Beleggingstips van expert Pascal Paepen: ‘Als de wereld lijkt te vergaan, moet je kopen, al gaat dat in tegen onze natuur’

Twaalf jaar werkte Pascal Paepen (54) in de Londense City, na Wall Street het belangrijkste financiële centrum ter wereld. Maar toen er tien jaar geleden sleet kwam op zijn werkvreugde, besloot hij zijn kinderdroom waar te maken. Aan de Thomas More Hogeschool en de KU Leuven campus Brussel doceert hij nu over alles wat te maken heeft met bank en beurs, en op Spaarvarkens.be geeft hij beleggingscursussen. De ideale expert om ons oor te luisteren te leggen, zeker nu de inflatie de 10 procent nadert en ons spaargeld verdampt waar we bijstaan. De beurs is een valabel alternatief, maar voor velen een ongrijpbare wereld.

Is de beurs een wondermiddel?

“Ze zal het op termijn altijd winnen van de inflatie. Maar als Poetin besluit een bom op de wereld te gooien of als het communisme een comeback maakt, stort ook de beurs in elkaar. Gebeurt dat niet, dan zal een korfje aandelen van goede bedrijven op termijn alleen stijgen, net als de waarde van een huis. Bakstenen worden duurder en de prijzen van werkuren stijgen, net als bij ondernemingen die activa of fabrieken hebben.”

En ondertussen daalt ons spaargeld in waarde.

“Er staat 300 miljard euro op de Belgische spaarrekeningen, en 100 miljard op onze zichtrekeningen. Tot voor kort kreeg je gemiddeld 0,11 procent rente: bitter weinig. Ik verwacht dat we net als Amerika nog wat stijgen, maar zelfs die hogere rente zal de inflatie nooit kunnen compenseren, want als de inflatie 2 procent bedraagt, is de reële waarde van spaargeld na 20 jaar al een derde gedaald. Bij een inflatie van 3 procent verliest spaargeld na 23 jaar de helft van zijn koopkracht. De kracht van een inflatie van 2 procent is al verwoestend, tien procent heeft een fenomenaal krachtige impact. Alleen als de rente minstens even hoog is, kan je de inflatie compenseren. Maar ken jij een spaarboekje dat 9,9 procent opbrengt? Brave spaarders moeten beseffen dat hun geld op lange termijn waardeloos wordt. Spaargeld verliest aan waarde en rusthuizen worden steeds duurder. Gewone spaarders zijn de pineut, zelfs met een stijgende rente.”

Dit is een goed moment om te investeren in aandelen?

“Als het wereldbeeld zwart kleurt en de wereld lijkt te vergaan, moet je kopen, al gaat dat in tegen onze natuur. We spelen liever op veilig. Als je nu een aandeel koopt, is er veel kans dat het verder zakt in waarde, vooraleer het weer stijgt. Dat is geen prettig gevoel. Je moet dat kunnen verdragen. In het slechtste geval verkopen mensen als de beurs dieprood staat, om weer te kopen als de beurs klimt. Als dat je reflex is, beleg je beter niet. Je moet gevoelens uitschakelen en zeker vijf jaar vooruitkijken. Beleggen doe je met je ratio.”

De MRBB, de financiële holding van de Boerenbond, waarschuwt voor meerdere magere jaren.

“Klopt. De vette jaren liggen achter ons. Het is even misgegaan in 2020, maar de beurs heeft zich snel hersteld. Ondernemingen zetten in op een versnelde digitalisering en voerden forse besparingen door waardoor de winstgevendheid van bedrijven tijdens de pandemie steeg. Bovendien was er een gunstig monetair beleid van de centrale banken. Ook de eerste helft van 2022 hield de beurs redelijk stand. Van half juni tot half augustus beleefden we een zomerrally. De S&P500, de index die de 500 grootste Amerikaanse bedrijven volgt, deed het goed en halveerde een verlies van 23 procent dat de eerste maanden van het jaar werd geboekt.

