Van NAVO-hoofdkwartier tot assisenzaal voor IS-terroristen: hier wordt het grootste proces ooit in ons land gehouden
Het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 wordt het grootste dat ons land ooit gekend heeft. Daarvoor is een speciale locatie voorzien: de Justitiasite, beter bekend als het vroegere NAVO-gebouw aan de rand van Brussel. De veiligheidsmaatregelen zullen enorm zijn.
Ironisch genoeg wordt het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 op onder meer de luchthaven van Zaventem gehouden op de plaats waar een van de eerste vliegvelden van ons land was. Op het grondgebied tussen Haren en Evere bouwde de Duitse bezetter tijdens WOI een loods voor zeppelins. Na de oorlog nam het Belgische leger de achtergelaten loods en enkele Duitse vliegtuigen over. Al snel werden er lijnvluchten vanop het terrein naar Londen en Parijs georganiseerd. In 1927 ontvingen koning Albert I en koningin Elisabeth er luchtvaartpionier Charles Lindbergh. Die was een week eerder als eerste mens ooit de Atlantische Oceaan overgevlogen.
Na de Tweede Wereldoorlog verhuizen de vliegtuigen grotendeels naar de nieuwe luchthaven in Melsbroek. In 1966 beslist de NAVO om op het vliegveld zijn hoofdkwartier te bouwen. Zes maanden later staan de gebouwen er al. Maar in 2017 zijn de gebouwen te krap en verouderd en verhuist de NAVO naar splinternieuwe gebouwen aan de overkant van de Bourgetlaan.
Waarover gaat het proces?
Op de ochtend van 22 maart 2016, om 7u58, ontploft een eerste bom in de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem, kort daarop volgt een tweede ontploffing. Een uur later vindt ook een bomaanslag plaats op de metro in het station Maalbeek in Brussel. Er vallen 32 doden en honderden gewonden. Daarnaast komen ook 3 daders om. Op de vroegere NAVO-site in Brussel vindt nu het assisenproces over de aanslagen plaats. 10 beschuldigden staan er terecht, onder wie Salah Abdeslam en Mohamed Abrini, ook bekend als de man met het hoedje. Eén beschuldigde is niet aanwezig. Hij zou omgekomen zijn in Syrië, al is zijn dood moeilijk te verifiëren.
Verbouwd voor 24 miljoen euro
Het gebouw en de terreinen errond zijn nu nog altijd eigendom van Defensie, maar Justitie mag het tijdelijk gebruiken. Uiteraard waren er serieuze aanpassingen nodig aan het gebouw. Een groep rond dienstenbedrijf Fabricom (een dochterbedrijf van Engie) stond in voor de inrichting, de beveiliging, de faciliteiten en de logistieke ondersteuning. Een contract dat iets meer dan 24 miljoen euro waard is. In het gebouw zijn intussen wel ook al enkele andere processen gehouden. De gebruiksovereenkomst met Defensie kan trouwens verlengd worden, wat betekent dat er misschien in de toekomst nog andere processen kunnen plaatsvinden.
Om de verbouwing snel te kunnen doen, keurde het Brusselse Gewest in 2020 een noodordonnantie goed, zodat er geen bouwvergunning nodig was. In de ordonnantie staat ook dat er geen plannen van het gebouw mogen worden vrijgegeven, om veiligheidsredenen.
De assisenzaal - of zijn het er acht?
In de zittingszaal, met voorlopig nog de beruchte glazen veiligheidsboxen, is plaats voor 170 mensen.
Omdat er in principe heel veel mensen aan dit proces kunnen deelnemen – er is een duizendtal burgerlijke partijen, maar er worden ook veel advocaten en journalisten verwacht, en ook het gewone publiek is welkom – zijn er bijkomende zittingszalen voorzien voor de burgerlijke partijen en hun advocaten. Die kunnen op een groot scherm volgen wat er in de hoofdzaal gebeurt, en de advocaten kunnen er via een microfoon ook deelnemen aan de zitting.
Leuk weetje: de hoofdzittingszaal kreeg de naam “Popelin 1”, de andere zalen heten “Popelin 2” enzovoort. Dat is een eerbetoon aan Marie Popelin (1846-1913), de eerste vrouwelijke doctor in de rechten in ons land, die ondanks haar diploma tevergeefs een juridische strijd voerde om als advocate te kunnen werken. Maar het hof van beroep van Brussel oordeelde destijds dat het beroep van advocaat niets voor vrouwen was door onder meer “de bijzondere aard van de vrouw, de relatieve zwakte van haar gestel, de gereserveerdheid die eigen is aan haar geslacht, de bescherming die ze nodig heeft, haar speciale opdracht binnen de mensheid, de verplichtingen en onderwerpingen van het moederschap.” Justitie had nog iets goed te maken tegenover haar...
Daarnaast zijn er nog twee zalen waar geïnteresseerden de zitting kunnen volgen op een groot scherm, maar uiteraard kunnen zij niet deelnemen aan het proces. Journalisten krijgen een aparte zaal met 400 plaatsen. Zij hebben ook een stille ruimte om beeld- of klankmontages te maken.
Een proces onder dreigingsniveau 3
En er is ook in catering voorzien. Want zoals de regels op dit ogenblik gelden, mag niemand eten of drinken mee naar binnen brengen. Alles moet ter plaatse aangekocht worden. Een veiligheidsmaatregel, zoals er wel meer gelden uiteraard. Na een advies van het OCAD, dat de dreiging in ons land analyseert, geldt voor het proces dreigingsniveau 3 op een schaal van 4, wat wil zeggen dat de dreiging "mogelijk en waarschijnlijk" is.
Iedereen die het terrein op wil, zal dus ook door een metaaldetector moeten gaan, en de vaste deelnemers hebben zich weken op voorhand moeten registreren. De site ligt op het grondgebied van de stad Brussel, en dus is de lokale politie van Brussel Hoofdstad – Elsene verantwoordelijk voor de veiligheid, net als voor die van het justitiepaleis op het Poelaertplein. Al zullen het in de praktijk vooral agenten van de federale politie zijn die instaan voor de bewaking. Cijfers wil men om veiligheidsredenen niet bekend maken, maar volgens onze informatie zouden er elke dag 200 politiemensen en een groep veiligheidsmensen worden ingezet voor de bewaking van de site, de controles en het overbrengen en bewaken van de beschuldigden. Die laatsten zullen tijdens de duur van het proces worden opgesloten in de splinternieuwe gevangenis van Haren.