Zelfs prominente politici sluiten zich aan bij dit internetleger, dat tegen Russische propaganda strijdt

De oorlog in Oekraïne heeft er nieuwe strijders bij. Op het virtuele slagveld. Hun mascotte is de hond Shiba Inu, die tien jaar geleden een internetmeme werd maar nu vooroploopt in het gevecht tegen Russische propaganda. De online troepen die sympathiseren met Oekraïne, hebben zich verzameld onder de naam North Atlantic Fellas Organisation, oftewel #NAFO - een knipoog naar de NAVO.

Ingenieur Bert Blocken, die zich inspant om luchtreiniging te voorzien in klaslokalen en rusthuizen, heeft ook deze handschoen opgenomen en is sinds kort lid. “Ik volg de oorlog omdat ik er sterk door geraakt word”, zegt hij. “Russische soldaten sturen filmpjes naar huis waarop te zien is hoe ze mensen folteren. Ik ben niet de grootste fan van de voormalige Britse premier Boris Johnson, maar hij heeft een punt als hij zegt dat dit een strijd is tussen goed en kwaad. De NAFO is een club van gelijkgestemden, met twee doelen: geld inzamelen voor het Georgische Legioen, dat vecht in Oekraïne, en Russische desinformatie te lijf gaan.”

Grote namen

Concreet werkt het zo, vertelt Blocken: “Een van de personen die ermee begonnen is, blijft anoniem, maar je vindt hem op Twitter onder de naam @Kama_Kamilia. Op dat account staan manieren om geld te doneren. Zodra je dat gedaan hebt, stuur je een bericht met de boodschap #fellarequest en een screenshot van je betaling. Daarna krijg je een avatar met Shiba Inu. De beweging groeit snel. En sommige fellas zijn er uren per dag mee bezig.”

Veel fellas zijn anoniem, maar het is bekend dat een aantal prominente politici lid zijn. De voormalige Estse president Toomas Hendrik Ilves, het Amerikaanse Congreslid Adam Kinzinger en de Oekraïense minister van Defensie, Oleksii Reznikov - om er een paar te noemen. De club kreeg al aandacht in The Washington Post en The Economist. Een internetleger met gevoel voor humor dat met grappen, grollen en spot vecht tegen het Russische trollenleger: het is wereldnieuws.

Hybride oorlog

Behalve Blocken volgt ook oud-kolonel Roger Housen de NAFO op de voet. “Ik vind het erg boeiend”, zegt Housen. “Dit is de eerste superhybride oorlog in de geschiedenis. Er is het slagveld, er zijn de sancties. Voedsel wordt ingezet als drukkingsmiddel. Op diplomatiek vlak is er weinig beweging, maar toch is dat kanaal ook belangrijk. Er zijn ook de cyberaanvallen die Rusland uitvoert, onder meer op Estland, om banken en overheidsinstellingen te treffen. En dit is de oorlog op sociale media. Dat is nieuw. Fondsenwerving voor het Georgisch Legioen is al opgelopen tot 400.000 dollar. Maar de NAFO bedelft Russische propaganda ook onder een grootscheeps tegenoffensief.”

En dat is een primeur, zegt Housen. “De Russische trollen zijn bekend. Zij speelden een rol bij de Amerikaanse en Franse verkiezingen. Zij zijn uit op destabilisering van het Westen. Dit is bij mijn weten dat eerste keer dat die trollen lik op stuk krijgen. Via de fellas wordt elk bericht dat ze versturen, gecounterd met grappen. Zo worden ze belachelijk gemaakt. Een extra voordeel is dat mensen die geen krant lezen of tv kijken via sociale media toch alert blijven voor de Oekraïense zaak.”

Zoals dat op sociale media nu eenmaal vaak gebeurt, kan een vonk viraal gaan. Dat lijkt de jongste maanden en weken met de hashtag #NAFO te gebeuren, met nu al duizenden berichten per dag. “Het is grassrootsactivisme”, zegt Housen. “De Russische trollen worden aangestuurd, dat zijn fabrieken. Dit zijn gewone burgers.”

Toch ziet Housen ook mogelijke risico’s. “Het lijkt duidelijk dat er hooggeplaatste, goed geïnformeerde lieden met een anoniem account meewerken. Je mag niet uitsluiten dat organisaties zoals de CIA of andere inlichtingendiensten onder de hashtag #NAFO willen meespelen in de informatieoorlog. Daardoor kun je ook niet alles wat fellas verspreiden, zomaar geloven. Ik denk dat de Oekraïense successen in Cherson onlangs overdreven werden, bijvoorbeeld. In een oorlog wil elke partij de informatie naar haar hand te zetten. Ik kan het uiteraard niet bewijzen, maar het zou mij verbazen mocht de CIA niet proberen hier haar voordeel mee te doen. Door de fellas te voeden met wat ook desinformatie kan zijn.”

Vlaams Belang

Is het een nuttige strijd? “Militair zal er niet veel veranderen”, zegt Housen. “En op de publieke opinie in Rusland heeft het weinig impact, die mensen zien dat niet. Het blijft dus wel een echokamer voor westerse gelijkgezinden.”

Een voordeel dat Housen ziet, is dat het sympathisanten van het Kremlin een toontje lager doet zingen, omdat ze het risico lopen te worden overspoeld met de spot van Shibu Ina en de fellas. “Ik denk aan figuren zoals Thierry Baudet in Nederland, Marine Le Pen in Frankrijk en Vlaams Belangers bij ons. Er wordt erg snel gereageerd op politici die de Russische zaak bepleiten, dus die zullen voorzichtiger zijn. Al zit er ook een nadeel aan deze humor: oorlog is een bloedige zaak.”

“De humor is soms kinderachtig”, ziet ook Bert Blocken. “Maar dat is met opzet. Die hond ziet er wat suf uit en draagt rare attributen. Dat is een laagdrempelige manier om veel mensen bij de zaak te betrekken.”