Van"Game of thrones" naar "House of the dragon": wat is het verhaal en wie is auteur George R. R. Martin?

Ruim drie jaar na de laatste – gecontesteerde - aflevering van “Game of thrones” is er nu "House of the dragon", een nieuwe reeks die zich in dezelfde wereld, maar honderden jaren eerder afspeelt. De Amerikaanse auteur George R. R. Martin bedacht opnieuw het verhaal. Maar hoe verhoudt de nieuwe reeks zich tot de eerste? Op welke boeken is ze gebaseerd? Een kleine inleiding tot het universum van George R. R. Martin.

George R. R. Martin, kortweg GRRM, is een Amerikaanse schrijver van sciencefiction- en fantasyromans en van scenario’s voor film en televisie. De auteur met baard, bril en eeuwige pet wordt in september 74. Hij is al literair actief sinds de jaren 70 en sindsdien uitgegroeid tot een boegbeeld van het high fantasy-genre. Tussen twee haakjes: hij schrijft op een computer zonder internet. 

In 1991 begon George R. R. Martin aan het universum van “Game of thrones”. De eerste scène die hij op papier zette was die met de Stark-kinderen, die de pups van een reuzenwolf aantreffen "in the summersnow". Het verhaal was vertrokken. Met tussenpozen, waarin hij aan scenario’s voor andere verhalen sleutelde, schreef GRRM vijf vuistdikke romans over het wel en vooral wee van verschillende adellijke geslachten - Starks, Lannisters, Targaryens, Martells, Tyrells en vele anderen -  in een fictief “middeleeuwsig” verleden. 

Na de dood van koning Robert Baratheon spelen al die families een spel om de troon, een game of thrones, gekruid met bovennatuurlijke fenomenen zoals levende doden en draken. Meeslepend geschreven, met spitante dialogen, historische verwijzingen, kleurrijke personages, veel seksuele escapades en wapengekletter van zwaarden met plechtige namen.  

"A song of ice and fire" is de overkoepelende naam van tot nu toe vijf boeken: “A game of thrones”, “A clash of kings”, “A storm of swords”, “A feast for crows” en “A dance of dragons”. Ze verschenen tussen 1996 en 2011,  belandden steevast in de bestsellerlijsten en werden in tientallen talen vertaald.

Intussen had film- en streamingbedrijf HBO de rechten gekocht. Het eerste seizoen van de tv-reeks “Game of thrones” kwam uit in 2011, met uitstekende acteurs en visueel verbluffende cinematografie. De halve wereld raakte in de ban van Jon Snow, Daenerys Targaryen of Tyrion Lannister. 

Vijf seizoenen lang volgde het tv-verhaal in grote lijnen dat van de romans van George R. R. Martin. Maar toen was het basismateriaal op en gingen de tv-scenaristen hun eigen gang. De ontknoping in het achtste en laatste tv-seizoen viel op een koude steen bij een groot deel van de meer dan 19 miljoen kijkers: de tv-jongens en -meisjes zouden alle verhaallijnen en spanningsbogen halsoverkop hebben afgehaspeld.

Boekenfans kijken dus uit naar hoe George R. R. Martin het vervolg zélf bedenkt. Daarvoor is het wachten op het zesde en zelfs zevende boek in de reeks “A song of ice and fire”. Die hebben al titels, “The winds of winter” en “A dream of spring”, maar ze zijn er nog lang niet. Op sociale media wordt Martin voortdurend bestookt met het bevel: “Finish the f*ing book!”, maar hij laat zich niet van de wijs brengen. Hij wil zelfs niet meer speculeren over een tijdstip.

In plaats van het verhaal af te wikkelen, ging de schrijver de andere richting uit. In 2018 publiceerde hij “Fire and blood”, dat zich twee eeuwen eerder afspeelt. Het is dàt boek dat deels de basis vormt voor de nieuwe HBO-reeks “House of the dragon”. GRRM heeft dit keer nauw samengewerkt met de scenaristen. Maar ... ook dat verhaal is nog niet helemaal verteld. De auteur werkt namelijk ook aan een tweede deel van “Fire and blood”, dat de periode moet bestrijken tot aan de start van “A game of thrones”.

Opmerkelijk: in de nieuwe tv-reeks wordt er een link gelegd naar de verre toekomst van "A song of ice and fire". Niet zomaar een verzinsel van de scenaristen, want schrijver George R. R. Martin was nauw betrokken bij deze reeks. Hoe dan ook, je hoeft niets van "Game of thrones" te weten om het verhaal van "House of the dragon" te volgen.