“Nu is het vet van de soep. De inflatie, de oorlog en de stijgende rente eisen hun tol. En de overheden moeten de coronafactuur betalen. Ze zoeken het geld waar het zit: bij de banken. Op termijn komt het weer goed, gaan we meer inzetten op duurzame energie en worden we minder afhankelijk van andere partijen. De scherpe kantjes van de globalisering gaan eraf.”

De inflatie is dus van voorbijgaande aard?

“Ik denk niet dat het nog veel erger wordt. De energieprijzen zullen dalen omdat olie en gas in Amerika zeven keer goedkoper is dan hier. De VS willen niet liever dan ons massaal veel energie leveren. In Louisiana opent er in 2026 een hypermoderne lng-terminal. De extremen zullen verdwijnen en de economie zal zich weer herstellen. Maar er is een groot verschil tussen macro- en micro-economie. Als je morgen je job verliest, betekent mijn theorie weinig.”

Waarin beleggen we dan het best? In zaken die schaars goed worden, zoals water, het blauwe goud?

“Bedrijven die oplossingen zoeken voor de mondiale waterschaarste bieden inderdaad bovengemiddelde groeivooruitzichten. De watersnood in de Ardennen vorig jaar en de kurkdroge zomer dit jaar tonen duidelijk aan dat er ook in België werk gemaakt moet worden van een betere waterhuishouding. Investeren in waterfondsen is dus zeker een goed idee. Deze beleggen uitsluitend in bedrijven die actief zijn in waterbeheer en waterzuivering.”

Willen waterfondsen niet dat water zo duur mogelijk verkocht wordt, waardoor wereldwijd mensen minder toegang zullen hebben tot drinkwater?

“Water wordt duurder. Maar geen water is nog altijd veel erger dan duurder water. Bovendien is duur relatief: water zal nog altijd relatief goedkoop zijn omdat we spreken over grote hoeveelheden water waarover de investering kan gedeeld worden. Ik begrijp de bezorgdheid, maar wereldwijd willen alle overheden dat er meer investeringen komen in water.

“Verder houd je best de sectoren e-commerce en cybersecurity in het oog. Net als gezonde voeding. Er zijn genoeg Belgische bedrijven die gewasbescherming en natuurlijke ziektebestrijding onderzoeken. In namaakvlees zit ook veel potentieel, maar beleg liever niet in één bedrijf. Kijk naar het gehypte Beyond Meat: dat aandeel zakte 90 procent sinds juli 2019. Vergrijzing is nog zo’n belangrijk topic. Banken stellen fondsen samen met bedrijven die medische apparatuur of medicatie tegen ouderdomsziekten maken.”

En echt goud?

“Goud is op lange termijn een investering waarvan het rendement zowat de inflatie volgt. Er zijn twee nadelen: het rendement is vrij laag in vergelijking met aandelen. En als de rente stijgt, doet goud het traditioneel niet goed, want goud geeft 0,0 procent intrest of dividend. 5 procent van je vermogen in goud en/of zilver stoppen lijkt me zeker oké.”

Chinese aandelen zouden nog zo’n aanrader zijn. Groeiland China wordt danig onderschat?

“Veel mensen vrezen dat China zal samenwerken met Rusland, waardoor Chinese bedrijven serieus ondergewaardeerd worden. Maar de Chinezen gaan zelfs de Amerikanen overtroeven, en stagnerend Europa al helemaal, getuige de euro die op haar laagste koers in twintig jaar staat. De enige vrees van beleggers is de opkomst van communistische partijen zoals in het China van de jaren zeventig. Maar de Chinezen zien geld nog liever dan Amerikanen. Zij zijn de echte kapitalisten. Ze wensen elkaar niet voor niets rijkdom in plaats van een goede gezondheid.”

Spreiding is het codewoord: geografische spreiding, maar ook spreiding in je portefeuille?

