Rudi Vranckx in Afghanistan, jaar na machtsovername: "Armoede op hol, kind verkopen om rond te komen"

Een jaar geleden namen de taliban de macht over in Afghanistan, nadat het Amerikaanse leger zijn missie daar beëindigd had. De internationale gemeenschap trok er weg, de Afghanen bleven achter. VRT NWS-journalist Rudi Vranckx is een jaar na de machtsovername in Afghanistan om te kijken hoe het met het land en de bevolking gaat. "Vreselijk", zegt hij onomwonden. "Afghanistan zinkt weg in lethargie. Het is kalm, de straten zijn nog meer uitgestorven. Mensen zijn in extreme mate bezig met gewoon te proberen elke dag te overleven. De armoede is op hol geslagen."

Vrouwen en meisjes kunnen niet meer werken, dus je ziet hen in steeds grotere mate aan de bedelstaf. "Ze gaan bijvoorbeeld bij bakkers buiten wachten in de hoop dat iemand hen iets geeft", schetst Vranckx. "Mannen zie je lopen met een kruiwagen, hun enige bezit. Ze rijden doorheen de stad, naar marktjes, vragen aan mensen of ze hun last mogen vervoeren." Maar het gaat nog verder dan dat.

"Ik sprak met een man die zijn dochtertje verkocht had voor 300 euro, 9 maanden geleden. Hij werkte onder het vorige bewind bij de politie en is nu door de taliban weggezuiverd. Hij rijdt nu rond met een kruiwagen, die hij kocht met het geld, om zo zijn andere kinderen eten te kunnen geven. Hij verdient 50 afghani's per dag, ongeveer een halve euro. Net voldoende om een brood te kopen."

Zulke verhalen tonen hoe schrijnend de armoede is. "Deze man had zijn dochtertje verkocht aan een familielid, waardoor hij ze af en toe nog zag. Ik sprak ook met een gezin met vier kinderen, onder wie een tweeling. Ze hebben een kind van de tweeling verkocht voor 500 euro. Ze hadden contactgegevens, maar ze hebben al maanden niks meer gehoord. De vrees bestaat dat er een clandestiene kinderhandel is voor adoptie aan het buitenland."

De taliban hebben de macht nu een jaar in handen, maar zij zitten met de handen in het haar, zegt Vranckx. "Er is geen werk, er is geen geld om de problemen aan te pakken. Niemand weet wat te doen. De taliban zitten ook gevangen tussen enerzijds de 21e eeuw, met smartphone en tv, liveverslaggeving en dagelijkse filmpjes en persconferenties en anderzijds de oerconservatieve visies van honderden jaren oud. Gevangen tussen enerzijds de taliban van het platteland en de taliban in de stad. Ze weten er geen weg mee, het lijkt amper te lukken."

Op straat spreken mensen wel over de armoedeproblemen, maar niemand durft openlijk de schuld bij de taliban leggen, merkt Vranckx. "Er zijn ook andere elementen, bijvoorbeeld gelden die geblokkeerd zijn." Er is een boycot van Afghanistan, miljarden van de regering zitten vast in het buitenland, vooral in de Verenigde Staten. "Ze willen die pas vrijgeven als de taliban toegevingen doet. Wie hier is, vraagt om die fondsen vrij te geven, om mensen te betalen en diensten draaiende te houden, om een kickstart te geven aan de economie."

Ngo's zoals Handicap International willen dat de boycot opgeheven wordt, omdat de plaatselijke bevolking eronder lijdt. "Je kan de boycot ook opheffen door plaatselijke projecten mogelijk te maken, door middelen niet in de handen van de taliban te geven, maar rechtstreeks bij de projectverantwoordelijken", zegt Vranckx.

Op straat zie je taliban die met kalasjnikovs de boel onder controle houden. Voor journalisten gelden er ook instructies, zegt Vranckx. "De instructies zijn heel algemeen, maar ze kunnen heel ruim geïnterpreteerd worden. De essentie is eigenlijk zelfcensuur. De vraag is altijd, wat als ik dit ga doen, wat gaat de taliban ervan denken. Wij zijn hier dan een week, en we gaan weg. Journalisten die hier blijven, weten niet meer wat ze aan moeten."