Waarover gaat “Fire and blood”? Niet over de strijd tussen koningshuizen, maar over de twisten binnen één familie, de drakenberijdende, incestueuze Targaryens. In “Game of thrones” is dat geslacht nagenoeg uitgeroeid; 200 jaar eerder hadden ze het nog voor het zeggen in de Zeven Koninkrijken. Maar op een periode van relatieve vrede volgde een bloedige strijd om de troonopvolging. "In vredestijd worden vaak de zaadjes van oorlog geplant," zegt GRRM daar zelf over. En dus zijn we getuige van the rise and fall van de Targaryens.

"Het is een Shakespeareaanse tragedie," zegt de auteur aan de New York Times. Maar met een extraatje: een hele hoop draken in alle formaten.  Draken die oorlogen in een beslissende plooi kunnen leggen. GRRM vergelijkt de vuurspuwende fabeldieren met "de nucleaire optie" in de echte wereld.  

Het boek “Fire and blood” is wel van een andere orde dan de levendige reeks “A song of ice and fire”. Het is bijna een geschiedkundig overzicht van het geslacht Targaryen, vol namen en data, veldslagen, troonopvolgers en bastaarden, gearrangeerde huwelijken en intriges. Een “GRRMarillion”, grapt de schrijver, die daarmee verwijst naar “The silmarillion” van J. R. R. Tolkien, een compilatie van verhalen die de “historische” achtergrond vormen van de trilogie ”The lord of the rings”.

In “Fire and blood” speelt Martin ook met allerlei versies van de geschiedenis, zoals die zijn overgeleverd door wijzen, maar ook door een nar, Mushroom. Zoveel is duidelijk: GRRM is een geschiedenisfreak. 

Dat bleek al in "A song of ice and fire". Voor de ijsmuur in het noorden van Westeros haalde hij de mosterd bij de Romeinse muur van Hadrianus in het Verenigd Koninkrijk. De strijd tussen Starks en Lannisters werd geïnspireerd door de Rozenoorlogen. En de beruchte “Red wedding”, waarbij de genodigden van een huwelijk in een hinderlaag lopen en het feest ontaardt in een bloedbad, is losjes gebaseerd op een soortgelijke “Black dinner” uit de Schotse geschiedenis.

Maar Martin gaat een stap verder richting “imaginary history”, verzonnen geschiedenis of historische fictie zo je wil. “Ik hou van de vrijheid om een andere richting in te slaan. Om iets onverwachts te doen, iets te openbaren. Om het groter te maken,” zegt de auteur daar zelf over.

Martin heeft een wereld bedacht en miljoenen lezers uitgenodigd om die met hem te verkennen. Om overzicht te houden en geen fouten te maken, moet hij soms zijn eigen computerbestanden doorzoeken, geeft hij toe. Voor lezers (en kijkers) die de draad verliezen staan er stambomen in de boeken en een massa informatie op het internet. Alles wat je ooit wilde weten over de Targaryens vind je bijvoorbeeld hier. 

En toch laat auteur George R. R. Martin de verhalen niet doelbewust naar een ontknoping evolueren. Hij permitteert zichzelf veel vrijheid en verbeelding. Volgens GRRM zijn er twee soorten schrijvers. Sommigen zijn architecten, die hun boeken zorgvuldig plannen, en anderen zijn tuiniers, die een zaadje in de grond stoppen, water geven en kijken wat er groeit. “Ik ben 97 procent tuinier,” zegt GRRM, “en ik denk dat ik dat gemeen heb met Tolkien.”

George R. R. Martins middelste initialen “R. R.” staan er niet toevallig. De Britse schrijver J. R. R. Tolkien is een groot voorbeeld. Hem kennen we van “The hobbit” en vooral het driedelige “The lord of the rings”, in het Nederlands vertaald als “In de ban van de ring”. Ook een wereldwijd geliefd fantasy-epos en ook verfilmd. Eerst waren er de drie bioscoopfilms van Peter Jackson, nu staat een peperdure tv-bewerking voor Amazon voor de deur, “The lord of the rings: the rings of power”. Die gaat - alweer niet toevallig – een week na “House of the dragon” van start.

"House of the dragon" is vanaf maandag 22 augustus te zien op Streamz.