“Al je geld in één steraandeel beleggen is inderdaad een belabberd idee. Het risico is te groot. Door te spreiden of te beleggen in een fonds met duizend verschillende bedrijven, verklein je de kans dat je je geld kwijtraakt. Als er dan eentje failliet gaat, zal het je niet eens opvallen. Spreiding is saaier, maar wel veiliger. Denk aan Lernout & Hauspie of Fortis. Die aandeelhouders hebben geen eurocent teruggezien.”

Door de energiecrisis zetten beleggers in op steenkool en olie, maar je kan ook duurzaam beleggen. Maar hoe weet je zeker of iets duurzaam is? Aan Tesla zou je een toprating kunnen geven voor de revolutie in elektrische wagens, maar net zo goed een slechte rating voor de impact van kobaltontginning.

“Klopt. Duurzaamheid betekent voor iedereen iets anders: hecht je meer belang aan milieu of aan goed bestuur? Vind je kernenergie goed of slecht? Uranium is nu een goede investering, behalve als je tegen kernenergie bent. Het duurzaamheidsgehalte van een bedrijf inschatten heeft iets subjectiefs. Sommige bedrijven doen aan greenwashing en stellen zichzelf duurzamer voor dan ze zijn. Je kan groengewassen CO2-certificaten kopen, maar wat betekenen die? De duurzaamheidsscores worden ook nog te vaak arbitrair toegewezen, waardoor je een vals gevoel van accuraatheid aan die metingen toebedeelt. Maar je hebt ook écht groene beleggingen. Vaak zijn dat groene energiecoöperaties. Investeren in groene energie is een optie, maar overdrijf niet, het gaat om nieuwe technologie die kan mislukken.”

Bij activistisch beleggen gebruiken aandeelhouders hun invloed om een bedrijf ten goede te veranderen. Kan je als kleine aandeelhouder een verschil maken?

“Het gebeurt vaak om meerwaarde te genereren voor de aandeelhouders, maar steeds meer beleggers gebruiken hun invloed om een bedrijf duurzamer te maken. Het Noorse staatsfonds is op die manier onder druk gezet om minder te beleggen in producenten van fossiele brandstoffen.

“Het klinkt misschien wat vreemd, maar de aandeelhouder is baas. Met één aandeel kan je al deelnemen aan de algemene vergadering van aandeelhouders. Nog beter is een pensioenfonds dat 5 procent van de aandelen van een bedrijf bezit te overtuigen om de koers te veranderen. Dat beleggersactivisme bestaat al langer, maar hoe prangender de klimaatproblematiek, hoe luider het activisme. Ik kan me dan ook ergeren aan mensen die zeggen dat de beurs per definitie slecht is en alleen maar draait om winst maken.”

De beurs is nu ook niet heiligmakend. Via speculatie worden de prijzen van pakweg basisvoedsel kunstmatig hoog gehouden, met hongersnoden als gevolg.

“Klopt. Aangezien de graanschuren van Oekraïne en Rusland onbeschikbaar waren, besloten fondsbeheerders massaal te investeren in graan. Ze creëerden zo een ­schaarste op de wereldwijde markt waardoor de graanprijs tot wel 60 procent is gestegen. Als deze speculanten het graan weer op de markt brengen, zullen de prijzen spectaculair dalen, maar daar zijn we nu natuurlijk niets mee. Er waren al nobele pogingen om die speculatie de kop in te drukken, maar simpel is dat niet omdat je dan globaal moet samenwerken.”

Starten we best zo vroeg mogelijk met beleggen?

“Mensen onderschatten dat je met kleine bedragen veel geld kan verzamelen, als je er maar vroeg genoeg mee begint en je je tijdhorizon verlengt. Academisch onderzoek toont aan dat hoe langer je belegt, hoe minder risico je loopt. De kans dat je over een periode van 20 jaar een negatief rendement behaalt op een belegging, is slechts 4 tot 5 procent.

