Overlevingskansen bij kanker sterk gestegen

Actrice Olivia Newton-John, voormalige VUB-rectoren Paul De Knop en Caroline Pauwels, emeritus professor en Kom op tegen Kanker-voorzitter Jean-Jacques Cassiman: het zijn maar enkele van de recente overledenen die ons eraan herinneren wat een meedogenloze ziekte kanker is. Toch blijkt uit cijfers van de Stichting Kankerregister dat in ons land de overlevingskansen van mensen met kanker er jaar na jaar op vooruitgaan. In de periode 2004-2009 bedroeg de kans dat mensen vijf jaar na een kankerdiagnose nog in leven waren 63 procent. In de periode 2016-2020 bedroeg die relatieve overlevingskans, waarbij de niet-kanker gerelateerde sterfte niet meegerekend wordt, al 70 procent.

Die vooruitgang komt deels door betere preventie (bijvoorbeeld door screenings) en diagnostiek, maar ook omdat de behandelingen verbeterd zijn. Zo wordt sinds vijf of tien jaar bij verschillende vormen van kanker gewerkt met immuuntherapie, een behandeling die het immuunsysteem van de patiënt aanmoedigt om de kankercellen aan te vallen. “Ook kunnen we vandaag met verbeterde medicatie in het genetisch materiaal de drijvende kracht achter de kanker uitschakelen”, zegt Hans Prenen, diensthoofd oncologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. “Daardoor kunnen we de kanker stabiliseren. Kanker wordt zo een chronische ziekte, maar vaak kunnen we mensen op die manier toch een kwaliteitsvol leven bieden.”

Wel zijn er nog steeds enorme verschillen in de overlevingskansen tussen de verschillende vormen van kanker. Terwijl meer dan negen op de tien mensen bij prostaatkanker of huidkanker overleven, hebben patiënten met alvleesklierkanker slechts een overlevingskans van 7 tot 13 procent.

Die verschillen in overlevingskansen zijn niet alleen te wijten aan de hogere complexiteit van bepaalde kankers, maar ook aan hoe financieel interessant het is om er onderzoek naar te voeren. “We zien de grootste verbeteringen bij de kankers die het vaakst voorkomen, omdat daar voor de farmaceutische bedrijven nu eenmaal meer winst te halen valt”, zegt Marc Michils, directeur van Kom op tegen Kanker.

De nieuwe technieken mogen dan de overlevingskansen voor patiënten aanzienlijk verbeteren, ze kosten ook alsmaar meer geld. Uit cijfers van het Riziv blijkt dat in ons land de uitgaven voor innovatieve kankergeneesmiddelen tussen 2007 en 2017 stegen van 142 miljoen tot 596 miljoen, meer dan het vierdubbele. “Dat betekent dat er ook alsmaar vaker keuzes gemaakt moeten worden over welke geneesmiddelen terugbetaald worden en welke niet”, zegt Prenen.

De oncoloog stelt vast dat er nu al kankergeneesmiddelen niet terugbetaald worden waarvan de werking nochtans bewezen is. “Ik hoop dat we niet naar een situatie gaan waarbij we tegen mensen moeten zeggen: we kunnen het u alleen toedienen als u het kunt betalen.”