Van gasprijsplafond tot heffing op overwinsten: EU wil vrijdag einde maken aan stijgende energieprijzen

Deskundigen bij de Europese Commissie hebben dit weekend hard gewerkt om een noodinterventie op vlak van energie voor te bereiden. Veel leiders waarschuwen dan ook voor massale sociale onrust als de prijzen niet onder controle worden gebracht. In het document waarschuwde Tsjechië, die het komende half jaar het wisselend voorzitterschap op zich draagt, dat de invasie van Rusland in Oekraïne, de aanhoudende gasbeperkingen van Moskou en de recente volledige onderbreking van de Nord Stream-pijpleiding “ernstige gevolgen hebben voor alle bedrijven en consumenten”.

Het nieuws over Nord Stream deed de gasprijs op toonaangevende Nederlandse TTF-beurs maandagochtend met 31 procent stijgen tot 281 euro per megawattuur. In reactie daarop heeft het voorzitterschap de bal aan het rollen gebracht door de 27 lidstaten van de EU te testen op hun bereidheid om maatregelen te nemen, gaande van prijsplafonds tot marktcontroles. Ook willen ze alle landen vragen welke maatregelen zij bereid zijn te steunen op een bijeenkomst van de EU-ministers van Energie aanstaande vrijdag.

De ontwikkelingen kwamen er nadat de Duitse regering eindelijk heeft ingestemd met de heffing op de elektriciteitsprijzen voor “inframarginale” centrales - dat zijn stroomproducenten die geen aardgas gebruiken. Door de wijze waarop de elektriciteitsmarkt van de EU functioneert, hebben producenten die geen gebruik maken van aardgas enorme winsten kunnen boeken. Dit komt omdat de prijs van elektriciteit wordt bepaald door de duurste input, wat dus aardgas is.

Het Tsjechische voorzitterschap heeft een lijst opgesteld van voorstellen die in de aanloop naar de Energieraad van vrijdag in overweging moeten worden genomen. Sommige landen willen prijsplafonds voor gas uit “specifieke rechtsgebieden” - daarmee wordt Rusland bedoeld. Een ander idee dat wordt overwogen is een prijslimiet waartegen bedrijven Russisch gas kunnen kopen om zo Rusland niet te financieren in hun oorlog tegen Oekraïne. Er liggen ook opties op tafel om de elektriciteits- en gasprijzen te ontkoppelen. Maar de EU-landen zijn het er nog steeds niet over eens of en hoe zo’n gevoelige ingreep moet worden uitgevoerd.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen probeert de voorstellen op te splitsen in een pakket van onmiddellijke ingrepen en hervormingen op langere termijn. Brussel zal enkele van de bredere ideeën waar de leiders op aandringen, maar waar de landen het niet snel over eens kunnen worden, uitstellen tot een latere datum. Zo stelde bijvoorbeeld Spanje een gassubsidie voor en was er een Centraal-Europese oproep om de emissieprijzen te beperken.

Het Tsjechische voorzitterschap wil dat de landen tijdens de Energieraad van vrijdag hun goedkeuring verlenen aan een reeks voorstellen, waaronder het elektriciteitsprijsplafond, en een wetgeving voorzien waardoor landen in staat zijn noodmaatregelen overeen te komen zonder dat het Europees Parlement daarbij hoeft te worden betrokken, aldus diplomaten.

Franse president Macron gaat alvast akkoord met de mogelijke plafonnering van de Russische gasprijzen. “Als de Europese Commissie zou besluiten een plafond in te stellen voor de prijs van gas dat via pijpleidingen uit Rusland komt, zou Frankrijk een dergelijke maatregel steunen”, aldus de Franse president. Daarnaast zegt Macron een voorstander te zijn van “een Europees bijdragemechanisme” voor energiebedrijven. “Deze bijdrage zou dan aan de staten kunnen worden terugbetaald om hun gerichte nationale maatregelen te financieren”, legde hij uit.

Leiders in heeel Europa en de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, hebben de uitvoerende macht van de EU opgeroepen om op te treden, nu consumenten en bedrijven worstelen met een crisis in de kosten van levensonderhoud. Volgens ambtenaren zal de uiteindelijke wetgeving waarschijnlijk worden bekendgemaakt wanneer von der Leyen op 14 september haar jaarlijkse toespraak over de toestand van de Europese Unie houdt.

Lees ook:

Kan de energiecrisis ook nog meevallen? Experts kijken door hun roze bril en zien ook vijf gunstige scenario’s

Woekerwinsten aanpakken: makkelijker gezegd dan gedaan, maar de gas- en stroomprijs loskoppelen kan oplossing zijn

Banken werken aan oplossing voor wie lening niet meer kan afbetalen