Generatie Z houdt het lief tussen de lakens: ‘Logisch dat ze zich afzet tegen lelijke porno en andere wegen verkent’

“Hij was het menselijke equivalent van een DKNY-jurk. Je weet dat hij niet je ding is, maar hij is er en dus probeer je hem toch maar uit.” In een van de eerste afleveringen van de Amerikaanse fictiereeks Sex and the City uit 1998 laat de rijke columniste Carrie Bradshaw vallen dat ze erop uit is om “seks te hebben als een man”. Ze wil zich bevrijden van de gangbare zedennormen en kiest daarbij voor een scenario waarin haar bedpartners even inwisselbaar worden als de designerjurken in haar kleerkast.

Haar visie doet een frisse wind door het culturele landschap waaien en op korte tijd groeit het personage uit tot een icoon voor eenieder die naar experimenten hunkert. In haar kielzog volgen popsterren als Britney Spears en Paris Hilton. Met hun directe vrijheidsclaim lijkt het alsof de strijd rond seksuele gelijkheid achter de rug is. De maatschappelijke structuren waartegen feministen en activisten zich decennialang verzetten, kunnen zelfs blijven bestaan.

Anno 2022 blijkt dat Bradshaw en haar adepten hun strijdvaardigheid misschien toch wat te vroeg opborgen. De #MeToo-beweging doet de samenleving op een andere manier naar seksualiteitsbeleving kijken, en eerdere iconen krijgen plots het verwijt dat ze de ongelijkheid mee in stand hielden. In verschillende academische essays wordt Sex and the City weggezet als een postfeministisch werk dat voortdurend consumentisme predikte, en recente documentaires maakten duidelijk dat het vrijgevochten imago van Spears vermarkt werd door mannen die in de eerste plaats geld wilden verdienen.

De gecommercialiseerde losbandigheid van weleer komt op die manier ter discussie te staan, en de resultaten daarvan tonen zich het sterkst bij de jeugd. Een Amerikaans onderzoek toont zo aan dat het aantal seksueel actieve leerlingen op middelbare scholen tussen 1991 en 2017 van 54 naar 40 procent daalde. Andere studies bevestigen dan weer dat Generatie Z, waarvan de oudste leden in 1996 geboren werden, gemiddeld minder seksuele partners hebben dan babyboomers en Generatie X’ers.

Geïnformeerde generatie

Het gedrag van de huidige generatie jongeren wordt vanzelfsprekend niet alleen bepaald door morele evoluties. Jonge mensen wonen bijvoorbeeld langer bij hun ouders en de alcoholconsumptie ligt lager dan in het verleden, wat hun seksuele activiteiten inperkt. Het is daarbij wel opvallend dat die praktische beperkingen niet gecompenseerd worden door de brede toegang tot informatie. De oudste Generatie Z’ers groeiden op met soepele zedennormen, lessen seksuele opvoeding op school en een ongelimiteerd aanbod aan pornografisch materiaal op hun smartphone.

Net daarom betoogt auteur Sophie Gilbert in de recentste uitgave van het literair-culturele tijdschrift The Atlantic dat er meer aan de hand is. Volgens haar walgt Generatie Z op een bepaalde manier van de cultuur die de millenials lang domineerden. “Het is logisch dat een generatie die opgroeide met alomtegenwoordige en vaak lelijke porno zich daartegen afzet en andere wegen verkent”, vertelt ze.

De tegencultuur die jongeren vormgeven, hoeft daarom nog niet noodzakelijk puriteins of preuts te zijn. Hoewel millennials Bradshaw tot een icoon voor seksuele vrijheid bombardeerden, was haar visie op autonomie vrij eng. Het moderne sex positivity is daarom zelfbewuster en houdt er rekening mee dat normen rond relaties en seksualiteit zich niet in een vacuüm ontwikkelen. Die veranderde opvattingen komen op hun beurt tot uiting in nieuwe iconen uit de popcultuur.

Zangeres Billie Eilish (20) kreeg zo veel bijval toen ze eind vorig jaar in een interview vertelde dat haar pornoconsumptie als kind haar “hersenen verwoestte”, en later haar seksualiteitsbeleving op een negatieve manier beïnvloedde. Haar openhartige en kritische aanpak contrasteert zo met de houding van de popdiva’s die 20 jaar geleden nog veel meer moeite hadden om uit de afgeborstelde oppervlakkigheid los te breken.

De impact van die jeugdige tegenrevolutie toont zich niet enkel in de houding van moderne popsterren, maar ook in de fictiereeksen die vandaag hoge toppen scheren. De seksueel expliciete en ruwe tienerreeks Skins, die populair was vanaf 2007, contrasteert bijvoorbeeld sterk met de recente Netflix-hit Heartstopper. Die reeks kwam dit voorjaar uit en draait rond de kalverliefde tussen twee jongens. De nadruk op seks maakt daarbij plaats voor verhalen over intimiteit. Hoewel lichamelijkheid daarbij nog steeds een rol speelt, is er ook aandacht voor vertrouwen en kwetsbaarheid.

“Voor veel mensen zijn dat componenten van een goed seksleven, maar ik denk dat we ze onderweg kwijtraakten omdat we kwantiteit boven kwaliteit kozen”, zegt Gilbert. “We hunkeren naar weergaves van intimiteit.” Een goed geïnformeerde generatie die tolerant is tegenover alle vormen van seksualiteit kan daarbij autonomer zijn dan Bradshaw of Spears ooit waren. “Want voor velen was er lang vooral druk om meer seks te hebben. En die seks was niet noodzakelijk goed of aangenaam.”