Vlaamse regering staat voor hete herfst, met stikstof, Ventilus en energiedossier

Dat cijfer gaat uit van ongewijzigd beleid, maar in september start de regering aan de begrotingsbespreking voor 2023. Op 26 september wordt het resultaat van die oefening voorgesteld in de Septemberverklaring van minister-president Jan Jambon (N-VA) voor het parlement.

Alvast CD&V heeft al heel vroeg duidelijk gemaakt wat het bij die bespreking uit de brand wil slepen. Het Groeipakket, de vroegere kinderbijslag, moet omhoog. De regering besloot vorig jaar om het basisbedrag jaarlijks niet meer met 2 procent, maar met 1 procent te indexeren en dat wil CD&V teruggeschroefd zien.

“Ik hoop dat ze dat binnenhalen, maar zelfs die 2 procent vangt de stijging van de levensduurte lang niet meer op”, zegt Hannes Anaf van oppositiepartij Vooruit. “Eigenlijk zou de kinderbijslag opnieuw de gezondheidsindex moeten volgen, zoals vroeger.”

Bronnen wijzen erop dat CD&V zal moeten kiezen: budget voor de kinderbijslag of budget voor een herziening van het stikstofakkoord.

Eerder dit jaar besloot de regering dat een veertigtal rode landbouwbedrijven tegen 2025 verplicht moeten sluiten. Het gaat om bedrijven die door de combinatie van hun ligging met hun uitstoot een belangrijke impact hebben op de natuur in hun omgeving. Een hele reeks andere landbouwbedrijven moet zwaar investeren om open te kunnen blijven.

Tegen het ontwerpakkoord werden bijna 19.000 bezwaarschriften ingediend. CD&V heeft traditioneel een sterke binding met de landbouwers en koos met Jo Brouns een nieuwe minister die met zijn lokale achtergrond een grote affiniteit heeft met de sector. Brouns wil rekening houden met de bezwaren. “Ik ga de 19.000 bezwaarschriften die zijn binnengekomen grondig bekijken samen met minister Demir”, zei hij in een interview met deze krant. En: “De doelstellingen qua stikstofreductie moeten we halen, maar over de weg ernaartoe is een debat nodig - mét de boeren.”

Björn Rzoska van Groen hoopt dat CD&V haar eisen rond het Groeipakket niet zal moeten inslikken voor een herziening van het stikstofakkoord. “Na het heikele parcours van voormalig minister van Welzijn Wouter Beke zal de nieuwe minister, Hilde Crevits, toch met iets moeten kunnen uitpakken”, analyseert hij.

Als de regering de aanbevelingen van de onderzoekscommissie rond de kinderopvang wil opvolgen, moet er ook in die sector geld op tafel komen. “Het aantal kinderen per begeleider moet omlaag”, zegt Hannes Anaf. “Ik blijf het ook absurd vinden dat we het normaal vinden dat er voor elk kind een plaats op school wordt gegarandeerd, maar niet in de kinderopvang.”

Een ander mijnenveld voor CD&V is Ventilus. Die nieuwe hoogspanningslijn in West-Vlaanderen moet de offshore-windenergie aan land krijgen, maar stuit al jaren op protest in een reeks gemeenten. De burgemeesters van de betrokken gemeenten (veelal CD&V’ers, red.) en een aantal actiegroepen ijveren ervoor de leidingen ondergronds te trekken. Maar dat is volgens de aangestelde intendant, Guy Vloebergh, zo goed als onmogelijk. Hij geeft in zijn rapport duidelijk de voorkeur aan een bovengrondse leiding.

De beslissing werd in juli, bij de laatste ministerraad voor het reces, opnieuw uitgesteld. Er werden deze zomer nieuwe bilaterale gesprekken gevoerd met de betrokken burgemeesters, die zicht kregen op extra flankerende maatregelen. Een definitieve beslissing komt er in september, beloofde minister-president Jambon in juli. “De parlementaire meerderheid voor een bovengrondse oplossing is er, wat heeft CD&V nog nodig om de bocht te maken?”, vraag Rzoska zich af.

Lees ook. Nog geen beslissing over Ventilus, maar proefboringen wel al gestart: “Keuze voor traject lijkt vast te liggen” (+)

Een dossier dat alle regeringen van het land na de zomer op hun bord zullen krijgen is de energiefactuur. “Toch verbazingwekkend dat we hier deze zomer de Vlaamse Energieminister noch de minister-president over hebben gehoord”, vindt Chris Janssens van Vlaams Belang. “Er lijkt geen enkele sense of urgency te bestaan over de drama’s die deze winter worden verwacht.”

Ook Vlaanderen heeft hier immers een invloed, met een reeks eigen heffingen op de afrekening voor gas en elektriciteit. De regering besloot eerder dit jaar al om de komende tien jaar 1,2 miljard euro minder groenestroomcertificaten uit te betalen aan grote investeerders. Daardoor kan de factuur een beetje omlaag.

“Energieminister Zuhal Demir voert steeds aan dat ze al meer voor de factuur heeft gedaan dan de federale minister, maar er is nog veel marge”, vindt Rzoska. Zo worden de steunmaatregelen voor hernieuwbare energie en het energiefonds gefinancierd met heffingen op de factuur.

De oppositiepartijen blijven aandringen op drastische maatregelen om de Vlaamse woningen op korte tijd geïsoleerd te krijgen. Zo zijn Vooruit en Vlaams Belang voorstander van een prefinanciering. De overheid betaalt dan de renovatie en de verbruikers betalen terug met het geld dat ze uitsparen op hun energierekening.

“De situatie op de energiemarkt zal de regering er misschien toe nopen om écht tot aan de verkiezingen te regeren en niet te vroeg in campagnemodus te gaan”, denkt Rzoska. “Ze zal voorbij de eigen schaduw moeten stappen, zoals tijdens de coronacrisis.”

Op de iets langere termijn loert volgens milieuverenigingen na de energiecrisis en de stikstofcrisis een watercrisis om de hoek. Vandaag wordt de Europese kwaliteitsnorm slechts in één van de 195 Vlaamse waterlopen gehaald. Tegen 2027 zouden in principe alle waterlopen moeten voldoen, maar dat is niet meer haalbaar. Een gerechtelijke uitspraak zou tot een blokkering van nieuwe economische activiteiten kunnen leiden, net zoals in Nederland - en ei zo na in Vlaanderen - gebeurde met stikstof.

Chris Janssens wijst tot slot nog op het lerarentekort, dat onze onderwijskwaliteit nog verder onderuit kan halen. “De huidige maatregelen tegen het tekort lijken weinig zoden aan de dijk te zetten. Het stelsel van vaste benoemingen moet worden hervormd om meer vrijheid te creëren, de planlast moet omlaag en zij-instromers moeten meer anciënniteit kunnen meenemen”, vindt de Vlaams Belanger. “De combinatie van het lerarentekort met het eindtermendebat zal alvast voor een warme 1 september zorgen”, besluit hij.