"We hebben niet meer de moed om te werken": kindbegeleiders staan alleen voor groepen van 15 kinderen, norm is 8

"Het is moeilijk om mijn job goed te doen. We proberen aan iedereen aandacht te geven, maar dat lukt niet altijd." Het is etenstijd bij kinderopvang De Zinnekes in Brussel en kindbegeleidster Benedicte staat alleen voor een groep van ongeveer 15 kinderen. Dat wil zeggen: 15 potjes tegelijk op tafel krijgen, 15 smossende peuters en 15 keer 'een hapje voor mama en papa'. Nochtans is er in België een norm van 8 kinderen per begeleider. Dat is zowat de helft.

De Zinnekes is al maanden op zoek naar nieuwe medewerkers, tevergeefs. Daarom heeft de crèche beslist om elke week een andere leefgroep te sluiten. Zo kunnen begeleiders bijspringen bij elkaar, wordt de last van de sluiting verdeeld over alle ouders, en kunnen ze de veiligheid van de kinderen garanderen.

Een beslissing die nodig is om het werkbaar en veilig te houden, want hun begeleiders zijn op. "Ik voel me echt moe", vertelt Benedictes collega Niuscha. "Ik ben ook gestresseerd want ik ben hier met de kindjes, dus ik ben verantwoordelijk. We hebben niet meer de moed om te werken want het is echt te zwaar".

Het verhaal van De Zinnekes is geen uitzondering. De vraag naar kindbegeleiders is een pak groter dan het aanbod. Eind juli waren er bij de VDAB 904 vacatures, vijf jaar geleden (in 2017) waren dat er op hetzelfde moment in het midden van de zomer maar 227.   

"Ik schrik er niet zo van en dit is ook niet enkel een Brussels probleem", vertelt Michel Vandenbroeck in "Laat". Hij is professor gezinspedagogiek aan de Universiteit Gent. "We zien in heel Vlaanderen dat het personeelstekort echt schrijnend wordt." Steeds meer crèches moeten, net als De Zinnekes, leefgroepen sluiten of hun openingsuren aanpassen omdat er niet voldoende personeel is voor een late shift. 

Alleen staan voor een grote groep is bovendien niet alleen zwaar, het is in feite ook illegaal. Vandenbroeck is streng. "15 kinderen kan niet, dan moet die crèche sluiten. Dat is echt niet oké want je kan niet bieden wat nodig is. We mogen dat niet toelaten."

Maar hoe komt het dat er zo'n personeelstekort heerst bij kinderdagverblijven? De reden ligt volgens Vandenbroeck voor de hand: begeleiders haken af. 

Uit een bevraging bij 300 laatstejaars blijkt dat minder dan een derde aangeeft dat ze ooit in de kinderopvang willen werken. "Het is een combinatie van een zware job, te veel kinderen en een sector die niet goed betaald wordt", zegt Vandenbroeck.

Minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) reageert ook op de personeelstekorten: "We hebben al verschillende initiatieven genomen", klinkt het. "Begin juli hebben we met de zorg- en welzijnssector een akkoord gesloten om 3.300 mensen die hun carrière een nieuwe richting willen geven te laten instromen. Zonder diploma de opleiding op de werkvloer volgen." De zogenoemde zij-instromers dus. 

"Die mensen kunnen tot zeer competente begeleiders uitgroeien", zegt ook Vandenbroeck. Maar er is veel coaching nodig, voegt hij eraan toe. "De begeleidster die 8 kinderen moet opvangen kan dat er niet bijnemen. Dat zou een fiasco zijn. Je moet investeren in coaching, en die is er nu te weinig op de werkvloer om 3.300 mensen te kunnen opvangen", zegt Vandenbroeck. 

Daarbovenop is er volgens minister Crevits nog meer nodig dan mensen naar de job leiden. De positieve kanten van de sector moeten meer belicht worden. "Het is natuurlijk ook een fantastische job, hé", bevestigt Vandenbroeck. 

Mensen kiezen voor het beroep omdat ze iets kunnen betekenen in het leven van de kinderen, omdat ze hen iets kunnen bijbrengen en hen vooruit zien gaan. "Als de arbeidsomstandigheden goed zijn, zodat zij die betekenisvolle interacties kunnen hebben, dan is dat een fantastische job", zegt Vandenbroeck.

Of de problematiek veel impact heeft op de kinderen zelf, is nu nog moeilijk te zeggen volgens Vandenbroeck. Wat wel vaststaat, is dat kinderopvang van goede kwaliteit een positief effect heeft op zowat alle domeinen van de ontwikkeling. 

Vandenbroeck voegt daar een kanttekening aan toe: "Daarvoor heb je die betekenisvolle interacties nodig en dan zouden we toch beter naar een kinderopvang gaan met 5, maximaal 6 kinderen per volwassene".