Van ‘Madame Inflation’ tot ‘financiële rockster’: wie is ECB-baas Christine Lagarde?

Dat het relatief kalm zou blijven, had haar voorganger Mario Draghi gezegd toen Christine Lagarde in november 2019 de fakkel overnam als voorzitter van de Europese Centrale Bank.

Jawadde.

Vier maanden later had covid de wereld in zijn greep en stortte het gezondheidssysteem in Italië in. “Vanaf toen zaten we constant in een crisismodus”, aldus Lagarde. En dan moesten de oorlog in Oekraïne en de daaruit voortvloeiende economische crisis nog beginnen.

Christine Lagarde staat sinds de energieprijzen de pan uit swingen constant in het oog van de storm. De 66-jarige Parisienne moet als ECB-frontvrouw de ongemakkelijke spreidstand maken tussen inflatiebestrijding enerzijds en het voorkomen van een recessie anderzijds. In juli werd de rente voor het eerst in elf jaar opgetrokken van -0,5 naar 0 procentpunt. Nu is die verhoogd naar 0,75 procentpunt.

Een beslissing die aanleunt bij de visie van de haviken, zoals dat in het jargon van de centrale bankiers wordt genoemd. Haviken zijn meer behoudsgezind en opteren voor een strikter monetair beleid met hogere rentetarieven om de inflatie tegen te gaan. Duiven pleiten daarentegen voor het omgekeerde; ze kiezen voor een ruimere monetaire strategie met een lagere rente om economische groei te stimuleren.

Toch weigerde Lagarde kamp te kiezen bij haar aantreden als ECB-boegbeeld. “Ik ben geen havik of duif, ik beschouw mezelf als uil”, klonk het. Waarmee ze bedoelde dat ze graag de wijze uil wilde zijn te midden van het verdeelde ECB-bestuur. “Ikzelf ben een duif, maar ik begrijp de beslissing van de ECB en van mevrouw Lagarde”, zegt Peter Praet, voormalig hoofdeconoom van de ECB. Praet was jarenlang de rechterhand van Mario Draghi, die van 2011 tot 2019 als ECB-bestuurder furore maakte.

“Het is een sterk signaal naar Europa, een waarschuwing na een periode waarin de ECB een afwachtende houding aannam. De bank wil laten zien dat de tijd is gekomen om spijkers met koppen te slaan. Het is ook een bewijs van de kwaliteiten als bemiddelaar van Christine Lagarde. Ze is intelligent, denkt analytisch en luistert goed naar haar collega’s.”

De besluiteloosheid van de Europese Centrale Bank het afgelopen jaar veroorzaakte een golf van kritiek aan het adres van Lagarde. Vooral in Duitsland waren ze niet mals voor de Française. Sinds de stijging van de energieprijzen in 2021 werd ‘Madame Inflation’ verweten dat ze niets deed om de economische stabiliteit te beschermen.

‘Ze draagt graag luxemode (zoals Chanel), verdient bijna 40.000 euro per maand, maar de zorgen van gewone mensen lijken haar niet te beroeren; Christine Lagarde doet de rentes, lonen en spaargelden en pensioenen wegsmelten’, stond er op de voorpagina van de populaire krant Bild. Ook in Nederland en Oostenrijk regende het kritiek. ‘Mevrouw Lagarde doet gewoon haar ogen dicht voor de inflatie’, luidde het alom. Zelf bleef ze volhouden dat de inflatie in de eurozone van voorbijgaande aard was. Tot ze deze zomer dus haar kar keerde.

Financiële rockster

Een harde tante, noemde premier Mark Rutte haar drie jaar geleden, voor ze president van de ECB werd. “Ik zou niet graag de Europese lidstaat zijn die straks bij de ECB moet aankloppen voor hulp.” Daarmee doelde hij op haar strenge reputatie bij het IMF, waar ze de scepter zwaaide voor ze bij de Europese Centrale Bank aan de slag ging. Maar dat beeld moest algauw worden bijgesteld. De afgelopen jaren ontpopte Lagarde zich als bruggenbouwer en competente bemiddelaar. Voormalig IMF-hoofd­econoom Kenneth Rogoff sprak van een ‘financiële rockster’.

