Studenten beschrijven 'hallucinant' gedrag van complotdenker en psychologie prof Mattias Desmet
Eerder deze week was professor klinische psychologie Mattias Desmet (UGent) te gast de conservatieve nieuwszender Fox News. Nu lijkt hij ook dichterbij huis een loopje met de werkelijkheid te nemen. Twee psychologie studenten getuigen anoniem hoe Desmet zijn bizarre theorieën opdroeg. ‘Dit is hallucinant en past niet binnen een universiteit,’ klinkt het. ‘Zijn vak is pure indoctrinatie.’ Is er een rode lijn overschreden?
Als gast bij de conservatieve Amerikaanse nieuwszender Fox News ging Mattias Desmet aan tafel ging bij Tucker Carlson, een presentator die volgens The New York Times een apocalyptisch wereldbeeld, extremistische ideeën en complottheorieën naar miljoenen huishoudens verspreidt. Zijn interview met veroordeeld complotdenker Alex Jones zorgde voor nog meer opschudding. Zo verkondigde hij dat hij met zijn eigen ogen te zien kreeg hoe iemand zonder verdoving onder hypnose een openhartoperatie onderging. Later gaf hij zelf op Facebook toe dat dit een leugen was.
Complotboek in les
Desmet verwierf bekendheid bij Amerikaanse complotdenkers en coronaontkenners dankzij zijn boek ‘De psychologie van het totalitarisme’. Daarin stelt hij dat niet het coronavirus het probleem was, maar een proces van collectieve ‘hypnose’. Hij noemt dit ‘massavorming’, het fenomeen zou ook verklaren hoe Hitler aan de macht kwam: in een vlaag van collectieve verdwazing. Uiteindelijk dreigt dit volgens hem uit te monden in geweld, onderdrukking en massamoord. Wetenschapsfilosoof Maarten Boudry (UGent) noemt het boek niet meer dan schadelijke onzin. Christophe Busch, de directeur van het Hannah Arendt Instituut, stelt in een opiniestuk dat het boek het gedachtegoed van radicale antivaxers rechtvaardigt.
We hebben zijn hele boek vanbuiten moeten leren en wat daarin staat is rechtuit degoutant.
UGent-rector Rik Van De Walle nam eerder al afstand van de uitspraken van Desmet na zijn passage bij Alex Jones. Al voegde hij daar wel aan toe dat vrijheid van meningsuiting binnen de maatschappij én de universiteit een fundamenteel recht is. Maatregelen zouden niet aan de orde zijn. Op Twitter stelde Boudry dan weer dat “academische vrijheid heilig is, zeker buiten de aula”. Nu blijkt echter dat Desmet zijn complottheorieën ook binnen de aula aan zijn studenten verkondigde. Voor het vak ‘Cultuur- en maatschappijkritiek’, in het tweede jaar psychologie, is zijn controversieel boek verplichte lectuur. Meer nog: het is het enige boek dat de studenten moeten lezen.
Het examen was puur zijn mening over de coronacrisis reproduceren, zonder enige kritische bedenking. Onze mening mochten we op de achterkant schrijven, daar kregen we geen punten voor.
Vergelijking tussen Holocaust en coronamaatregelen
“Ik heb me het hele semester afgevraagd hoe het kan dat de opleidingscommissie die het curriculum moet goedkeuren dit toestaat. Hoe kan het dat wij zoiets moeten studeren,” vraagt studente Sofie* zich af. Saillant detail: de vakken worden aan het begin van het academiejaar aan het einde van de zomer goedgekeurd, het boek verscheen pas 31 januari 2022. “De commissie kon dit dus gewoon nog niet weten. We hebben zijn hele boek vanbuiten moeten leren en wat daarin staat is rechtuit degoutant,” klinkt het.
“Het examen was puur zijn mening over de coronacrisis reproduceren, zonder enige kritische bedenking. Absurd als je het mij vraagt, zeker omdat het vak maatschappijkritiek heet. In de plaats moeten we het boek van een complotdenker van buiten leren. Bovendien zei hij letterlijk dat we onze eigen mening op de achterkant van het blad mogen schrijven, maar we zouden hier geen punten voor krijgen.”
Vanaf het begin was duidelijk dat Desmet een coronaontkenner en antivaxer is. Op zich ieder zijn mening, maar de manier waarop we les kregen lijkt op pure indoctrinatie.
“Vanaf het begin was duidelijk dat Desmet een coronaontkenner en antivaxer is. Op zich ieder zijn mening, maar de manier waarop we les kregen lijkt op pure indoctrinatie. Er werd ons gevraagd een mening te herhalen waar we het zelf totaal niet mee eens waren. Anders zouden we niet slagen voor het examen. Heel wat jongere collega’s durfden zich niet uit te spreken,” klinkt het bij Greet* die hetzelfde vak kreeg als Sofie.
“Hij zegt dat massahypnose kan leiden tot geweld, hij maakt de vergelijking tussen de coronamaatregelen en het nazisme,” vult Sofie aan. “Hij flirtte met vergelijkingen tussen de maatregelen en de Holocaust”.
“Ik heb er maar één woord voor: hallucinant. Hij bleef ook maar herhalen dat iedereen die het niet met hem eens was niet ‘wakker’ is. Dat is bijzonder frappant voor een wetenschapper. Ik maakte me tijdens het vak zorgen dat heel wat studenten wél voor zijn praatjes zouden vallen,” zegt Greet.
Er werd ons gevraagd een mening te herhalen waar we het zelf totaal niet mee eens waren. Anders zouden we niet slagen voor het examen.
Universiteit spreekt zich niet uit over ideologie
Beide studenten hebben na afloop, net als alle andere studenten, de kans gekregen om hun bedenkingen te formuleren in een onderwijsevaluatie. Dat is een evaluatieformulier dat peilt naar de kwaliteit en verbeterpunten. Professor Ann Buysse, decaan van de Gentse faculteit Psychologie, wil zich niet uitspreken over de getuigenissen van de twee studenten. Ze geeft aan dat het de eerste keer was dat Desmet het vak gaf en verwijst naar de onderwijsevaluaties, die momenteel nog verwerkt worden.
Ondertussen onderzoekt de opleidingscommissie na de eerdere controverse wel de inhoud van het vak. Het onderzoek moet tegen februari afgerond zijn, want dan start het vak opnieuw. “We willen een grondig onderzoek voeren en kijken of Desmet zich aan de wetenschappelijke principes houdt. De UGent houdt wetenschappelijke integriteit hoog in het vaandel. Al benadruk ik wel dat we ons niet uitspreken over ideologie. Er is de vrijheid van meningsuiting en de academische vrijheid,” klinkt het bij Buysse.
“We willen een grondig onderzoek voeren en kijken of Desmet zich aan de wetenschappelijke principes houdt. Al benadruk ik wel dat we ons niet uitspreken over ideologie”
Rector Rik Van de Walle stelt ten slotte dat hij niet ten gronde kan reageren op anonieme uitspraken. Hij roept de studenten op hun klachten over te maken aan de opleidingscommissie, de decaan of aan zichzelf. “We onderzoeken elke onderbouwde klacht over een les of een lesgever en nemen, indien dat nodig is, de nodige maatregelen,” klinkt het.
*De studenten vrezen voor de gevolgen en getuigen daarom onder een pseudoniem. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.