Van Noord-Koreaanse vluchteling tot influencer: deze ‘overlopers’ maken het in Zuid-Korea

Het lijkt een onwaarschijnlijke carrière: van een anoniem bestaan in een dictatuur waar smartphones slechts voor de elite zijn weggelegd en alleen toegang geven tot een gecensureerd intranet, tot succesvolle influencer op het wereldwijde web. Toch geven steeds meer Noord-Koreaanse overlopers op die manier invulling aan hun nieuwe leven. Het is een kwestie van overleven, eigen keuzes maken en begrip proberen te kweken tussen twee volken die elkaar steeds minder goed kennen.

Op sociale media vertellen de vluchtelingen over hun ontberingen onder het dictatoriale regime van Pyongyang: van alledaagse zaken zoals taal, eten en make-up tot meer politiek gevoelige onderwerpen. En ze verdienen er ook nog eens goed geld mee.

Kang Na-ra is een van hen. De 25-jarige vluchtte in 2014 als tiener naar het zuiden. Ook haar assimilatie verliep moeilijk: eenzaamheid, cultuurverschillen en geldproblemen wegen namelijk zwaar op overlopers zoals Kang. Zo is de werkloosheid onder hen bijna dubbel zo hoog als onder Zuid-Koreanen, volgens de lokale autoriteiten.

Maar de Zuid-Koreanen zijn zeer geïnteresseerd in de levensverhalen van hun overgelopen noorderburen. Tot de opkomst van de sociale media waren het speciale televisieprogramma’s waar de vluchtelingen over hun ervaringen praatten. Een soort van ‘Overloper tv’ zeg maar. Ook Kang was te gast in enkele uitzendingen en raakte zo bekend bij het grote publiek. Maar het waren vooral de Zuid-Koreaanse televisiemakers die profiteerden van dat format.

En dus zag Kang een gat in de markt: in 2017 begon ze haar eigen kanaal op Youtube waarop ze vertelt over haar dagelijks leven. Zo vergelijkt ze op luchtige toon de schoonheidsnormen in Noord-Korea met die van Zuid-Korea: zo vertelt ze vol verbazing over het bestaan van bh-vullingen en borstimplantaten in haar nieuwe thuisland: “In Noord-Korea zijn grote borsten uit den boze!” In andere video's beantwoordt ze vragen over haar ontsnapping aan de dictatuur. Bijvoorbeeld over wat overlopers meenemen als ze naar het zuiden trekken: “Rattengif om zelfmoord te plegen als je gepakt wordt”.

Kang wist een trouwe fanbase op te bouwen en stap voor stap haar kanaal te professionaliseren. Het gaat haar goed: ze heeft inmiddels ruim 350.000 abonnees op Youtube en haar video's worden door miljoenen mensen bekeken. Ze nam verschillende agentschappen in de arm en wist lucratieve sponsordeals met grote kledingmerken binnen te slepen. “Ik heb nu een stabiel inkomen”, vertelt Kang aan CNN. “Ik kan nu kopen en eten wat ik wil, maar ook uitrusten wanneer ik daar zin in heb”.

Kang is zeker niet het enige succesverhaal: er zijn meer Noord-Koreanen die dankzij sociale media een nieuw leven hebben opgebouwd als influencer. Volgens experten zijn de vluchtelingen zeer ondernemend en geeft het werkveld hen veel vrijheid: ze hoeven zich niet te bewijzen op de zeer competitieve arbeidsmarkt en zijn eigen baas.

Ook kunnen ze, in tegenstelling tot de wat oppervlakkige en sensationalistische programma's van de Zuid-Koreaanse ‘Overloper tv’ zelf de inhoud bepalen en invloed uitoefenen op hun kijkers: zo proberen ze Noord-Koreaanse stereotypen te ontkrachten en begrip te kweken tussen de twee volken.

Dat is volgens de influencers belangrijker dan ooit nu de spanningen tussen de regeringen van de twee landen weer oplopen terwijl de inwoners van beide landen amper contact met elkaar hebben. “Ik denk dat het nuttig is om het publiek via Youtube te vertellen over het lijden van de Noord-Koreanen”, aldus Gang Eun-jung (35), die in 2008 Noord-Korea ontvluchtte en in 2019 haar YouTube-kanaal begon. Ook zij heeft inmiddels ruim 177.000 volgers.

De Youtube-sterren zijn dus niet alleen gemotiveerd door geld en roem. Sterker nog, ze proberen steeds meer Zuid-Koreaanse jongeren aan zich te binden, die vaak weinig weten over Noord-Korea of het Korea van voor de oorlog. Dat geldt zeker voor Kang Na-ra, die af en toe nog last heeft van heimwee. “Ik wil dat dat de jeugd ook streeft naar de eenwording van Korea. Want zou dat niet de kans vergroten dat ik ooit weer mijn geboorteplaats kan bezoeken voordat ik doodga?”