“Diversiteit zonder inclusie betekent niets. Dat zijn slechts cijfers”: atlete Cynthia Bolingo vraagt tijdens seminarie aandacht voor thematiek in de sport

Onder de genodigden in het Hilton Double Tree hotel in Brussel was ook Carole Bam, coach van de Belgian Cheetahs en intussen ook al tien jaar trainster van Cynthia Bolingo. De Belg van Kameroense origine brak tijdens het WK atletiek in Eugene (VS) nog in tranen uit toen ze het over erkenning had. Ze klaagde de onverdraagzaamheid binnen de federatie aan. “Misschien hebben ze me als persoon gewoon niet graag? Is het omdat ik een vrouw ben? Ik weet alleen dat ik me niet het minste foutje kan permitteren of ze dreigen met ontslag. Het is lastig om zo van dag tot dag te leven. Maar ik doe mijn job als trainster graag, anders zou ik al lang zijn gestopt of had ik het opgegeven.”

Tijdens het seminarie over diversiteit haalde Bolingo het voorval aan. “Op het EK in München waren er 22 trainers mee: drie van hen waren vrouwen. Zij moeten continu bewijzen dat ze hun plek verdienen en moeten er harder voor werken dan hun mannelijke collega’s, zonder dat ze er erkenning voor krijgen. Hoe wil je dat de jongere generatie ooit aan zo’n job zou denken als er zo weinig voorbeelden zijn? Diversiteit zonder inclusie betekent niets. Dat zijn slechts cijfers.”

Bolingo erkent dat ook zij in eerste instantie bevooroordeeld was toen Carole Bam in 2012 voorstelde dat ze bij haar zou trainen. “Tijdens het eerste deel van mijn carrière werd ik door een mannelijke coach getraind maar ik was klaar om mijn horizon te verbreden,” vertelt ze. “Maar dat een zwarte vrouw me zou coachen, dat leek me ondenkbaar. Ik moet toegeven dat ik zèlf aan haar capaciteiten twijfelde, terwijl ze meer met mij gemeenschappelijk had dan vele anderen. Ik had in de atletiek nog nooit een vrouwelijke coach gezien. Waar kwam zij ineens vandaan? Intussen is de situatie nog niet veel verbeterd. Er is geen inclusie of echte wil om te veranderen. Ze botsen nog altijd tegen een glazon plafond aan.”

Carole Bam was vroeger zelf een atlete. En als atlete kreeg ze nooit echt te maken met sexisme of racisme. Maar als coach wel: “Ik beantwoord aan twee stereotypen: ik ben zwart en ik ben een vrouw. Ik voel elke dag dat ze me wel toleren maar voor ik kan spreken over inclusie... Ik voel niet dat ik erbij hoor. Er zijn zelfs atleten die me ronduit zegden dat ze mij niet als coach wilden omdat ik een vrouw ben. Een man geloven ze snel op hun woord maar als vrouw moet je telkens iets uitvoerig uitleggen voor je hen kan overtuigen. Er is nog een lange weg te gaan. Diversiteit is goed, maar is de aanvaarding er al? Het ligt in de menselijke aard om bang te zijn van het onbekende terwijl je diversiteit net moet omarmen, want dat zorgt voor een meerwaarde, ook bij bedrijven.”

Uiteraard vragen Bolingo en co voor politieke steun. Aan Franstalige zijde is die er sinds sportminister Valérie Glatigny (MR) subsidies linkt aan de samenstelling van de raden van bestuur van hun sportfederaties. Dat draait nu rond 20 procent vrouwen maar tegen 2024 moet dat 33 procent zijn. Aan Vlaamse kant wordt er niets opgelegd. “Ik zie quota als een noodzakelijk kwaad,” zei Memorial-directrice Kim Gevaert. “Anders duurt het lang voor er iets verandert.”

Triatlete Claire Michel, die ook zetelt in de atletencommissie van het BOIC, diepte persoonlijke anecdotes op die haar tot inzichten brachten. Zo kreeg ze het voor elkaar dat de outfits in de triatlon bij de vrouwen het lichaam volledig mogen bedekken nadat een Egyptische atlete haar op die regel had gewezen: “Je moet bondgenoten voor elkaar zijn, je moet soms voor elkaar vechten, want ik was toch verrast over de spanningen die dat debat veroorzaakte.”

Een ontmoeting met oud-atleten deed haar dan weer inzien dat het belangrijk is om de strijd voort te zetten. “Andere vrouwen effenden het pad voor ons. Het is belangrijk dat wij de poorten open houden en zelfs open beuken als het moet. Wij zijn verantwoordelijk voor de toekomstige generaties.” Ook zij haalde het belang van rolmodellen aan - “als je een voorbeeld hebt, dan kan je als kind redeneren: als zij dat kan, waarom zou ik dat dan niet kunnen?” - en van empathie. Toen ze door een blessure tijdelijk in een rolstoel belandde en een trede niet kon overwinnen, besefte de Brusselse dat ze altijd vanuit het standpunt van de meerderheid had gedacht. “Ik had me nooit vragen gesteld over hoe het is om bij een minderheid te horen.”

Isaac Kimeli hoort tot zo'n minderheid: hij is een zwarte atleet. Een Keniaan, genaturaliseerd tot Belg. Ook hij kreeg al met racisme en sexisme te maken. “Een automerk zei me eens dat ze geen buitenlandse atleten sponsoren, maar alleen Belgen. Een schoenmerk dat ze alleen vrouwen sponsorden omdat die op meer belangstelling konden rekenen dan de mannen. Dat is toch hard.”