‘Hobby’s hebben mijn kinderen niet meer, die zijn te duur’: sommige ouders dreigen door dure septembermaand kopje-onder te gaan

“Toen ik mijn zoon ging inschrijven, moest ik meteen 50 euro neerleggen. Ik had daar niet op gerekend, dus dat was een serieuze streep door mijn rekening. En het was dan nog eens het einde van de maand.” Anja Sabbe (51) uit Aalst is moeder van vier kinderen. Twee van hen gaan nog naar de middelbare school. Thuis heeft ze een budgetmeter voor gas en elektriciteit, maar dat verhindert niet dat ze met een bang hart september tegemoet gaat. “Je weet nooit op voorhand welke kosten er nog bijkomen”, klinkt het.

Sabbe is terecht bezorgd. Terwijl de oorlog in Oekraïne de energieprijzen de lucht in duwen, moeten ook scholen en hun leveranciers stilaan de gevolgen daarvan doorrekenen. Zo liet Stad Gent weten dat de prijzen van schoolmaaltijden toenemen door de stijgende kosten bij de leverancier. Ouders die vorig schooljaar nog 4,20 euro betaalden voor een middagmaal voor hun kind in het lager onderwijs, tellen daar vanaf september 4,90 voor neer. Ook in scholen buiten het stedelijk onderwijs zouden die prijzen stijgen. Daarnaast zal een schooluitstap of sportdag ongetwijfeld duurder worden door de stijgende brandstofprijzen voor busmaatschappijen.

Kopje-onder

De voorspelde prijsstijgingen, in combinatie met een hoog aantal onbetaalde schoolfacturen vorig schooljaar, leidden ertoe dat kinderarmoedeorganisatie Stichting Pelicano en vzw SOS Schulden op School samen aan de alarmbel trekken. “We zien een sterke stijging in het aantal hulpaanvragen. Terwijl het tien jaar geleden om twee tot acht gezinnen per maand ging, zijn het er nu veertig à vijftig”, vertelt Christiaan Hoorne, oprichter en directeur van Stichting Pelicano.

“Bovendien zien we een dubbele verschuiving in het publiek dat zulke hulp nodig heeft”, vervolgt Hoorne. “Vroeger waren het altijd huurders, maar nu zitten er ook mensen bij die wel een eigendom hebben. Daarnaast zitten er ook steeds meer mensen uit de onderste laag van de middenklasse tussen.” Aan de schoolzijde ziet ook Bert Vermaanen, financieel directeur bij Don Bosco Groot-Bijgaarden, dezelfde trend: “Het aantal onbetaalde schoolfacturen stijgt jaar na jaar exponentieel, ondanks de inspanning die wij leveren om de kosten stabiel te houden.”

Tot grote frustratie van wetenschappers bestaat er geen algemeen overzicht van de hoeveelheid onbetaalde schoolfacturen in heel Vlaanderen. “Maar de indicaties van armoedeorganisaties en scholen zijn niet onverwacht”, zegt armoede-expert Wim Van Lancker (KU Leuven). “Zowel de inflatie als de gestegen energieprijzen zijn voor heel wat gezinnen een flinke slok op de borrel. Dan zou het kunnen dat de traditionele uitgaven in september misschien weleens de reden zijn waarom sommigen kopje-onder gaan.”

“Nu, het goede nieuws is dat wie recht heeft op een schooltoelage die vroeger uitbetaald krijgt en dat het ook automatisch gebeurt, via het groeipakket (de vroegere kinderbijslag, PG)”, zegt Van Lancker. “Tegelijk weten we dat het groeipakket niet volledig geïndexeerd wordt. Dat is dan weer minder nieuws.”

Apart bureau voor cash

Om de klap van september wat te verzachten, raadt SOS Schulden op School scholen aan om de eerste schoolfactuur niet in september te sturen, maar bijvoorbeeld in oktober. “Heel veel kosten komen dan samen, zoals schoolboeken maar ook een nieuwe boekentas of kleren”, zegt Johan Van Biesen van SOS. Dat is een goed idee, vindt Van Lancker. “Maar het is natuurlijk geen structurele oplossing”, zegt hij. “Eigenlijk moeten we ervoor zorgen dat de kostprijs voor een schooljaar daalt.”

Een structurele oplossing waar armoede-organisaties al jaren voor pleiten, is een maximumfactuur. In het basisonderwijs is die er al, in het secundair nog niet. “Ouders van jonge kinderen houden daarom nu al hun hart vast voor de kosten in het middelbaar”, weet woordvoerder en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp van het Netwerk tegen Armoede. “Veel leerlingen die uit een kwetsbare gezinssituatie komen, zitten bovendien in een beroepsrichting, waar de facturen het hoogst zijn door het specifieke materiaal dat ze moeten aankopen. Een maximumfactuur moet scholen doen nadenken over een kostenbewust beleid.”

En scholen zelf? “We houden er nu al boekhoudkundig rekening mee dat de school steeds meer kosten zal hebben die het niet zal kunnen recupereren”, zegt Vermaanen. “We zullen ook nooit een incassobureau sturen. In plaats daarvan werken we via een aanpak op maat. Ouders die dat willen, kunnen bijvoorbeeld in alle privacy aan een apart bureau cash betalen.” Om de voorziene betaalproblemen dit najaar aan te pakken, heeft de school zelfs een extra werknemer in dienst genomen.

Sabbe redt zich ondertussen dankzij de steun van BiJeVa vzw. “Zij zorgen voor voedsel, en ook bijvoorbeeld fietsen en vakanties voor de kinderen. Ik wil dat mijn kinderen er zo weinig mogelijk onder lijden.” Maar op andere uitgaven moet ze wel noodgedwongen besparen: “Hobby’s hebben mijn kinderen niet meer, die zijn te duur. En hoewel de kinderen graag een nieuwe boekentas willen, laat ik ze hun oude zo lang mogelijk gebruiken. Gelukkig begrijpen ze dat.”