Nederland bijzonder ongerust over PFAS-lozingen in de Schelde door Antwerps afvalverwerkingsbedrijf Indaver

Dat Indaver grote hoeveelheden van PFAS-stoffen - de onafbreekbare forever chemicals die we kennen van bij 3M - in de Schelde loost, is al enige tijd bekend. Het kreeg alleen minder aandacht dan de lozingen van 3M. Maar ook Indaver, de Antwerpse afvalverwerker, overschreed de voorbije jaren vele malen de normen uit haar eigen milieuvergunning, én loosde stoffen waarvoor ze niet vergund was.

De Nederlanders maken zich daar grote zorgen over: via de Schelde belanden de giftige stoffen in de Westerschelde, en dat veroorzaakt ook over de grens grote problemen. Die onrust is al een tijdlang duidelijk, maar het Nederlandse duidingsprogramma "Zembla" gaat vanavond dieper in op de materie. Het citeert ook uit documenten van de Nederlandse overheid.

Zo stelt de bevoegde Nederlandse dienst Rijkswaterstaat in een vertrouwelijke brief aan de Vlaamse overheid dat Nederland door de lozingen van Indaver niet kan voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Die schrijft voor dat de kwaliteit van het water nooit achteruit mag gaan, en dat is net wat gebeurt door de lozingen.

Pijnlijk aan de zaak: de PFAS-stoffen die Indaver loost, zijn voor een stuk afkomstig uit Nederland zelf. Indaver verwerkt onder andere het afval van chemiereus Chemours in Dordrecht, en zo ziet Nederland het probleem via de achterdeur van Indaver weer binnenkomen.

In februari van dit jaar heeft Rijkswaterstaat in die vertrouwelijke brief uitvoerig bezwaar gemaakt tegen een uitbreiding van de vergunning van Indaver. Die brief is verzonden namens de Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers - verantwoordelijk voor Infrastructuur en Waterstaat - en stelt dat Nederland door de lozingen van de Antwerpse afvalverwerker niet aan Europese wetgeving voor waterkwaliteit kan voldoen.

Voorts stelt Rijkswaterstaat dat door de lozingen de concentraties PFAS in vis in de Zeeuwse wateren “onaanvaardbaar verder verslechteren”. En in juni stuurde Rijkswaterstaat ook nog een brief waarin het agentschap de Vlaamse overheid wijst op de “maatschappelijke problemen” die de hoge concentraties in de Westerschelde veroorzaken.

Ook de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant uit haar “zorgen” aan de Vlaamse overheid over de uitbreiding van de vergunning “gezien de afstroom naar Nederlandse Natura 2000-gebieden, waar ook voedselproductie plaatsvindt”.

Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) verstrengde overigens in juni al de lozingsnormen voor Indaver. Die werden zestig keer strenger. Ze kunnen wel na een jaar weer versoepeld worden als Indaver zijn uitstoot via het afvalwater maar ook via de lucht heel duidelijk in kaart brengt. Indaver ging overigens in beroep tegen die beslissing omdat het denkt op geen enkele manier aan de strengere voorwaarden te kunnen voldoen.

Demir betwist dat die strengere normen niet gecontroleerd en gehandhaafd worden, zoals Zembla beweert. "Dat klopt niet. Sinds de verstrenging van de lozingsnormen heeft de afdeling Handhaving van het departement Omgeving tweewekelijkse analyseresultaten beoordeeld". Zelf, zo verklaart ze tegenover Belga, heeft ze ook de opdracht gegeven bijkomende staalnames te doen. "De afdeling Handhaving, die onafhankelijk werkt, zal in functie daarvan ook de noodzakelijke stappen ondernemen richting het bedrijf indien dat nodig is."

De huidige meetresultaten worden weliswaar aangeleverd door Indaver zelf, en niet door eigen - onafhankelijke - metingen van het departement Omgeving. "In functie van het lopend handhavingstraject dat vorig jaar werd opgestart vanwege de lozing van PFBA, bepaalt Indaver tweewekelijks de hoeveelheid PFAS in het afvalwater. Bij een volgende staalname zal de afdeling Handhaving de resultaten toetsen aan de nieuwe lozingsnormen.", zo stelde woordvoerster van het departement Omgeving Brigitte Borgmans in een mail aan de Zembla-redactie op 31 augustus. 

"Europa verplicht haar lidstaten via de POP-verordening om afvalstoffen met hoge concentraties organische stoffen onomkeerbaar te vernietigen", reageert Indaver. 

"Wij voldoen met onze verwerkingsmethodes aan de huidige en de toekomstige POP-verordening die nu nog in ontwerp is. Onze installatie (een zogeheten draaitrommeloven, red.) is voor 99,9999 procent efficiënt en zo zorgen wij er mee voor dat duizenden kilo's PFAS-moleculen definitief uit onze maatschappij verwijderd worden."