Verdediging wil geen ‘mensonterende glazen kooi’ tijdens proces over aanslagen in Brussel

Er staan negen glazen bakken klaar in de rechtszaal op de vroegere domeinen van de NAVO in het Brusselse Haren. De beschuldigden op het terreurproces over de aanslagen in Brussel, onder wie Salah Abdeslam en Mohamed Abrini, zullen negen maanden lang van daaruit hun proces bijwonen. Bij die aanslagen kwamen 32 mensen om het leven, onder wie drie daders, en raakten ongeveer 340 mensen gewond.

Er zijn kleine spreekgaatjes geboord in de ramen, en er is een soort brievenbus gemaakt waardoor ze documenten kunnen uitwisselen met hun advocaten. In Le Soir uitten een aantal Franstalige advocaten al kritiek omdat het “mensonterend” zou zijn dat hun cliënten hun proces moeten volgen vanuit "een glazen kooi".

“Het is niet werkbaar, maar bovendien een flagrante schending van de rechten van verdediging”, zegt de Brusselse advocate Julie Crowet die Mohamed Abrini verdedigt. “Hoe kun je je proces volgen als je hermetisch wordt afgesloten van dat proces? En wat voor een signaal geef je de jury als je hen opsluit als beesten in een kooi? We kunnen niet aanvaarden dat we gegijzeld worden door de security.”

Waakhond

Samen met haar confrater Stanislas Eskenazi verzocht ze in een brief aan het hof om de infrastructuur aan te passen voor de preliminaire zitting op 12 september waar de verdachten voor het eerst aanwezig zullen zijn.

“Het is niet dat wij medelijden vragen voor onze cliënt”, zeggen de advocaten van Abrini. “Maar het is onze taak om een waakhond zijn over de organisatie van dit proces. Wij hebben het hof laten weten dat we niet kunnen garanderen dat onze cliënt op deze manier zal meewerken.”

Volgens Stanislas Eskenazi is op het proces in Parijs waar hun cliënt tot levenslang veroordeeld werd, gebleken hoe belangrijk de interactie tussen de verdachten was. “In Parijs zaten de beklaagden per drie op een bankje. Achter hen zaten de gendarmes, de advocaten zaten vooraan zodat we konden overleggen zoals het hoort.

“Het proces is incidentloos verlopen: iedereen was kalm en luisterde naar elkaar. In die respectvolle omgeving hebben ook verdachten die al jaren niets hadden gezegd, het woord genomen. Het is in niemands belang om verdachten te behandelen als honden.”

“Het is een discussie die al maanden aansleept”, reageert Luc Hennart, ererechter van het hof van beroep in Brussel en communicatiemanager voor het terreurproces. “De verdediging heeft op vergaderingen al verschillende keren aangekaart dat zij kritiek hebben op de glazen boxen. Als vertegenwoordiger van de rechtbank hebben wij van meet af aan gesteld dat de boxen moesten overeenstemmen met de vereisten van een eerlijk proces. Een deel van de beschuldigden is reeds veroordeeld, maar voor de feiten van Brussel geldt het vermoeden van onschuld. Het gaat bovendien om een assisenzaak waar alles mondeling verloopt. De beklaagden moeten op een normale manier kunnen deelnemen aan het proces.”

Vertraging?

Volgens Luc Hennart is het laatste woord nog niet gezegd over de glazen boxen. “Als de verdediging die problemen opnieuw zal opwerpen bij de preliminaire zitting, kan de voorzitter van het assisenhof de beslissing alsnog herroepen en dreigt er vertraging. Het is spijtig dat het proces met deze discussie moet beginnen.”

Anthony Mallego, advocaat uit Dendermonde die verschillende burgerlijke partijen bijstaat op het proces, kan begrip opbrengen voor de vraag van de verdediging. “Als advocaat sta ik ook regelmatig aan die kant en ik begrijp hun vraag naar neutrale omstandigheden”, aldus Mallego. “Het is van belang dat de verschillende partijen - het hof, de security, de burgerlijke partijen en de verdediging - trachten om elkaar hierin te vinden.”

Het is niet de eerste keer dat beschuldigden vanuit een glazen box hun proces bijwonen. Op het proces tegen de beruchte gangsterbende van Patrick Haemers werd begin jaren negentig een glazen kooi gebouwd voor de negen verdachten. Het glas aan de voorzijde werd weggehaald na herhaaldelijke klachten van advocaten in kleinere processen die vonden dat ze hierdoor niet konden spreken met hun cliënt.

In 1994 werd in het oude gerechtshof van Gent voor het proces over de ontvoering van Anthony De Clerck, telg van de beroemde zakenfamilie De Clerck en kleinzoon van Roger De Clerck, een wand opgetrokken waar het publiek achter moest blijven.

In 2004 volgden Marc Dutroux, Michelle Martin, Michel Lelièvre en Michel Nihoul hun proces in Aarlen achter kogelvrij glas. Volgens Nico Snelders die destijds persmagistraat was, veroorzaakte dat toen geen commotie. “Het was een veiligheidskooi, maar dat werkte in twee richtingen. Zo werd er ook v oor gezorgd dat de beschuldigden beschermd werden tegen mensen in het publiek met eventueel slechte bedoelingen.”

In het Brusselse assisenhof werd op vraag van de verdediging in juni nog vijf beschuldigden uit de glazen box gehaald en op een soort verhoogd podium gezet, tijdens het proces over een gruwelijke moord op een 22-jarige man. “Landen als Rusland en Turkije zijn al veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens omdat beschuldigden tijdens hun proces in afzondering werden gezet”, zegt Stanislas Eskenazi. “Het is toch vreemd dat België in dat rijtje zou thuishoren.”