terwijl kerncentrales en waterkrachtcentrales net minder stroom kunnen leveren door de droogte. Rivieren staan droog, waardoor transport over water moeizamer verloopt en allerhande producten nog duurder dreigen te worden. De Europese economie lijkt deze zomer in een perfecte storm terecht te komen. En toch staan we er niet zo slecht voor, zegt Koen Schoors.

“Er wordt te veel gepanikeerd, ik zie te veel mensen die denken dat we in de afgrond aan het zakken zijn. Ik zie vooral de silver lining, de positieve kant. Komt er een recessie aan? Waarschijnlijk wel. De Duitse economie zit de facto al in een recessie. Dat is een van de grootste klanten van de Vlaamse industrie, dus ook hier zal de economie vertragen. Maar een recessie is niet het einde van de wereld. Integendeel, een vertraging van de economie zal net een aantal problemen oplossen.”

Hoezo?

Schoors: “De prijzen van olie, gas en allerhande producten stijgen. De lonen stijgen, door de inflatie én door een tekort aan arbeidskrachten. Al die factoren zullen ervoor zorgen dat de economie afkoelt, maar dan krijg je net een evenwichtsreactie. In een recessie zal de vraag naar die producten dalen, waardoor de prijs getemperd wordt. Dat is de wet van vraag en aanbod.”

De energieprijzen stonden al zwaar onder druk, en de droogte maakt de energievoorziening enkel lastiger. Dat is toch geen goed nieuws?

“Ik zeg niet dat er geen problemen zullen zijn, hé. Er komt een recessie aan, en het zal even moeilijker worden. Maar de energieprijzen gaan pieken en vervolgens dalen, waarna ze de inflatie net afremmen in plaats van aanjagen. Het dak van de wereld gaat niet op ons hoofd vallen. Het gaat wel tijdelijk pijnlijk worden, en daarom moeten we mensen met lage inkomens helpen. Dat is ook precies wat veel overheden nu doen. Maar je wil de pijn ook niet totaal verzachten, want de beste manier om de problemen op te lossen is net door de vraag naar producten en diensten te verlagen.”

En dat effect krijg je met een recessie.

“Met een recessie, en met die hoge prijzen. Industrieën zoeken nu uit hoe ze het kunnen doen met 25 procent minder gas. Op de lange termijn is dat net goed: wanneer de prijzen weer dalen, kunnen ze nog steeds met minder gas. En dan ben je dus productiever geworden.

“Onderschat ook niet hoe flexibel de hele economie en het Europese beleid op dit moment reageren op de enorme prijsschokken op de energiemarkt. Het rampscenario waarbij er deze winter totaal geen gas meer zou zijn, waarbij we in een oorlogseconomie terecht zouden komen, lijkt afgewend te worden. In Duitsland zijn de gasvoorraden aangevuld tot bijna 80 procent, waardoor de kans op black-outs deze winter van de baan is. We zullen zuiniger moeten zijn en de verwarming een graadje lager zetten, maar dat is geen ramp, hé. Als Rusland de gastoevoer helemaal afsluit, zal ons dat 1 à 2 procent van het bbp kosten, meer niet.”

Hoe gaan we die recessie precies voelen?

“Normaal gezien is een recessie heel erg, maar dit zou weleens een recessie kunnen zijn die helemaal niet zo erg is. Het wordt geen recessie zoals in 2008 en 2009. In de huidige situatie hebben we tekorten aan alles - dus als de vraag een beetje mildert, is dat minder dramatisch dan je zou denken. De economie zal krimpen in volume. Er zullen dus minder vacatures zijn, het zal iets moeilijker zijn om werk te vinden. Maar bedrijven krijgen die vacatures nu gewoon niet ingevuld. In een recessie lukt dat misschien net wat makkelijker - op voorwaarde dat de recessie mild blijft, weliswaar.”

Hoe gaan we dit op lange termijn voelen? Volgt er snel een herstel?

“Er zit alvast geen zware prijsdaling van gas en elektriciteit aan te komen. De prijzen van allerlei producten gaan stabiliseren maar op een hoger niveau blijven dan voorheen. De reden is dat de lonen gestegen zijn door de automatische indexatie, en die lonen worden doorgerekend in de prijzen.

“De problemen met het transport zullen een tijdelijk fenomeen zijn, door een gebrek aan water. Tenzij de droogte de komende jaren blijft aanhouden, natuurlijk. Onvermijdelijk zullen we ons moeten aanpassen. Wat we nu doen is in feite water zo snel mogelijk afvoeren om het te dumpen in rivieren of de zee. In tijden van waterschaarste is dat van een stuitende imbeciliteit. We moeten anders omgaan met water. Die grote transitie is al lang nodig, maar we stellen ze al vijftien jaar uit. Iedereen vraagt altijd maar wie die kosten gaat betalen. Maar het is geen kost, het is net een opbrengst, want het alternatief kost veel meer.”

De crisis dwingt ons om onze systemen te herdenken?

“Absoluut, en ook dat is net de grote silver lining aan deze crisis. We zaten in een slecht evenwicht, met gevestigde belangen. Maar zo’n evenwicht is wel stabiel, en dat maakt het moeilijk om dingen te veranderen. Dan heb je iets nodig dat destabiliseert om naar een nieuw en beter evenwicht te gaan. Dat is de grote opportuniteit aan deze situatie. Maar je moet wel zorgen dat de kosten van de crisis gespreid worden, en niet op de kap van de gemiddelde werkmens terechtkomen.”