Lege cockpit, gevechtsvliegtuigen te hulp en een drukprobleem: zo is jet van rijk Duits gezin wellicht gecrasht

Nog even de feiten op een rij: het vliegtuig steeg op in Zuid-Spanje. De bestemming? Keulen. Maar wanneer het vliegtuig Keulen nadert, vliegt het gewoon door. Na Duitsland vliegt het over Denemarken om uiteindelijk met een duizelingwekkende snelheid neer te storten in zee. Wat kan er gebeurd zijn aan boord van dat vliegtuig? Luchtvaartexpert Riadh Bahri geeft uitleg in "Laat".

De meeste vluchten gebeuren met een automatische piloot. Bahri legt uit dat een vliegtuig op automatische piloot in principe zonder al te veel ingrepen in de lucht blijft, maar er zijn natuurlijk veiligheidsvoorzorgen.

"Luchtverkeersleiding zal af en toe instructies geven", zegt Bahri. Zij verwijzen piloten door van het ene controlecentrum naar het andere. Zo kunnen zij het vliegtuig volgen op de route en contact houden met de cockpit. "Dat is gisteren gebeurd, maar er kwam geen reactie."

Wanneer de controleposten op de grond een vliegtuig niet meer kunnen bereiken, vragen ze aan vliegtuigen in de buurt om een poging te wagen. Zo kunnen ze uitsluiten dat het om een radioprobleem gaat. 

"Als dat niet lukt, worden de grote middelen ingeschakeld. Dan komt Defensie in stelling", zegt Bahri. "In dat geval worden er echt straaljagers de lucht in gestuurd om letterlijk te gaan kijken wat daar aan de hand is."

In heel Europa staan straaljagers klaar om in zulke situaties binnen het kwartier in actie te treden. Kolonel Koen Vanheste is F16-piloot in ons land die deel uitmaakt van die ploeg die ons luchtruim bewaakt. Zijn team werd ook even in stelling gebracht gisteren, maar mocht aan de grond blijven. Hij vertelt hoe het dan geweest is voor de Duitse en Deense collega's, die wel naar de bewuste privéjet vlogen. 

Geen piloten in de cockpit, geen passagiers achter de ramen. Dat is wat de F16's zagen (of beter gezegd niet zagen) in het op hol geslagen vliegtuig. "Zij hebben de opdracht gekregen om te blijven volgen en te rapporteren", zegt Vanheste. "Een andere optie voor zo'n situatie is het vliegtuig neerschieten. Maar dat gebeurt enkel wanneer het om een terreurdaad gaat, of als er bijvoorbeeld een risico is op een crash in een grote stad."

De gevechtspiloten hebben niemand gezien, maar dat wil niet zeggen dat het vliegtuig onbemand was. "Er waren sowieso passagiers en een piloot aan boord", zegt Bahri. "Dat maakt het scenario van hypoxie het meest waarschijnlijke". Hypoxie is een drukprobleem. De piloot maakte trouwens vlak na vertrek melding van een drukprobleem, voor alle contact verloren ging. 

Hypoxie kan snel of net heel langzaam gebeuren. Wanneer het plots gebeurt, vallen de zuurstofmaskers naar beneden. "Je hebt 10-15 seconden om dan te reageren, daarom moet je ook eerst zelf je masker opzetten voor je een kind helpt".

Maar wanneer een vliegtuig een zuurstofprobleem heeft, kan een zuurstoftekort zich ook stelselmatig opbouwen. Hoe hoger je vliegt, hoe minder zuurstof je krijgt. Bahri legt uit wat de gevolgen zijn: "Dan begin je in een staat van dronkenschap te verkeren. Je gaat niet meer beseffen wat er gebeurt, wat je aan het doen bent..." Volgens Bahri is dat laatste één van de meest plausibele scenario's. "Waarschijnlijk zijn die mensen op een paar minuten tijd het bewustzijn verloren en lagen ze letterlijk op de grond in de cabine."

"Het gebeurt niet vaak, er zijn regelmatig wel eens drukproblemen in toestellen, maar er is nog één hallucinant voorbeeld van hypoxie". Bahri gaat even terug in de tijd, naar 2005 in Griekenland. "Tijdens het geleidelijk opstijgen, is iedereen in dat vliegtuig langzaam het bewustzijn verloren. Behalve één iemand." Een steward had nog een zuurstoffles gevonden en kon contact maken met controleposten. Hij heeft met hun hulp het vliegtuig omgeleid van Athene naar een berg buiten de stad. Daar is het vliegtuig te pletter gestort.