Zo koos ze eerder voor een ‘zachter’ beleid als ECB-voorzitter; ze nam het op voor de Zuid-Europese landen die met een grote schuldenberg te kampen hadden, wat haar kritiek van andere lidstaten opleverde. Onder Lagardes bewind werd dit jaar ook het Transmission Protection Instrument (TPI) opgezet, waarmee ‘onredelijke’ renteverschillen in de eurozone kunnen worden weggewerkt. Dat betekent in de praktijk dat de ECB de staatsschuld van individuele landen kan opkopen, mocht die problematisch hoog worden.

De meningen over Lagarde waren op zijn minst verdeeld toen ze naar de Europese Centrale Bank overstapte. Ze had een ander profiel dan haar voorgangers: niet omdat ze de eerste vrouw was in zo’n functie, wel omdat ze geen diploma economie had. In plaats daarvan had ze haar studie rechten afgerond, waarna ze jarenlang als succesvol juriste aan de weg had getimmerd. Als tiener haatte ze bovendien wiskunde, omdat ze vond dat het op een saaie manier werd gegeven. “Eigenlijk heb ik nog altijd een hekel aan wiskunde”, zei ze jaren later. “Maar ik laat me goed omringen door experts en ik gebruik hun ideeën.”

Volgens Peter Praet is het geen handicap dat ze geen economisch diploma bezit: “Het maakt het soms moeilijk om met de financiële markten te communiceren, maar dat compenseert ze ruimschoots door haar andere kwaliteiten. Zoals ik al zei: ze is sterk in communicatie en heeft de gave om goed naar anderen te luisteren.”

Strafbare nalatigheid

Christine Madeleine Odette Lagarde groeit op in Parijs als oudste dochter met drie jongere broers. Haar vader doceert aan de universiteit, haar moeder is leerkracht in het middelbaar onderwijs. Als tiener maakt ze deel uit van het Franse nationale team van synchroonzwemmers, maar omdat haar studies veel tijd opslorpen, geeft ze de sport op. Haar vader overlijdt als ze zeventien is, vanaf dan moet haar moeder alleen voor vier kinderen zorgen.

Na haar rechtenstudie in Parijs haalt Lagarde een masterdiploma in sociale en politieke wetenschappen in Aix-en-Provence, waarna ze in Parijs aan slag gaat als advocaat bij het Amerikaanse kantoor Baker & McKenzie. Ze specialiseert zich in arbeids- en mededingingsrecht. In 1999 wordt ze in Chicago als eerste vrouw benoemd tot bestuursvoorzitter van het internationale kantoor.

In 2005 krijgt ze het aanbod om gedelegeerd minister van Buitenlandse Handel in Frankrijk te worden, wat ze aanneemt omdat ze de Franse arbeidswetgeving wil omvormen naar het Angelsaksische en meer liberale model. Van 2007 tot 2011 is ze actief als minister van Economische Zaken, onder het presidentschap van Nicolas Sarkozy.

Aan het einde van die periode raakt ze verwikkeld in een onderzoek van het Franse Hof van Justitie. Het gaat om haar rol bij de betaling van een schadevergoeding van meer dan 400 miljoen euro aan de zakenman Bernard Tapie in 2008, in de periode dat ze minister was. In 2016 oordeelt het Hof dat ze schuldig is aan strafbare nalatigheid, maar tot een daadwerkelijke straf komt het niet. Zelf ontkent ze iets verkeerds te hebben gedaan. Tijdens de veroordeling is ze in functie als directeur van het IMF, maar de instelling blijft achter haar staan.

Streng beleid

In 2011 volgt ze Dominique Strauss-Kahn op bij het IMF nadat hij ontslag moet nemen wegens beschuldigingen van aanranding en poging tot verkrachting. Als IMF-topvrouw voert ze een streng beleid. Ook wil ze de noodhulp voor Griekenland niet versoepelen en zegt ze in een interview met The Guardian dat ze meer sympathie heeft voor Afrikaanse kinderen die geen toegang hebben tot onderwijs dan voor arme Griekse gezinnen.

Over haar privéleven is minder bekend. Ze is gescheiden van Wilfried Lagarde, met wie ze twee zonen heeft, Pierre-Henri en Thomas. Sinds 2006 is ze samen met de Franse zakenman Xavier Giocanti.

Lagarde zal tot 2027 aanblijven als voorzitter van de ECB. Dat de verwachtingen de komende maanden hooggespannen zijn, is een understatement. Maar voorlopig lijkt ze zowel haviken als duiven te verenigen. Een meer dan behoorlijke verdienste van een wijze en daar bovenop zeer charmante uil.