“Ik ben op mijn negentiende beginnen te beleggen, maar als mijn ouders het hadden toegestaan, was ik vroeger gestart. Het is dan ook geen slecht idee om de pamper­rekening van je baby te beleggen. Als je elke maand 100 euro belegt, heb je met een gemiddeld beursrendement van 8 procent 40.000 euro tegen de achttiende verjaardag.”

Zou u een 65-jarige nog aanraden te gaan beleggen?

“Als je amper toekomt met je pensioen, moet je niet beleggen. De beurs kan tijdelijke, maar diepe putten maken. Door onze relatief lage pensioenen zullen gepensioneerden snel ‘ontsparen’: ze eten hun eigen spaarcenten op. Als je niet aan je spaarpot hoeft te zitten, zou ik het aanraden. Een ambtenaar met een eigen huis en een mooi pensioen kan zijn overschot aan spaargeld wel beleggen. Voor ervaren beleggers geldt trouwens deze regel: 100 procent van je ­vermogen min je leeftijd. Als je 78 jaar bent, beleg je best niet meer dan 22 procent van je vermogen in aandelen.”

Klopt het dat we met kleine bedragen kunnen beleggen?

“Beleggen is enorm gedemocratiseerd dankzij de ­digitale platformen. Je kan al met 20 of 50 euro per maand ­beleggen, of zelfs met wisselgeld. En het wordt steeds ­laagdrempeliger dankzij apps op de telefoon.”

Wat vindt u van FIRE (Financial Independent, Retire Early): spaarzaam leven en via de beurs financiële onafhankelijkheid opbouwen om sneller met pensioen te gaan?

“Ik heb altijd zuinig geleefd. Mijn ouders hadden het niet breed, waardoor ik al snel begon te sparen. Maar in die financiële onafhankelijkheid geloof ik niet. Je bent altijd afhankelijk: van andere mensen, de wetgeving, de beurs, de rente... Ik snap dat mensen de FIRE-hype volgen om vrijer in het leven te staan, maar het is fout om tegen een twintiger te zeggen: als je dit en dit doet, kan je over twintig jaar met pensioen. Wat doe je als de beurs het tien jaar slecht doet?”

Zit er crypto in uw portefeuille?

“Crypto is bedrog. Gebakken lucht. Achter een aandeel zit een bedrijf, achter een obligatie een contract. Crypto is vrij van regelgeving. Niemand houdt toezicht. Als alles goed gaat, is dat een voordeel. Maar in de kern is crypto een piramidespel. Alleen wie er heel vroeg bij was, behoort tot de winnaars. Al de rest moet hopen dat de munt nog eens stijgt. Ook hier is de bedoeling snel rijk worden en compleet onafhankelijk worden van de rest van de wereld. Mij lijkt dat erg asociaal en hebzuchtig.”

Zijn er nog goede alternatieven voor de beurs?

“Obligaties. Je wordt dan schuldeiser van een bedrijf: je geeft een lening waarop je rente krijgt uitbetaald. Het risico ligt lager dan bij aandelen. Zolang de rente stijgt, zijn obligaties niet zo interessant, zeker die met een lange looptijd. Beleggers willen de obligatie enkel overkopen aan een lagere prijs die de lagere intrest moet compenseren.”

3 TIPS OM JE GELD VERSTANDIG TE INVESTEREN

“Als je minder goed slaapt als de beurs 3 procent zakt, investeer je je geld beter in obligaties of vastgoed.”

“Koop aandelen in markten met gegarandeerd ­groeipotentieel: waterbeheer- en zuivering, ­vergrijzing, gezonde voeding, ­cybersecurity, groeilanden als China...”

“Word niet verliefd op één aandeel, zelfs al ben je overtuigd van het potentieel van een idee of een bedrijf. Zet niet al je geld in op één paard. Als je verliest, ben je alles kwijt.”