Vandaag al eerste schooldag voor Franstalig onderwijs: waarom ze over de taalgrens de zomervakantie hebben ingekort

Geen lange zomervakantie van acht à negen weken meer in Franstalig België. Daar begint het schooljaar voortaan al op de laatste maandag van augustus en gaan de schoolboeken pas toe op de eerste vrijdag van juli. 

Voor het schooljaar 2022-2023 betekent dat: de eerste schooldag vandaag op maandag 29 augustus en de laatste op vrijdag 7 juli. In ruil daarvoor komt er wel telkens een week bij aan de herfst- en de krokusvakantie die voortaan twee weken zullen duren. Het schooljaar wordt op die manier heringedeeld in blokken van telkens zeven weken afgewisseld met twee weken vakantie. 

Of de lessen ook echt zullen beginnen op 29 augustus is de vraag. De vakbonden in Franstalig België wijzen erop dat het decreet dat de kalenderwijziging doorvoert, bepaalt dat aan de leerkrachten geen prestatie mag worden gevraagd vóór die eerste schooldag. "Het is dus best mogelijk dat leerkrachten op de eerste dag samen met de leerlingen het lesmateriaal ontdekken, samen als het ware de dozen openen als pedagogische activiteit", stelt Roland Lahaye van de Franstalige christelijke onderwijsbond.

De Franse gemeenschapsregering wilde de zomervakantie al langer inkorten. De discussie heeft overigens ruim 30 jaar geduurd. De nieuwe indeling van het schooljaar kadert nu in een bredere hervorming om de kwaliteit van het onderwijs in Franstalig België op te krikken voor elke leerling, het zogenoemde "Pacte pour un Enseignement d'excellence".

"Dat pact zet maximaal in op het wegwerken van ongelijkheden in ons systeem", verklaart de Franstalige minister van Onderwijs Caroline Désir (PS). "Het is al bewezen dat de lange zomervakantie een negatieve impact heeft op de gelijkheid in de onderwijskansen. Een kortere zomervakantie moet ervoor zorgen dat minder scholieren afhaken gedurende de zomerbreak."

Volgens onderwijsexpert Dirk Van Damme zijn er "heel weinig zaken in het onderwijs waar experts het zo over eens zijn": de zomerleerschade. Door twee maanden lang niet op school te zitten, verliezen sommige leerlingen te veel kennis en vaardigheden omdat de band met de school en opleiding te lang is doorgeknipt.

"Bovendien is die leerschade niet gelijk verdeeld", aldus Van Damme. "Er zijn kinderen die daar redelijk goed doorkomen. Maar er zijn kwetsbare kinderen die thuis niet de ondersteuning hebben en die door die heel lange zomervakantie een zware terugval kennen in hun cognitieve ontwikkeling."

De zomervakantie is geen verloren tijd, benadrukt de onderwijsexpert. "Je leert veel andere dingen zoals sociale en emotionele vaardigheden, sport, ontspanning. Maar het is veel beter dat dat gemengd wordt met cognitieve ontwikkeling. En een breuk die zo lang duurt is niet goed."

Pedagogische voordelen dus volgens de experts, maar ook de toeristische sector aan de kust ziet de gewijzigde schoolvakanties in Franstalig België positief tegemoet. "Spreiding in tijd en ruimte is een belangrijk aspect in het hedendaagse toerisme", laat het West-Vlaamse toerismebedrijf Westtoer weten.

"De kust is de jongste jaren uitgegroeid tot een bestemming voor de vier seizoenen. De toeristische sector is goed georganiseerd om ook buiten het zomerseizoen vakantiegangers te verwelkomen. De nieuwe vakantieregeling in Franstalig België kan een extra dimensie bieden aan het verbreden van het toeristische seizoen."

Bij leerkrachten is de animo voor een ingekorte zomervakantie minder groot. Dat moet alvast blijken uit een bevraging van de Christelijke Onderwijscentrale eerder dit jaar bij 5.000 van hun leden. Vier op de vijf leerkrachten gaf daarbij aan geen voorstander te zijn uit vrees voor een hogere werkdruk. In onderwijsmiddens wordt er ook op gewezen dat het schoolpersoneel de eerste en laatste weken van de zomervakantie vaak sowieso nog of al aan het werk is.

Ook de Vlaamse Scholierenkoepel toonde zich eerder dit jaar een tegenstander. "Het zien van familie en vrienden, reizen en buiten zijn bij mooi weer: het zijn allemaal dingen die niet in de andere schoolvakanties kunnen", klonk het. Jeugdbewegingen vrezen dan weer voor een tekort aan goede kampplaatsen mocht de zomervakantie met twee weken worden ingekort.

En er kunnen ook praktische bezorgdheden zijn voor gezinnen waar de een in het Franstalige schoolsysteem zit en de ander naar een Nederlandstalige school gaat. Denk bijvoorbeeld aan Vlaamse leerkrachten die lesgeven in immersiescholen, scholen in Wallonië of Brussel waar sommige vakken in het Nederlands worden gegeven. Als zij zelf kinderen hebben, vallen hun vakanties niet meer volledig samen.

In Vlaanderen verandert er voorlopig niets. Bij ons blijft het schooljaar dus traditioneel starten op 1 september en loopt het tot eind juni. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) had advies gevraagd aan de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR). "Geen draagvlak om het schooljaar anders in te delen", luidde dat advies uiteindelijk.

Sowieso raakt een herschikking van de schoolvakantie ook andere sectoren dan het onderwijs en minister Weyts zelf had al te kennen gegeven dat het onderwijs volgens hem momenteel op andere issues moet focussen, zoals de kwaliteit en het lerarentekort. Hij is ook niet van plan om nog overleg te organiseren. Wel belooft de minister om de ontwikkelingen aan de andere kant van de taalgrens in het oog te houden.

De onderwijskoepels zijn wel voorstander van een inkorting van de zomervakantie en een herverdeling -  "een betere spreiding " - van de vakantieperiodes. Het Gemeenschapsonderwijs (GO!) vindt het model uit Franstalig België goed om de leerstof beter te plannen. Ook Katholiek Onderwijs Vlaanderen is principieel pro als aan een aantal specifieke voorwaarden wordt voldaan. Zo moet de meerwaarde voor het leerproces blijken uit onderzoek dat wordt uitgevoerd in Vlaanderen, klinkt het.