Welkom terug in Midden-Aarde: wat je moet weten over de peperdure tv-reeks "The rings of power"

Schuif op,  draken, hier komen de elfen en de dwergen. Voor fantasyfans zijn het gouden tijden. Minder dan twee weken na de start van “House of the dragon”, de vervolgreeks van “Game of thrones”, is er nu “The rings of power” geïnspireerd op “The lord of the rings” en andere boeken van  J.R.R. Tolkien.  Opvallend: het zijn allebei prequels. “House of the dragon” speelt zich zo’n 200 jaar eerder af en “The rings of power” zelfs vele duizenden. 

Tijd om je kaart van Midden-Aarde weer boven te halen. Duizenden jaren voor Bilbo, Frodo of Sam op avontuur trokken, is de tweede Era een tijd van relatieve vrede. De slechte god Morgoth is verslagen, zijn leerling Sauron is verdwenen, of toch niet? De elf Galadriel die haar broer verloor, gaat op wraakmissie. 

En natuurlijk draait het allemaal om de ringen, die gesmeed worden. Drie voor de elfen, zeven voor de dwergen, negen voor de mensen en “One ring to rule them all”, de éne ring van Sauron om iedereen te slim af te zijn. De beruchte "My preciousss" van Gollem. 

Wat macht doet met al die volkeren, daar gaat het volgens co-showrunner Patrick McKay om. De actie speelt zich af op verschillende mythische plaatsen; je vliegt als kijker mee over bergpassen en zeeën, je duikt weer in krochten en donkere bossen waar je al eens een monster kunt tegenkomen. 

De vraag of de film beter is dan het boek is dit keer niet zomaar te beantwoorden. “The rings of power” is geen nieuwe verfilming van “The lord of the rings”, het boek uit 1954-1955 van J.R.R. Tolkien, zoals Peter Jackson dat zo’n 20 jaar geleden deed in drie delen. Dit gaat over de verre voorgeschiedenis van dat epos en is gebaseerd op verwijzingen naar vroeger uit “The lord of the rings” en aanhangsels van dat boek. “The Silmarillion”, het geschiedenisboek samengesteld na de dood van Tolkien, is daar niet bij; die rechten zijn niet verkocht aan Amazon. 

De makers hebben zich vrijheid gepermitteerd. "The rings of power" bevat "dialogen, personages en plaatsen, geïnspireerd op maar niet vervat in het originele bronnenmateriaal”, staat als een soort disclaimer te lezen in de aftiteling. Kleinzoon Simon Tolkien was wel “consultant” voor de nieuwe tv-serie.

Wie de trilogie heeft gelezen of bekeken, loopt bekende namen tegen het lijf in de nieuwe reeks. Slechterik Sauron of Galadriel, de blonde elfenvrouw van de wouden van Lothlórien. Elf Elrond kennen we ook nog. Handig, die onsterfelijke mythische figuren!

Er zijn ook bekende locaties. Khazad-Dûm of de mijnen van Moria, het onderaardse rijk van de dwergen onder de Mistige Bergen is in “In de ban van de ring” een vernielde plek, vergeven van Orks. Hier zien we de plek duizenden jaren eerder als een bloeiend en levendig dwergenkoninkrijk. 

Hobbits zijn er niet, want die waren er nog niet in die tijd. Wel hun voorouders: de harfoots, of bruivels in de Nederlandse vertaling. Sympathieke mannen en vrouwen met een sterk gemeenschapsgevoel. Ze leven als nomaden, dus dit keer geen knusse hobbitholen.

Midden-Aarde is drukbevolkt in de reeks, met niet minder dan 22 personages en een hoop figuranten. Galadriel, rol van Cate Blanchett in de Jackson-films, wordt nu vertolkt door Morfydd Clark. Nog bekende koppen: de Britse zwarte comedian Lenny Henry speelt een geestige harfoot. Robert Aramayo is halfelf Elrond. Aramayo dook al op in “Game of thrones” als de jonge versie van Ned Stark. Elfensmid Celebrimbor is een rol voor Charles Edwards, bekend van “The crown”.

Er lopen veel sterke vrouwen rond in "The rings of power". Galadriel is een koene elfenridder; er is ook de dappere kruidenvrouw Bronwyn bij de mensen, de goedlachse zwarte dwergenprinses Disa of de onweerstaanbare Nori Brandyfoot, het nieuwsgierig aagje onder de harfoots. 

Diversiteit in Midden-Aarde was er altijd al, met al die verschillende volkeren. Voor het eerst zijn elfen, dwergen, mensen of harfoots ook gespeeld door acteurs van kleur. De verhalen van Tolkien, diep geworteld in allerlei Europese legendes, worden hierdoor naar de globale 21e eeuw en naar een nieuwe generatie gekatapulteerd.  Maar er zijn ook tegenstanders die de nieuwe personages en interpretaties te "woke" vinden.

Howard Shore schreef onvergetelijke melodieën voor de drie films van “The lord of the rings”. Voor deze nieuwe reeks componeerde hij de openingsmuziek. De rest van de score is van de hand van Bear McCreary. Hij verzon 15 nieuwe muzikale thema’s: harp voor de elfen, violen en fluiten voor de harfoots, diepe mannenstemmen voor de dwergen. Opgenomen met groot orkest in Londen en een 40-koppig koor in Wenen, dat zingt in meerdere Tolkientalen, aangevuld met allerlei instrumenten, van doedelzak tot de hardangerviool die we ook al hoorden bij Howard Shore. De soundtrack klinkt wel wat bombastisch en ligt er dik opgesmeerd.

“Kosten noch moeite werden gespaard” is een understatement voor "The rings of power". We konden alvast de eerste twee episodes bekijken. Tussentijdse conclusie: dit zou je op een groot scherm moeten zien, niet op je tv of je computer, met al die adembenemend mooie Nieuw-Zeelandse landschappen en decors.

Minpuntje: in de elfenscenes is het zwaar op de hand, met plechtige statements en dodelijke ernst. Kostuums en scenografie doen wat aan opera’s van Richard Wagner denken. Heel leuk en levendig gaat het eraan toe bij de harfoots, en de dwergen zijn weer tegelijk lomp en geestig. Voor seks en bloederig geweld moet je bij “House of the dragon” zijn, niet bij "The rings of power". Dat is duidelijk een reeks voor jong en oud, hoewel soms best griezelig en spannend.

De reeks is gemaakt en betaald door Amazon. Dat is het bedrijf van Jeff Bezos, na Bill Gates de rijkste Amerikaan, ook bekend van Blue Origin, zijn eigen ruimtevaartbedrijf waarmee hij commerciële vluchten organiseert. En blijkbaar is Tolkien, naast ruimtevaart, een persoonlijke obsessie voor Bezos. In 2017 kocht Amazon de rechten van de erfgenamen van Tolkien voor 250 miljoen dollar. Bezos was Netflix en HBO toen te snel af. De productiekosten voor acht afleveringen van een eerste seizoen van “The rings of power” worden geschat op 465 miljoen. Er zijn afspraken om vijf seizoenen te maken. Kostprijs meer dan een miljard. 

Eén ding is zeker: er zijn veel kijkers en adverteerders nodig om die investering rendabel te maken. En er is concurrentie van het “House of the dragon”-publiek op HBO. Want voor hoeveel verschillende streamingdiensten zijn mensen bereid om abonneegeld te betalen in deze dure tijden? 

Draken en elfen: dit is ook een epische strijd tussen streamingdiensten HBO en Amazon Prime.

"The lord of the rings: the rings of power" wordt vanaf 2 september gestreamd op Amazon Prime.