“Hilda was als een moederfiguur voor álle mijnwerkers. Ze was altijd in haar winkeltje terug te vinden en je kon altijd bij haar terecht. Voor een glas melk, maar ook om over je problemen te vertellen. Je kon haar honderd procent vertrouwen. Als je haar iets vertelde, wist je dat het voor altijd in het melkhuisje zou blijven.”

LEES OOK. Kompel brengt met biertje ode aan lampenmeisje Maria: “Oneindig veel respect voor haar”

Eddy Pluymers (61) uit Bolderberg werkte van ‘77 tot ‘96 in de mijn van Zolder. In het theaterstuk Wit Goud Zwart Stof helpt hij mee als regieassistent. “Als het over de mijnwerkers gaat, geef ik advies over het taalgebruik diep in de put, of hoe ze er moesten bewegen.” Hij is niet de enige die vol warmte over Hilda Put spreekt en haar zich herinnert.

Stok om te strelen

Hilda zelf blijkt nog zo kwiek als een hoentje: 78 jaar zou je haar nooit geven. Ze herinnert zich alles glashelder en in technicolor. Ze vertelt voluit en met veel liefde voor haar periode in de mijn. “Thuis hadden we het niet breed”, zegt ze. “Ik hielp mijn vader die melkboer was. De hele dag werken, maar ik verdiende niks. Ik wou iets anders doen. Iemand van melkerij Lilac uit Zonhoven wist nog wel een job voor mij: melkmeisje in de mijn van Zolder. Ik? Als meisje van 21 tussen al die mannen? Nooit! Maar die man van Lilac nam me mee om eens te gaan kijken. Ik zag toen dat ik achter een loket kon werken. ‘Daar kunnen ze niet aan mij’, dacht ik. Dus wilde ik het wel eens proberen.”

Even later - als ze voor de foto poseert - heeft ze een stok vast. “Dezelfde als toen”, zegt ze. “Als er ook maar ene probeerde achter de toog te komen, zei ik dat ik hem met mijn stok zou ‘strelen’. Nooit is er iemand over de toog gekropen.”

Knappe kompels

Ze werkte tussen 6.000 mannen, maar getrouwd is Hilda nooit. Zaten er dan geen knappe kompels tussen? “O jawel, ik bekeek ze soms wel eens. Maar het was altijd heel erg druk aan mijn winkeltje. Tijdens de wissel van de posten was het zweten. Ze hebben eens geteld dat ik tien glazen melk per minuut bediende. Niet alleen gewone melk, hé. Ook een kriekske - melk met grenadine - of met pistache… Ik maakte ook ijs. Glazen melk werden nooit in de hand gegeven: ik schoof ze over de toog heen. Iedereen wist dat ik dat zo deed en nooit is een glas kapot gevallen.”

LEES OOK: Hilda Put in haar melkbar: “In het begin had ik schrik om als meisje van 21 tussen al die mannen te staan”

De laatste jaren, voordat de mijn sloot, hoorde ze de kompels steevast vertellen over hun pensioenen, maar Hilda was inmiddels als zelfstandige aan de slag. Ze zag wel net als de kompels hoe het einde naderde. “De mijn was mijn huis en thuis, de mijnwerkers waren mijn kinderen. Ik wist natuurlijk dat de sluiting eraan kwam. Ik was 51 toen ik stopte en eerlijk: ik voelde toen wel dat het genoeg was geweest. Ik had alleen maar gewerkt. Na mijn laatste dag ben ik dan voor mijn familie beginnen zorgen. Mijn ouders, mijn broers, mijn zus... Ik heb ze allemaal moeten afgeven, maar ik vond het fijn dat ik er nog kon zijn voor hen om ze tijdens hun ziektes te verzorgen. Dat zorgzame zit wel in mij. Als ik ooit had mogen studeren, was ik waarschijnlijk verpleegster geworden.”

Klik

Toen Inge Mariën (54) van theatergroep MOTUS het verhaal van Hilda hoorde, wilde ze er onmiddellijk een theaterstuk van maken. “Iedereen moet dit verhaal leren kennen. Ik wil aan mensen de emotie en ontroering van dit prachtige levensverhaal overbrengen. Bij onze eerste ontmoeting was er al meteen een klik. We hebben veel gepraat en we zijn ondertussen vriendinnen. In ‘Wit Goud Zwart Stof’ is Hilda de rode draad, de kern van het verhaal, maar het gaat ook over het harde werk van de kompels onder de grond. Veel van hen komen kijken.”

Daar kijkt Hilda nog het meeste naar uit. “Ik ga naar de vijf voorstellingen komen, ik wil niks missen! Misschien zie ik daar wel veel vrienden van vroeger?”

Laat de kriekskes smaken.

‘Wit Goud Zwart Stof’, Motus, op 2, 3, 4, 9 en 10 september, CC Muze in Heusden-Zolder. Tickets kosten 15 euro. Info: www.muze.be