Het klinkt goed om te zeggen dat een mensenleven onbetaalbaar is. Maar in realiteit hangt aan ieder mens een prijskaartje. Zo hanteren onze rechtbanken een ‘indicatieve tabel’ om de morele schade bij een overlijden te bepalen, bijvoorbeeld bij een ongeval met schuld. Een ouder of een inwonend kind blijkt gemiddeld 300.000 euro waard. Bij een inwonende broer of zus gaat het om amper een vijfde. En om te anticiperen op grappenmakers zijn schoonmoeders niet opgenomen in de lijst.

De prijs van een mensenleven is een centrale vraag in onze gezondheidszorg. Stel dat iemand een uiterst zeldzame ziekte heeft, en de enige medicatie die er bestaat kost 2 miljoen euro per jaar? Moet de gemeenschap die behandeling dan in ieder geval voorzien? En ten koste van welke andere zieken? Zogenaamde ‘gezondheidseconomen’ buigen zich voortdurend over deze prangende vraag. Men heeft het dan over QALY’s, wat staat voor ‘quality-adjusted life year’, of de prijs van een extra jaar leven in volle gezondheid. In Nederland gaat men ervan uit dat een QALY 80.000 euro mag kosten. Een ingreep die ervoor zorgt dat je 20 jaar in volle gezondheid langer kan leven, mag dus 1.600.000 euro kosten. Als je dezelfde 20 jaar langer kan leven, maar slechts met de helft van je levenskwaliteit, halveert het bedrag. In Engeland mag een QALY slechts 30.000 pond kosten, maar ze maken er wel uitzonderingen, zoals voor nieuwe baanbrekende medicijnen.

Gezondheidseconoom Lieven Annemans van de UGent vindt dat het hoog tijd is dat ons land ook zo’n bedrag bepaalt. De Wereld Gezondheids Organisatie heeft bovendien al een bedrag naar voor geschoven, namelijk 40.000 euro per gewonnen gezond levensjaar. In ons land werd het debat nog niet gevoerd. Je zou dat positief kunnen vinden, want het geeft de indruk dat wij geen grenzen stellen aan de gezondheid van mensen. Maar dat is slechts schijn, want in realiteit verplichten beperkte budgetten de artsen, ziekenhuizen en overheden voortdurend tot moeilijke keuzes bij de beslissing over een behandeling. Dat zorgt al eens voor willekeur. Maar het grootste probleem is dat we op die manier een blanco cheque geven aan de farmaceutische industrie. Sommigen van hen maken daar dan ook schaamteloos misbruik van. Niet willen praten over de prijs van een gezond levensjaar, is dan ook geen blijk van humaniteit. Het is vooral een blijk van kortzichtigheid.